Tăng trưởng GDP Trung Quốc quý I đã rơi xuống dưới mục tiêu 7,5% cả năm. Vì vậy, chính phủ nước này đã phải thực hiện "các gói kích thích mini" để thúc đẩy kinh tế.
Tuy nhiên, theo Wall Street Journal, phía sau các chính sách này lại là cuộc chiến dai dẳng giữa Ngân hàng trung ương Trung Quốc (PBOC), Bộ Tài chính, Ủy ban Cải cách và Phát triển quốc gia (NDRC) và các cơ quan tài chính khác. Họ tranh cãi liệu có nên tung thêm biện pháp nhằm thúc đẩy tăng trưởng hay không, như giảm lãi suất lần đầu tiên trong 2 năm.
Trước khi Chính phủ Trung Quốc công bố gói kích thích quy mô nhỏ, Phó Thủ tướng Trung Quốc - Mã Khải đã họp với các cơ quan kinh tế lớn, bàn cách làm thế nào để tín dụng dễ tiếp cận và rẻ hơn với doanh nghiệp. Nhiều quan chức cho biết cần phải giảm lãi suất, và các biện pháp nới lỏng của PBOC vẫn là chưa đủ để thúc đẩy nền kinh tế.
Trong khi đó, PBOC thì cho phép các ngân hàng giảm dự trữ bắt buộc, nhưng phải tăng cho vay các doanh nghiệp vừa và nhỏ. Các công ty này đang bị doanh nghiệp nhà nước lấn át, nhưng lại được coi là quan trọng trong việc tạo ra việc làm và cải tổ nền kinh tế.
PBOC ngày càng có vai trò lớn trong các chính sách kinh tế của Trung Quốc. Ảnh: Reuters |
Quan chức PBOC đã giành ưu thế trong cuộc tranh luận này, một nguồn tin thân cận cho biết. Họ đã nêu ra mối lo ngại về tăng trưởng tín dụng. Và Phó Thủ tướng Mã cũng bị thuyết phục bởi quan điểm của PBOC.
Cuối cùng, Chính phủ đồng ý tung kích thích quy mô nhỏ, gồm giảm các loại phí doanh nghiệp phải trả, thắt chặt kiểm soát hệ thống tín dụng ngầm để giảm chi phí đi vay cho doanh nghiệp. Họ cũng thông qua giảm dự trữ bắt buộc cho một số ngân hàng nhằm tăng cường tín dụng cho các công ty nhỏ.
PBOC đang trì hoãn các yêu cầu giảm lãi suất, ít nhất là trong thời điểm hiện tại. Cơ quan này giải thích luồng tín dụng mới được giải phóng có thể thổi bùng khối nợ và khiến tiền chảy vào bất động sản - lĩnh vực đang vật lộn với tình trạng dư thừa và khả năng gây vỡ nợ hàng loạt.
"Trên lý thuyết, thời cơ cắt giảm lãi suất đã chín muồi, do lạm phát không còn là mối lo ngại. Nhưng việc này sẽ không hiệu quả như mong đợi, do nó sẽ làm trầm trọng nhiều vấn đề của nền kinh tế", một quan chức PBOC cho biết.
Trung Quốc đang phải giải quyết vấn đề cân bằng tăng trưởng sau nhiều thập kỷ dựa vào đầu tư và xuất khẩu, khiến khối nợ ngày càng trầm trọng và không khí trở nên ô nhiễm. "Trung Quốc vẫn chưa đến lúc phải tung kích thích mạnh tay. Nhưng kể cả đến lúc đó, chúng tôi cũng không khuyến khích nới lỏng tiền tệ quy mô lớn", ông David Lipton - Phó giám đốc Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF) cho biết.
PBOC từ lâu đã thận trọng về kích thích kinh tế hơn các cơ quan khác. Họ thường xuyên để thua Bộ Thương mại và NDRC trong cuộc chiến chính sách. Cựu thủ tướng Trung Quốc - Ôn Gia Bảo thường bỏ qua lời khuyên của Thống đốc PBOC - Chu Tiểu Xuyên. Đặc biệt khi ông đề nghị hạn chế quy mô kích thích trong cuộc khủng hoảng tài chính 2008-2009 vì lo ngại lạm phát và nợ xấu.
Tuy nhiên, 2 năm gần đây, ông Chu đã dần lấy lại được tiếng nói của mình, quan chức Trung Quốc và phương Tây nhận xét. Chủ tịch Trung Quốc - Tập Cận Bình đã chỉ định ông vào một ủy ban giám sát cải tổ kinh tế. Phó thống đốc PBOC - Dị Cương thì được bổ nhiệm làm lãnh đạo một nhóm cố vấn chính sách kinh tế cho Bộ Chính trị Trung Quốc.
PBOC cũng được chấp thuận thành lập các ngân hàng tư nhân và mở rộng biên độ giao dịch đồng NDT. Cơ quan này cũng sắp được duyệt áp dụng chính sách bảo hiểm tiền gửi trong ngân hàng.
"Chắc chắn tại Trung Quốc đã có một sự đảo ngược vai trò. Trước đây, PBOC nhận lệnh từ các cơ quan Chính phủ, nhưng hiện tại, họ trực tiếp lập nền tảng cho các chính sách vĩ mô và kế hoạch cải tổ", Eswar Prasad – học giả nghiên cứu Trung Quốc tại Đại học Cornell cho biết.
Hà Thu