Câu chuyện về kinh tế tuần hoàn, kinh tế xanh - những cấu phần tạo nên sự phát triển kinh tế xã hội bền vững lần đầu tiên được đưa ra Hội nghị toàn quốc về phát triển bền vững.
Kinh tế tuần hoàn (circular economy) là mô hình trong đó các hoạt động thiết kế, sản xuất và dịch vụ... đặt ra mục tiêu kéo dài tuổi thọ vật chất và loại bỏ tác động tiêu cực đến môi trường.
Nếu như mô hình kinh tế tuyến tính chỉ quan tâm đến khai thác tài nguyên, sản xuất và vứt bỏ sau tiêu thụ, dẫn đến một lượng phế thải khổng lồ thì mô hình kinh tế tuần hoàn chú trọng vào quản lý, tái tạo tài nguyên theo một vòng khép kín nhằm tránh tạo ra phế thải.
Theo đó, nếu áp dụng triệt để "tư duy tuần hoàn" trong hoạt động thiết kế, sản xuất và tái chế hàng hóa, nền kinh tế tuần hoàn sẽ mở ra cơ hội thị trường trị giá ít nhất 4.500 tỷ USD cho doanh nghiệp toàn cầu, tạo ra hàng trăm triệu việc làm mới.
Phát biểu chủ trì tại hội nghị chiều 12/9, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc cũng khẳng định, phát triển bền vững vừa là nhu cầu cấp bách, vừa là xu thế tất yếu của tiến trình phát triển xã hội. "Tất yếu tức là anh làm ngược lại thì thất bại", ông nói.
Thủ tướng phát biểu tại hội nghị về phát triển bền vững chiều 12/9. Ảnh: Quốc Tuấn. |
Trên thế giới, những tập đoàn hàng đầu đã bắt đầu hoạt động theo mô hình tuần hoàn. Ví dụ, IKEA cam kết ứng dụng hoàn toàn mô hình kinh tế tuần hoàn vào 2030, Lego hướng đến dùng nhựa thực vật, Carlsberg cải thiện giải pháp đóng gói giảm dùng nhựa. Hay như, Schneider Electric (Pháp), các hoạt động kinh tế tuần hoàn chiếm 12% doanh thu và dự kiến tiết kiệm 100.000 tấn tài nguyên giai đoạn 2018-2020.
Thực tế, tại Việt Nam, khối FDI và một số ngân hàng là những đơn vị tiên phong quan tâm tới câu chuyện của kinh tế xanh và mô hình kinh tế tuần hoàn.
Ông Đỗ Thái Vương, đại diện Unilever nhận định, việc thay đổi mô hình hoạt động theo hướng tuần hoàn là điều cần thiết khi vấn đề ô nhiễm môi trường đã trở nên quá "nóng" và có những tác động tiêu cực đến cuộc sống. Việt Nam đứng thứ 4 trong danh sách các nước xả rác thải nhựa nhiều nhất ra biển. Đại diện Unilever cho rằng, cần thực hiện giải pháp đồng bộ, thay đổi từ những thứ nhỏ nhất như thói quen sinh hoạt của người dân để giảm thiếu vấn đề này.
Là một trong những ngân hàng đã đẩy mạnh tín dụng xanh với quy mô lên đến 10.000 tỷ đồng, HDBank đã và đang tài trợ vốn cho nhiều dự án điện mặt trời ở Việt Nam. Ngân hàng cũng có nhiều gói tín dụng cho chuỗi khép kín từ nhà phân phối, đại lý đến nhà cung cấp, cung ứng của nhiều đơn vị như Samsung, LG, CP, DPM, PLX, PVOIL, SGCoop,...
Tuy nhiên, mô hình tuần hoàn gần như chỉ áp dụng tại những tập đoàn nước ngoài, các công ty lớn. Với doanh nghiệp Việt Nam, đặc biệt doanh nghiệp siêu nhỏ, nhỏ và vừa, đây vẫn là khái niệm mới. Do đó, theo ông Nguyễn Quang Vinh - Tổng thư ký VCCI kiêm Phó chủ tịch Hội đồng doanh nghiệp vì sự phát triển bền vững, điều này khiến doanh nghiệp không chỉ gặp rủi ro về khan hiếm nguyên liệu và biến động giá tài nguyên mà còn ảnh hưởng đến chiến lược tăng trưởng xanh, bền vững quốc gia.
Chia sẻ tại hội nghị, Thủ tướng cho biết Chính phủ sẽ có chính sách để khuyến khích áp dụng mô hình kinh tế tuần hoàn trong sản xuất, tiêu dùng hướng đến mô hình kinh doanh, kinh tế phi phát thải. Năm 2016, Chính phủ đã phê duyệt Chương trình hành động quốc gia về sản xuất và tiêu dùng bền vững đến năm 2020, tầm nhìn đến 2030 nhưng triển khai trong thực tế còn hạn chế.
"Chúng ta đã có quá nhiều văn bản chiến lược phát triển cho các mục tiêu khác nhau trong cùng một thời kỳ. Vì thế, việc thực hiện còn kém hiệu quả, không thể tập trung nguồn lực, kể cả con người", Thủ tướng khẳng định và giao các bộ, ngành, địa phương nghiên cứu để chương trình nghị sự 2030 vì sự phát triển bền vững là trọng tâm, nội dung xuyên suốt trong chiến lược kinh tế - xã hội giai đoạn 2021-2030 với kế hoạch, các nhiệm vụ cụ thể.
Ngoài ra, Thủ tướng cũng nhấn mạnh: "Cần tiếp tục đầu tư mạnh mẽ vào cải thiện chất lượng nguồn nhân lực, nhất là cho người dân nghèo, vùng sâu, vùng xa, cả về thể lực và trí lực, đạt mục tiêu thiên niên kỷ đã cam kết về phát triển con người".
Ông Phạm Quốc Thanh - Phó tổng giám đốc HDBank. Ảnh: An Bình |
Chia sẻ bên lề Hội nghị ngày 12/9, ông Phạm Quốc Thanh - Phó tổng giám đốc HDBank cho biết về phát triển bền vững, Ngân hàng đang theo đuổi ba trụ cột là tài trợ các dự án năng lượng tái tạo; phát triển theo chuỗi để tăng trưởng bền vững; tài trợ nông nghiệp nông thôn.
Trong đó, chương trình tài trợ các dự án năng lượng tái tạo của ngân hàng đạt quy mô 10.000 tỷ đồng, dự kiến tăng lên 16.000 tỷ đồng năm 2020. Riêng các gói tài trợ cho các dự án điện mặt trời đạt 9.803 tỷ đồng tính đến ngày 31/8. Dư nợ trong lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn đạt 11.012 tỷ đồng, tăng 3,4 lần so với năm 2016. Tài trợ cho nông nghiệp công nghệ cao cũng đang tăng trưởng mạnh.
Tương tự HDBank, BIDV cũng là một trong những đơn vị đã tham gia chương trình tín dụng xanh. Chia sẻ tại hội nghị, ông Lê Ngọc Lâm, Phó tổng giám đốc phụ trách Ban điều hành BIDV kiến nghị Chính phủ xây dựng các chương trình, nguồn vốn với lãi suất ưu đãi ủy thác qua các tổ chức tín dụng (tương tự quỹ phát triển Doanh nghiệp nhỏ và vừa), nhằm khuyến khích tài trợ các dự án xanh, bảo vệ môi trường, tiết kiệm năng lượng .... Bên cạnh đó, ông Lâm cho rằng, Ngân hàng nhà nước nên có chính sách định hướng để các nhà băng ứng xử với những dự án ảnh hưởng tới môi trường xã hội bằng cách tăng lãi suất cho vay hoặc hạn chế cho vay...
Minh Sơn - Thanh Phong