Mới đây, bà Yuko Baba - Giám đốc Xúc tiến Thương mại, Cục Hợp tác Kinh tế và Thương mại, Bộ Kinh tế, Thương mại và Công nghiệp Nhật Bản đã có chuyến thăm và làm việc tại TP HCM nhân sự kiện “Đối thoại về Hạ tầng Chất lượng cao - Xây dựng Tương lai Châu Á”. Bà Yuko Baba đã có những chia sẻ về hoạt động hạ tầng chất lượng cao tại Việt Nam.
- Bà đánh giá ra sao về sức hút của Việt Nam đối với các nhà đầu tư lĩnh vực nâng cấp hạ tầng của Nhật Bản?
- Nhu cầu tăng trưởng, nâng cấp cơ sở hạ tầng chất lượng cao của các nước thuộc châu Á, đặc biệt là các quốc gia đang phát triển như Việt Nam, rất lớn mạnh. Đặc biệt, Việt Nam là một trong những thị trường hấp dẫn các nhà đầu tư với nhu cầu phát triển cơ sở hạ tầng trong nước đang gia tăng nhanh chóng.
Trước tình hình này, chúng tôi đã nỗ lực đưa ra những kế hoạch ưu tiên cho các dự án, xem xét kỹ lưỡng cơ cấu của nước sở tại và kêu gọi sự hỗ trợ nguồn vay từ các tổ chức lớn như Ngân hàng Thế giới, Ngân hàng Phát triển châu Á. Tuy nhiên, hiện nay nhu cầu dành cho cơ sở hạ tầng chất lượng cao đang vượt quá khả năng đáp ứng của nguồn cung từ các quỹ đầu tư công, vốn có số lượng giới hạn. Trong bối cảnh này, nguồn huy động vốn từ các doanh nghiệp tư nhân Nhật Bản qua hình thức PPP (đầu tư theo hình thức đối tác công tư) là một giải pháp rất thiết thực.
- Điều gì đảm bảo lợi nhuận cho nhà đầu tư khi rót vốn vào cơ sở hạ tầng?
- Chính phủ sẽ có các biện pháp hỗ trợ doanh nghiệp như thực hiện các khảo sát về tính khả thi tại nước sở tại, phân tích rõ ràng, minh bạch vai trò cơ cấu giữa các bên. Rủi ro nào Chính phủ phải chịu trách nhiệm và những rủi ro nào doanh nghiệp sẽ phải chịu. Chúng tôi cũng xác định rõ mô hình kinh doanh chính và các vệ tinh nhằm đẩy nhanh tiến độ thu hồi vốn. Yếu tố tiến độ cũng phải được đảm bảo một cách chính xác nhất để tránh tình trạng trì trệ, gây đội vốn.
Và sau khi hoàn thành dự án đúng tiến độ, hoàn chỉnh về mặt công nghệ - kỹ thuật thì quan trọng hơn hết là đào tạo đội ngũ con người cách thức vận hành, bảo dưỡng. Chính phủ Nhật Bản đã và đang hỗ trợ chi phí cho các doanh nghiệp Nhật Bản tiến hành việc đào tạo này. Việc thực hiện nguyên tắc G7 Ise-Shima đảm bảo cơ sở hạ tầng chất lượng cao phát triển lâu dài, mang đến lợi ích sử dụng lên đến hàng chục năm.
Ngoài ra, các quỹ tín dụng, các ngân hàng phát triển, đơn cử như Ngân hàng Hợp tác Quốc tế Nhật Bản (JBIC) cũng góp phần hỗ trợ mức vốn ban đầu cho các doanh nghiệp. Đồng quan điểm với chúng tôi, ngân hàng JBIC cũng đánh giá một dự án qua tính bền vững và tính sinh lời, từ ngữ này trong tiếng Anh gọi là ‘bankable’.
Bà Yuko Baba - Giám đốc Xúc tiến Thương mại, Cục Hợp tác Kinh tế và Thương mại, Bộ Kinh tế, Thương mại và Công nghiệp Nhật Bản. |
- Làm thế nào yếu tố lợi nhuận không ảnh hưởng đến việc thực hiện cam kết G7 Ise-Shima cũng như chất lượng hạ tầng?
- Đây là vấn đề liên quan đến tính ràng buộc của nguyên tắc G7 Ise-Shima. Trong quá trình khởi động dự án, chúng tôi luôn nhấn mạnh những quy chế đặt ra cho các doanh nghiệp khi tham gia đầu tư cơ sở hạ tầng tại các đất nước. Lấy ví dụ một dự án về phát triển môi trường ở Việt Nam, chúng tôi phải chọn lựa những nhà đầu tư phù hợp về tính pháp lý, điều kiện chuyên môn, giải pháp đầu tư với tình hình thực tế tại đất nước của các bạn.
Mặt khác, chúng tôi vẫn phải đặt mình vào tư thế của người sử dụng cuối cùng các cơ sở hạ tầng đó để đánh giá chất lượng, hiệu quả sử dụng có đạt các quy tắc đã đề ra hay không.
- Theo bà, Việt Nam cần làm gì để thu hút nhà đầu tư ngoại đến đầu tư cho hạ tầng?
- Hạ tầng chất lượng cao không chỉ mang sứ mệnh nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân nước sở tại. Thêm vào đó còn quyết định đến nguồn vốn đầu tư trực tiếp từ nước ngoài, là lĩnh vực đầu tàu của nền kinh tế tại bất cứ quốc gia nào, bao gồm cả Việt Nam.
Chính phủ cùng các doanh nghiệp Nhật Bản đều cho rằng Việt Nam là một quốc gia đầy hứa hẹn, tiềm năng trong lĩnh vực nâng cấp hạ tầng chất lượng cao. Để nhà đầu tư nước ngoài khai thác trọn vẹn những tiềm năng của Việt Nam và triển khai kinh doanh một cách bền vững thì điều không thể thiếu chính là những nền tảng công nghiệp: phát triển năng lượng, hệ thống giao thông… Những cơ sở hạ tầng này phải đạt tính tin cậy cao, an toàn và ổn định.
- Dự án nâng cấp hạ tầng chất lượng cao nào của Nhật Bản tại Việt Nam hiệu quả nhất những năm qua?
- Công trình nhà ga T2 tại Cảng hàng không Quốc tế Nội Bài là hình mẫu đầu tư mà chúng tôi thường giới thiệu cho các doanh nghiệp Nhật Bản và trong nhiều cuộc đối thoại tại các nước trong khu vực.
Số lượng công nhân tham xây dựng công trình này lên đến 74.134 người. Nhờ quán triệu cách quản lý an toàn lao động và chất lượng tiêu chuẩn Nhật Bản cho toàn bộ nhân viên, công trình hoàn thành trước hạn và đạt kết quả không xảy ra tai nạn chết người. Ngay sau đó, chúng tôi tiếp tục cử chuyên gia trong lĩnh vực vận hàng hàng không và chuyển giao kỹ thuật và phương thức điều hành cho phía Việt Nam. Nhờ đó giảm tải được cho khu vực check-in làm thủ tục bay, cải thiện đáng kể về chất lượng phục vụ.
Năm 2016 sân bay Nội Bài được chọn là “sân bay số một thế giới về cải thiện chất lượng phục vụ” trong cuốn “100 sân bay tốt nhất thế giới” do công ty Skytrax phát hành.
- TP HCM cần đến 60% của 500.000 tỷ vốn tư nhân để phát triển hạ tầng đến năm 2020. Các doanh nghiệp Nhật Bản đánh giá thế nào trước kế hoạch phát triển đô thị tại TP HCM?
- Hiện tại, tuyến Metro số 1 tại TP HCM do Nhật Bản thực hiện. Chúng tôi luôn nỗ lực trong vấn đề xây dựng hạ tầng chất lượng cao tại đô thị này. Thực tế cũng cho thấy, TP HCM đang trên đà phát triển mạnh mẽ, đòi hỏi một nguồn vốn thật sự lớn mạnh.
Tuy vậy, chính sách thắt chặt đầu tư công để tránh nợ công của Chính phủ Việt Nam đã khiến TP HCM "khát đầu tư". Trước tình hình đó, chúng tôi đã làm việc cùng các doanh nghiệp tư nhân, huy động nguồn vốn PPP. Hiện tại có không ít doanh nghiệp sẵn sàng bỏ vốn cho các dự án phát triển đô thị.
Tuy nhiên, vấn đề này đòi hỏi thời gian lâu dài, tính kiên trì để có những cơ cấu, chính sách hợp lý, kết nối được nhu cầu đầu tư của phía Nhật Bản và nhu cầu nâng cấp hạ tầng, nhất là hạ tầng chất lượng cao của đô thị lớn như TP HCM.
Tuấn Nhu