150. Con ngươi của mắt ngựa ở vị trí nằm ngang, còn ở mèo và cáo thì ngược lại - thẳng đứng. Vì sao?
- Vị trí nằm ngang của con người mở rộng được góc nhìn trong mặt phẳng nằm ngang. Điều này hết sức quan trọng đối với động vật sống ở đồng bằng trống trải, ở đấy cần phát hiện kịp thời kẻ thù khi chúng vừa mới xuất hiện ở chân trời.
149. Giun đất có bị đau lưng không?
- Không. Con giun di chuyển được là nhờ cơ vòng và cơ dọc - chứ không cần cột sống với đĩa đệm nằm giữa hai đốt sống và hệ thống cơ đốt sống như người và các loài động vật khác. Vì vậy, chúng chẳng hề biết đến đau lưng là gì. Đôi khi chúng ta đau lưng do bị sái cơ hay bị lạnh. Động vật có xương sống cũng phải chịu chung số phận như con người. Nhiều loài chó còn bị thoát vị đĩa đệm.
148. Loài khỉ có bị stress không?
- Có. Nhất là khi chúng buồn chán. Theo quan sát của các nhà nghiên cứu về loài khỉ chó tại công viên Serrengeti ở Tanzania, lũ khỉ đực có tôn ti trật tự rất rõ ràng. Có những con đực thống trị và những con khác bị thống trị. Ở những con thống trị, lượng hormone gây stress gia tăng rất nhanh. Kết quả là chúng thường thắng trong các vụ gây gổ, sau đó được tôn vinh và hưởng nhiều đặc quyền khác. Thế nhưng, lượng hormone stress tập trung cao ấy cũng giảm xuống rất nhanh. Trong khi những con yếu thế thì ngược lại, chúng phải chịu đau khổ vì bị thống trị trong thiên đường của họ nhà khỉ. Ở những con vật này, lượng hormone stress cứ tăng lên mãi nhưng sau đó giảm đi rất chậm. Vì vậy, hormone này gây ra những hậu quả tai hại tác động lên cơ thể làm chúng dễ bị tổn thương với những chứng bệnh có liên quan tới stress.
147. Chuột lang có bị rối loạn tâm thần không?
- Có. Theo các nhà nghiên cứu Pháp, Mỹ, chuột lang cũng có những triệu chứng tự kỷ (tự khép kín mình) như ở người. Chứng bệnh này có lẽ do những bất thường của não gây nên. Con vật bị rối loạn giao tiếp, khó tiếp xúc với các cá thể khác và khó thích nghi với môi trường sống.
146. Chó lùn có bị tiểu đường không?
- Có, nhất là những chú "cao niên". Nó cũng có đầy đủ các triệu chứng như ở con người: lượng insuline sụt giảm trong khi đường huyết tăng cao, thải đường ra trong nước tiểu và luôn khát nước. Theo các nhà thú y, chó lùn bị tiểu đường - thường làm nó mù mắt - là do ăn uống vô độ và thiếu cân đối trong suốt cuộc đời.
145. Gấu Bắc cực có bao giờ bị cảm lạnh?
- Không. Thông thường, những gã khổng lồ lông trắng ở Bắc cực được bảo vệ chống cảm lạnh và cảm sốt nhờ lớp mỡ dự trữ mà chúng tích luỹ khi mùa đông sắp đến, và hơn nữa còn nhờ bộ lông rất dày có tác dụng như hệ thống sưởi ấm. Bí mật của chúng là hàng ngàn chiếc lông rỗng bên trong giống như những đường ống nhỏ xíu giúp chúng lưu giữ không khí được tia sáng mặt trời sưởi ấm rồi truyền đến hâm nóng các cơ quan. Vì vậy, gấu trắng Bắc cực không hề bị đông cứng ngay cả khi nhiệt độ xuống dưới âm 40 độ C.
144. Vì sao phụ nữ sống lâu hơn nam giới?
- Đàn ông có tuổi thọ thấp hơn phụ nữ có lẽ do khả năng tự nhiên chống lây nhiễm vi khuẩn của họ kém hơn. Sự khác nhau chủ yếu này dường như tồn tại ở nhiều động vật, bao gồm cả động vật có vú. Cuộc nghiên cứu trên được thực hiện trên nhiều động vật cho thấy mức độ nhiễm ký sinh trùng như giun, ve... có sự chênh lệch khá lớn giữa giống đực và giống cái.
Gần đây, trên toàn cầu, tuổi thọ của nam trung bình là 65, trong khi của phụ nữ là 70. Sự chênh lệch này không hề thu hẹp trong những năm gần đây, mặc dù y học có những thành tựu đáng kể. Có nhiều giả thuyết cho rằng cách thức hoạt động của cơ thể đàn ông, mà hormone nam testoterone là nguyên nhân chính làm giảm khả năng miễn dịch của họ.
143. Rùa có bao giờ chết vì già?
- Rùa không hề biết già là gì. Khác với con người, rùa không tiếp tục già đi về mặt sinh học khi cơ thể đạt đến mức trưởng thành. Có con rùa đã già hơn 150 tuổi mà không có dấu hiệu nào về tuổi già. Một số cá cũng có đặc điểm này. Nhưng thật không may, cuối cùng thì chúng cũng phải chết vì thương tích, bị làm mồi săn bắt và bệnh tật.
142. Gián bị đứt đầu sống được bao lâu?
- Gián có thể sống thêm 1 tháng dù bị đứt đầu. Gián không có huyết áp tương tự như động vật có vú. Vì vậy, cắt đầu gián sẽ không làm nó chết vì chảy máu. Gián cũng chẳng cần đầu để thở. Chúng cần đầu để ăn, thấy và định hướng hoạt động. Sau một vài tuần sống không có đầu, cuối cùng thì nó cũng sẽ chết vì đói hay mất nước cơ thể.
141. Tại sao những người cận thị muốn nhìn rõ hơn cần nheo mắt lại?
- Để khắc phục những loại quang sai khác nhau. Mắt là một thiết bị quang học đặc biệt và khi thu hẹp khẩu độ, ảnh thu được rõ nét hơn.
140. Nguồn siêu âm ở cá voi và cá heo là cái gì?
- Ở sọ cá voi và cá heo có những túi nhỏ chứa đầy không khí. Nhờ các cơ mà không khí được đẩy từ túi này sang túi kia, làm cho các màng ngăn giữa các túi luôn luôn rung động. Các âm có tần số và độ lan khác nhau đã được hình thành như vậy. Qua da dầu và qua miệng, các âm này đi thẳng ra môi trường ngoài, khi gặp vật chướng ngại các âm phản xạ trở lại.
139. Tại sao trước khi ăn người ta mới ngâm xà lách vào nước muối?
- Nếu xà lách tươi đem ngâm nước muối sớm quá, nồng độ muối ở trong và ngoài lá sẽ khác nhau. Do khác nhau về áp suất thẩm thấu, nước muối sẽ hút chất nhựa của xà lách. Do đó, xà lách sẽ bị héo đi, rau mất ngon.
138. Tình cờ bay qua cửa sổ vào trong nhà, con dơi thường rơi sà xuống đầu người. Tại sao?
- Tóc đã hấp thụ mất sóng siêu âm của dơi, vì thế dơi do không thể nhận được các sóng phản xạ, không thấy được các vật chướng ngại, nên đã bay và sà xuống đầu người.
137. Nhà ăn B. Zưt-côp đã mô tả trường hợp sau đây: "Có một lần, lúc mới bắt đầu vào hè, tôi cưỡi ngựa đi dọc sông. Bầu trời đầy mây, cơn dông đang kéo đến. Bỗng nhiên tôi nhìn thấy đầu tai ngựa phát sáng. Ngay lúc ấy, phía trên tai ngựa, hình thành giống như những chùm tia lửa màu xanh da trời có hình dạng không rõ lắm. Những tia lửa nhỏ này phụt ra thành luồng. Sau đấy, những luồng ánh sáng chạy quanh bờm và cả đầu ngựa. Tất cả quang cảnh đó diễn ra không quá một phút. Mưa nhỏ nhưng mau hạt và những tia lửa kỳ lạ đó biến mất". Bạn hãy giải thích hiện tượng thiên nhiên đó?
- Hiện tượng đã mô tả có tên gọi "ngọn lửa của thành E-li". Đó là một hiện tượng rất hiếm trong thiên nhiên. Trên các đầu nhọn, các cọc hàng rào và có khi cả trên đầu người nữa, xuất hiện một thứ ánh sáng màu xanh da trời nhạt. Đó chính là sự phóng điện thầm lặng - sự chuyển động của các điện tích trong không khí dưới áp suất khí quyển và điện áp cao.
136. Có thể cho rằng các vật càng đặt gần mắt thì càng nhìn thấy được rõ không?
- Khi đưa một vật lại gần mắt, chúng ta mở rộng góc nhìn, và do đó có khả năng phân biệt được các chi tiết rõ hơn. Tuy nhiên, không thể nhìn thấy rõ vật đặt gần mắt quá, vì khả năng điều tiết của mắt bị hạn chế. Khoảng cách chừng 25 cm là thuận lợi nhất đối với mắt người bình thường (khoảng cách tốt nhất của thị giác).
135. Tại sao con người mắt chúng ta có màu đen?
- Trong mắt xảy ra sự phản xạ nhiều lần của các tia. Con ngươi mắt trong trường hợp này giống như một cái lỗ ở thành bình kín.
134. Vào mùa xuân, một số cây có thể bị chết mặc dù trời không lạnh lắm, trong khi cũng chính những cây này, trong mùa đông tuy trời rất lạnh, vẫn có thể chịu đựng được. Tại sao?
- Khi mùa đông đến, cây cối loại bớt hơi nước ở cành và thân ra ngoài, nồng độ chất dịch trong cây tăng lên. Nhờ vậy đã bảo vệ cho cây khỏi chết cóng. Sang xuân, nước mà cây đã hút được từ đất hoà lãng các chất dịch trong cây, đến mức chỉ cần một đợt băng giá nhẹ cũng có thể làm cho cây chết cóng.
133. Tại sao không nên tưới cây vào lúc các tia nắng chiếu hắt xuống cây?
- Khi trời nắng, những giọt nước nhỏ sau khi tưới còn đọng lại trên thân và lá cây, giống như những thấu kính, các tia nắng chiếu vào sẽ hội tụ lại ở một điểm và cây có thể bị rám nắng.
132. Tại sao ở trong phòng tắm ta cảm thấy nóng hơn ở phòng ngoài, mặc dù nhiệt độ hai phòng là như nhau?
- Trong phòng tắm độ ẩm của không khí cao hơn nhiều so với phòng ngoài, vì vậy cường độ bốc hơi của mồ hôi bị giảm đi, và người ta cảm thấy như nhiệt độ tăng lên nhiều.
131. Sét thường đánh xuống cây cối có rễ ăn sâu vào trong đất. Tại sao?
- Cây có nhiều rễ đâm xuống lớp đất sâu có chứa nước, nối với mặt đất tốt hơn, và vì thế, dưới ảnh hưởng của những đám mây đang tích điện, một lượng điện tích đáng kể của đất ngược dấu với điện tích của những đám mây, được tích lại trên cây.
130. Tại sao trong lúc có mưa dông mà đứng tụ tập thành đám đông lại nguy hiểm?
- Lúc đang có cơn dông, đứng tụ tập thành đám đông sẽ gây nguy hiểm vì hơi nước có trong hơi thở của người làm tăng tính dẫn điện của không khí.
129. Tại sao mắt mèo phát sáng trong bóng tối?
- Trong bóng tối dày đặc, không phải chính mắt mèo phát sáng mà chỉ phản xạ các tia sáng đã rọi vào mắt nó mà thôi. Nơi không thật tối lắm, mắt mèo phát sáng là do hai mắt khúc xạ các tia sáng tương đối yếu, những tia này được đáy mắt phản xạ lại thành chùm phân kỳ, nên đã trông thấy được.
128. Tại sao chạm vào cột điện cao thế lại nguy hiểm, mặc dù các dây điện đã cách ly với cột bằng hàng loạt chùm sứ?
- Không có vật cách ly điện lý tưởng. Kể cả sứ, nguyên liệu được dùng để làm vật cách điện cao thế, vẫn có thay đổi theo thời tiết. Bề mặt cái cách điện có phủ một lớp bụi và hơi nước mỏng chính là một vật dẫn điện. Vì dòng điện chạy trong dây cáp là dòng cao thế, nên dòng rò dù nhỏ cũng nguy hiểm với tính mạng con người.
127. Điện thế tối thiểu của dòng điện gây ra tại nạn nguy hiểm cho người là bao nhiêu?
- Có thể xảy ra nguy hiểm khi dòng điện có điện áp khoảng từ 60 vôn trở lên.
126. Tại sao những con chim đậu trên dây điện cao thế lại không bị nguy hiểm?
- Khi chim đậu trên dây dẫn, phần thân chim được coi là mạch nhánh mắc song song với đoạn mạch giữa hai chân chim. Khi mắc song song hai đoạn mạch thì giá trị dòng điện trong các mạch tỉ lệ nghịch đối với điện trở. Điện trở của cơ thể chim rất lớn, nếu so sánh với điện trở của một đoạn ngắn dây dẫn. Vì thế, giá trị của dòng điện trong cơ thể chim là không đáng kể và vô hại. Cần phải nói thêm, hiệu điện thế giữa hai chân chim là không đáng kể.
125. Tại sao khi gió thổi, tiếng động xào xạc của rừng cây lá kim và rừng cây lá rộng lại khác nhau?
- Rừng cây lá rộng sinh ra tiếng động có âm thấp hơn so với rừng lá kim, vì lá cây trong rừng này có bề mặt rộng. Tiếng động do dao động của lá, do sự va chạm và cọ xát của lá nọ vào lá kia có âm thấp hơn.
124. Tại sao những chiếc lá ướt rụng xuống lại dính chặt vào các vật khác?
- Chiếc là ướt dính chặt vào vật khác và không rơi ra là do sức căng bề mặt.
123. Hai túi lớn nằm hai bên đầu ếch có ý nghĩa gì?
- Các túi hình cầu ở con ếch phồng lên lúc kêu là cơ quan cộng hưởng dùng để khuyếch đại tiếng kêu.
122. Vành tai của nhiều loài động vật có thể cử động được, điều này có ý nghĩa gì?
- Nhờ sự cử động của vành tai các động vật có khả năng xác định hướng của nguồn âm.
121. Lá của nhiều loài cây mọc ở sa mạc được phủ bởi những lông óng ánh như bạc (cây ngải cứu, cây keo...). Sự che phủ ấy có tác dụng gì?
- Những lông nhỏ trên lá cây ngăn cản sự chuyển động của không khí ở gần mặt lá, nhờ thế hơi nước được giữ lại nên hạn chế bớt sự thoát hơi nước qua mặt lá.