Dự án xây dựng Nhà máy Xi măng Hải Phòng là dự án đấu thầu điểm của Chính phủ. Thế nhưng, nó làm nhiều người phải đặt dấu hỏi về thời gian và phương thức đấu thầu.
Chưa đáp ứng yêu cầu kỹ thuật, không sao
Dự án Nhà máy Xi măng Hải Phòng có công suất 1,4 triệu tấn/năm với số vốn 2.420 tỷ đồng đã được Thủ tướng ra quyết định đầu tư từ 29/11/1997. Việc cung cấp thiết bị chính (gói thầu 1) cho nhà máy được tổ chức đấu thầu quốc tế. Kế hoạch đấu thầu được Thủ tướng phê duyệt ngày 29/4/1998 với tổng giá trị gói thầu là 104,3 triệu USD.
Giai đoạn 1 của dự án đã kết thúc, 3 nhà thầu có điểm kỹ thuật cao nhất là F.L. Smidth (FLS) của Đan Mạch, Krupp Polyssius (KP) của Đức và Mitsubishi Heavy Industries (MHI) của Nhật đã lọt vào giai đoạn II.
Qua quá trình xét thầu giai đoạn II, đến nay chủ đầu tư, Công ty Xi măng Hải Phòng, tổ chuyên gia xét thầu đã thống nhất ý kiến với Tổng công ty Xi măng chọn nhà thầu KP xếp thứ nhất với giá trúng thầu gần 98 triệu USD, nhà thầu FLS xếp thứ hai với giá 99.656.000 USD và nhà thầu MHI đứng cuối với giá 130 triệu USD.
Sở dĩ chủ đầu tư, Tổng công ty Xi măng và tổ chuyên gia xét thầu đánh giá nhà thầu FLS thấp hơn nhà thầu KP là do nhà thầu này chào cẩu cáp cố định kiểu trục xoay, nhưng không có bảng đặc tính kỹ thuật theo yêu cầu của hồ sơ mời thầu và thiếu nhiều thông số kỹ thuật chủ yếu như: không có nguồn gốc xuất xứ thiết, bị, dung tích gầu không đúng yêu cầu (nhỏ hơn 6 m2), không có chiều dài cần, không có chiều cao nâng hạ, không có công suất các động cơ: nâng, hạ, đóng, mở… không có các tốc độ nâng hạ… và không chỉ ra được số lần cẩu bốc trong 1 giờ”. Chính vì vậy, tổ chuyên gia xét thầu, chủ đầu tư đã không có cơ sở để đánh giá đặc tính kỹ thuật, sự phù hợp của thiết bị và không tính được công suất để đánh giá sự đáp ứng yêu cầu.
Điều đáng chú ý nữa là giá chào của FLS thiếu thực tế, bởi loại cẩu do nhà thầu FLS chào có năng suất 150 tấn/giờ chỉ có giá 11.255 USD nhưng cũng chính với loại cần cẩu này, nhà thầu FLS đã cung cấp cho Nhà máy Xi măng Hoàng Thạch với giá 835.270 USD. Cho nên theo điểm 6 của tiêu chuẩn đánh giá hồ sơ dự thầu, tổ chuyên gia xét thầu đã cắt giá chào cẩu bốc nguyên liệu của FLS thay bằng giá cẩu bốc của nhà thầu KP.
Trong khi đó, bản chào hàng của nhà thầu KP đã “đáp ứng yêu cầu về kỹ thuật của người mua nên được giữ nguyên giá đã chào để xác định giá quy đổi”. Do đó cả chủ đầu tư, Tổng công ty Xi măng và tổ chuyên gia xét thầu đều nhất chí xếp KP trên FLS.
Những việc làm khó hiểu của Bộ Xây dựng
Ban đầu Bộ Xây dựng có ý kiến: “Về mặt kỹ thuật, thống nhất với báo cáo của Tổng công ty Xi măng tại văn bản số 1774 ngày 10/11/2000. Các vấn đề khác, Bộ Xây dựng đề nghị Bộ Kế hoạch và Đầu tư căn cứ vào ý kiến của Tổng công ty Xi măng tại văn bản nêu trên và các quy định hiện hành để xem xét trình Thủ tướng Chính phủ chấp thuận kết quả đấu thầu gói thầu thiết bị chính Dự án Nhà máy Xi măng Hải Phòng mới”. Tuy nhiên ngay sau đó, ngày 15/2, Bộ Xây dựng lại có công văn, nêu: “Nhà thầu FLS chào cẩu ngoạm (bốc dỡ nguyên liệu) đáp ứng yêu cầu; không thiếu công suất, không sai chủng loại. Vì vậy, không có cơ sở để áp dụng điểm 6 của tiêu chuẩn đánh giá hồ sơ dự thầu để cắt giá và thay bằng giá cẩu bốc xếp của KP. Vì vậy, giá quy đổi 2 cẩu của FLS phải giảm đi 1.100.103 USD…". Bộ đề nghị: “Nhà thầu FLS xếp thứ nhất, nhà thầu KP xếp thứ hai”.
Chính ở đây đã xuất hiện những dấu hiệu thiếu khách quan, trung thực trong việc đánh giá của cuộc đấu thầu. Thanh tra Nhà nước đã thanh tra toàn bộ quá trình thực hiện gói thầu này và đã khẳng định việc tổ chuyên gia xét thầu, chủ đầu tư đánh giá bản chào của nhà thầu FLS thiếu một số đặc tính kỹ thuật theo yêu cầu của hồ sơ mời thầu, của chủ đầu tư. Cũng theo kết luận của Thanh tra Nhà nước: “Không có cơ sở để nói nhà thầu FLS đáp ứng yêu cầu, không thiếu công suất như báo cáo của Bộ Xây dựng”. Ý kiến của Bộ Xây dựng trình Thủ tướng lại có phần dựa trên ý kiến bảo lưu của các ông Phạm Xuân Sơn, Phó trưởng Phòng Kinh tế Kỹ thuật, tổ phó tổ kỹ thuật đoàn chuyên gia xét thầu, thành viên tổ chuyên gia xét thầu giai đoạn II; ông Dương Ngọc Tường, cán bộ Công ty Tư vấn Đầu tư Phát triển Xi măng (CCID), nhóm trưởng đoàn chuyên gia xét thầu thành viên tổ chuyên gia xét thầu giai đoạn II và ông Hoàng Ngọc Hiếu, Phó tổng giám đốc Công ty CCID, tổ trưởng tổ kỹ thuật đoàn chuyên gia xét thầu giai đoạn II.
Trong công văn số 433 ngày 18/5 của Thanh tra Nhà nước có nêu: “Các ông trên có những sai phạm nghiêm trọng trong việc xét thầu giai đoạn I lại tiếp tục bảo lưu một số nội dung không có cơ sở xác đáng trong giai đoạn II như đánh giá của Tổng công ty Xi măng làm kéo dài thời gian kiểm tra, thẩm định gói thầu I, gây khó khăn cho kết quả đấu thầu của Thủ tướng”. Thanh tra Nhà nước đã kiến nghị Bộ Xây dựng chỉ đạo Tổng công ty Xi măng kiểm điểm, kỷ luật ông Hiếu và giao cho Công ty CCID kỷ luật ông Sơn và ông Trường, sau đó Tổng công ty Xi măng bố trí để 3 người trên "làm công việc khác không kiên quan đến tư vấn đấu thầu”.
Mọi việc đều rõ ràng, nhưng thật khó hiểu khi vào ngày 2/7 vừa qua, Văn phòng Chính phủ đã tổ chức cuộc họp bàn về kết quả xét thầu bước 2 của gói thầu I và nhà thầu FLS vẫn được đề nghị trúng thầu.
(Theo Thanh Niên, 13/7)