Các nhà nghiên cứu vẫn chưa tìm ra chính xác loài động vật truyền nCoV sang người. Ảnh: Scientist. |
Trong khi số lượng các bài báo khoa học về nCoV ngày càng tăng, vẫn còn nhiều câu hỏi liên quan tới nguồn gốc của virus mà giới nghiên cứu chưa thể giải đáp như nCoV được ấp bởi loài vật nào và chúng đến từ đâu. Hồi tháng 12/2019, 27 trong số 41 bệnh nhân nhập viện đầu tiên từng ghé qua chợ hải sản Hoa Nam ở trung tâm thành phố Vũ Hán, tỉnh Hồ Bắc. Tuy nhiên, theo nghiên cứu của bệnh viện Vũ Hán công bố trên tạp chí Lancet hôm 24/1, bệnh nhân đầu tiên không tới khu chợ này. Thay vào đó, phương pháp xác định độ tuổi phân tử dựa trên trình tự gene của nCoV chỉ ra bệnh nhân nhiễm nCoV từ tháng 11/2019. Điều này dấy lên nhiều câu hỏi về mối liên hệ giữa Covid-19 và động vật hoang dã.
Các nhà nghiên cứu Trung Quốc đã nhanh chóng giải trình tự hệ gene của nCoV. Đó là một phân tử ARN gồm khoảng 30.000 cặp base chứa 15 gene, bao gồm gene S mã hóa một protein nằm trên bề mặt lớp vỏ của virus. Các phân tích hệ gene cho thấy nCoV thuộc nhóm virus Betacorona và có họ gần với virus gây dịch SARS năm 2002 - 2003. Dịch SARS lây nhiễm tổng cộng 8.098 người và gây tử vong cho 774 người. Giới nghiên cứu phát hiện dơi móng ngựa là nguồn ấp virus SARS và cầy vòi hương (Paguma larvata) là vật chủ trung gian truyền bệnh từ dơi sang người.
Từ sau đó, giới nghiên cứu đã phát hiện nhiều chủng virus Betacorona, chủ yếu ở dơi nhưng cũng có cả ở người. Ví dụ, RaTG13, cô lập từ loài dơi móng ngựa Rhinolophus affinis ở tỉnh Vân Nam, Trung Quốc, có hệ gene giống tới 96% với nCoV. Kết quả nghiên cứu chỉ ra dơi, đặc biệt là dơi móng ngựa, có thể là vật chủ chứa virus SARS và nCoV.
Ngày 7/2, các nhà khoa học phát hiện một loại virus ở tê tê có quan hệ gần gũi với nCoV hơn các loài trong những nghiên cứu trước đây. Bộ gene của chúng giống nhau đến 99%. Điều này cho thấy tê tê có thể là vật chủ lây nhiễm lý tưởng hơn dơi. Tuy vậy, nghiên cứu đăng trên trang BioRxiv ngày 20/2 lại cho thấy hệ gene của virus corona phân lập từ tê tê Malaysia chỉ giống nCoV 90%. Như vậy, virus phân lập trên tê tê không phải nguyên nhân gây ra đại dịch Covid-19.
Tuy nhiên, virus corona phân lập từ tê tê giống nCoV tới 99% ở vùng protein S giúp virus xâm nhập vào tế bào con người. Ngược lại, virus RaTG13 phân lập từ dơi móng ngựa không có khả năng lây nhiễm sang tế bào con người. Ngoài ra, những so sánh về hệ gene cho thấy nCoV là kết quả của sự tái kết hợp giữa hai loại virus khác nhau, một loại gần với RaTG13 và loại khác gần với virus trên tê tê. Nói cách khác, nCoV có thể là loài lai của hai loại virus tồn tại ở dơi và tê tê, theo Alexandre Hassanin, phó giáo sư ở Viện hệ thống, tiến hóa và đa dạng sinh học thuộc Đại học Sorbonne và Bảo tàng lịch sử tự nhiên Pháp.
Điều quan trọng lúc này là tìm ra vật chủ có khả năng mang nCoV kết hợp từ hai loài trên. Trên hết, các nhà khoa học cần biết môi trường thúc đẩy sự kết hợp tạo ra virus gây đại dịch Covid-19.
An Khang (Theo Science Alert)