Chân dung Leonardo được khôi phục từ mẫu vật. |
Mẫu vật - có tên gọi là Leonardo - được nhà nghiên cứu Dan Stephenson công bố trước giới khoa học hôm nay, trong cuộc họp thường niên của Hiệp hội cổ sinh vật có xương sống, diễn ra ở Norman, bang Oklahoma (Mỹ).
Leonardo chết khi còn khá nhỏ, khoảng 3-4 tuổi. Nó được Stephenson, thuộc Viện nghiên cứu khủng long Judith River (bang Bắc Dakota), phát hiện ra trong một chuyến thám hiểm hồi mùa hè năm 2000 tại bang Montana (Mỹ). Một năm sau, cuộc khai quật bắt đầu. Tuy nhiên, thay vì bóc từng ít đất một, các nhà khảo cổ đã bứng luôn cả khối đá nặng 6,5 tấn có chứa mẫu vật, và Leonardo đi vào kỷ lục thế giới như là con khủng long lớn nhất được đào lên nguyên khối.
Hóa thạch dài 7 mét, nặng từ 1,5 đến 2 tấn. Trên lưng nó phô ra những chiếc vảy 5 cạnh to bằng đồng xu và những cấu trúc mô mềm (chứng tỏ Leonardo đã từng có một tấm sừng nhỏ chạy giữa sống lưng). 90% khung xương được bao phủ bằng mô mềm, như da, cơ, móng chân và một cái mỏ. Đây là món quà rất quý giá đối với các nhà khảo cổ, vì chưa đầy một phần nghìn trong số các hóa thạch khủng long tìm được tới nay có vảy và các mô như vậy.
Thậm chí, thức ăn trong dạ dày của Leonardo cũng được bảo quản tốt đến mức, các nhà nghiên cứu có thể bày lại thực đơn cuối cùng của nó: một mớ toàn rau, gồm dương xỉ, thông và mộc lan. Ngoài ra, trong dạ dày còn chứa phấn hoa của hơn 40 loài thực vật khác.
Các nhà khảo cổ cho biết những dữ liệu trên sẽ giúp họ dựng lại chân dung, cách thức di chuyển, chế độ ăn và môi trường sống của khủng long mỏ vịt trong kỷ Creta muộn (89-65 triệu năm trước đây). Tuy nhiên, chừng ấy công việc cũng sẽ khiến họ mất thêm vài năm nữa.
Theo đánh giá của các nhà nghiên cứu, Leonardo là một trong những hóa thạch khủng long brachylo phosaurus hoàn chỉnh nhất từng được khai quật cho đến nay, và là con chưa trưởng thành đầu tiên được tìm thấy. Nó cũng là hóa thạch khủng long thứ tư trên toàn thế giới được xem như một “xác ướp”, vì bảo quản được cả những mô mềm. Ba “xác ướp” khủng long trước đó được khai quật hồi đầu thế kỷ 20. Nate Murphy, người phụ trách về ngành cổ sinh vật học tại bảo tàng hạt Phillips (bang Montana), nơi đặt mẫu vật Leonardo, khẳng định: “Đối với các nhà cổ sinh vật học, trong suốt cuộc đời, chỉ cần tìm thấy một mẫu vật hoàn chỉnh đã là một vận may lớn”. Và Leonardo chính là một vận may như vậy.
B.H. (theo N.G.)