Giáo sư y khoa Hiroyuki Sumi phát hiện enzym Nattokinase trong đậu nành lên men góp phần làm tan cục máu đông, tăng tuần hoàn não.

Một ngày năm 1980, Giáo sư Hiroyuki Sumi đã giam mình suốt nhiều giờ trong phòng thí nghiệm ở Chicago để nghiên cứu về cục máu đông. Trên bàn, ông bày la liệt đĩa thí nghiệm, cục máu đông nhân tạo và các chất làm tan chúng như Urokinase từ nước tiểu người... Ở châu Âu, người ta vừa phát hiện ra các loại enzym tiêu sợi huyết như Streptokinase, Staferokinase thu được từ vi khuẩn. Vị giáo sư cũng nóng lòng tìm ra một loại men mới của riêng mình có thể phòng ngừa hiệu quả các bệnh đột quỵ nhồi máu não, nhồi máu cơ tim.

Là một người Nhật, Hiroyuki thích ăn món Natto (đậu tương lên men) truyền thống của quê nhà khi làm việc xa xứ. Món ăn này có từ thời Yayoi, đến nay đã hơn 2.000 năm lịch sử. Hôm đó là một ngày đặc biệt, khi vị giáo sư mang theo một ít Natto đến thay bữa lót dạ. Vài hạt đậu tình cờ rơi xuống đĩa thí nghiệm, một lúc sau, cục máu đông tan ra. Giống như trái táo rơi khởi nguồn nên thuyết vạn vật hấp dẫn, Hiroyuki vui sướng khi phát hiện ra món ăn bình dị của dân tộc cất giấu một loại enzym mạnh có tác dụng làm tan huyết khối.

Trong một nghiên cứu thực hiện suốt 6 năm, nhà vi sinh lỗi lạc Nhật Bản đã phát hiện enzym Nattokinase có khả năng góp phần làm tan cục máu đông mạnh. Nattokinase thuộc nhóm enzym Serine Protease, chứa 275 loại amino acid trọng lượng phân tử 28.000. Khi đi vào máu, chúng hỗ trợ dọn sạch sợi tơ huyết vón cục, tăng tuần hoàn não, phòng đột quỵ hiệu quả. Ngoài ra, nattokinase trong Natto mạnh so với hơn 200 thực phẩm khác trên thế giới.

Công dụng của nattokinase nằm ở bí quyết lên men đỗ tương bằng loài vi khuẩn Bacillus Subtilis trong môi trường nhiệt độ khắt khe. Quá trình lên men này sản sinh ra loại enzym có khả năng góp phần làm tan cục máu đông mạnh gấp 4 lần enzym plasmin nội sinh của cơ thể. Enzym này được thử nghiệm cả trên động vật lẫn con người. Nghiên cứu của Đại học Y tế Miyazaki (Nhật Bản) trên loài chó dùng liều 2.000 FU nattokinase cho thấy, cục máu đông tắc nghẽn trong tĩnh mạch tan dần sau 5 giờ. Trên chuột, các nhà khoa học Đại học Quốc tế Hiroshima chứng minh, nattokinase hỗ trợ đánh tan huyết khối trong động mạch cảnh, khôi phục 62% tuần hoàn máu động mạch.

Theo tạp chí Stroke, có đến 85% các ca đột quỵ xảy ra sau tuổi 50 – điều đáng lo ngại với một nước dân số ngày càng già hóa như Nhật Bản. Ở người cao tuổi, nguyên nhân dẫn đến đột quỵ thường liên quan tới các bệnh huyết áp cao, mỡ máu, xơ vữa mạch vành... đã kéo dài nhiều năm. Bệnh tật tích lũy hàng thập kỷ làm hư hỏng dần các mạch máu não, khiến chúng dễ tổn thương, tắc nghẽn hoặc vỡ ra, cuối cùng gây ra cơn đột quỵ.

Tại Nhật Bản, đột quỵ từng là "kẻ giết người số một" năm 1960. Theo xếp hạng của World Health Ranking, năm 2017, tỷ lệ người chết do đột quỵ ở Nhật Bản đứng thứ 157 trên tổng số 183 nước. Mỗi năm, Việt Nam có khoảng 200.000 người bị đột quỵ. Trung bình cứ 6 người thì một người có nguy cơ đột quỵ. Bệnh này có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, chủ yếu là người từ 55 tuổi trở lên. Mặc dù vậy, những năm gần đây, tỷ lệ đột quỵ ở người trẻ ngày càng gia tăng, chiếm 10-15%.

Nghiên cứu của Hiroyuki đã mở lối cho các tập đoàn dược phẩm hàng đầu nước này ứng dụng thành công vào y học. Nhật Bản vốn nổi tiếng với những cánh đồng đậu tương rộng lớn, công nghệ vi sinh lên men hiện đại, song phải đến 1998, sản phẩm phòng đột quỵ đầu tiên chứa Nattokinase mới được đưa ra thị trường sau khi vượt qua các vòng thử nghiệm khắt khe trên hàng nghìn người.

Nattokinase có thể được tạo ra bằng đỗ đen, đậu tây... cùng nhiều loại men. Song công thức làm ra natto dồi dào Nattokinase hoạt lực mạnh của người Nhật nằm ở bí quyết canh tác đỗ tương, lên men bằng vi khuẩn Bacillus Subtilis trong môi trường nhiệt độ, thời gian khắt khe. Ở khâu sản xuất, các nhà máy chiết suất nattokinase tinh khiết đều phải tuân thủ tiêu chuẩn GMP an toàn cao nhất thế giới. Ở Khâu đóng gói, JNKA cũng quy định chặt chẽ hàm lượng các viên uống phải đạt 2.000FU mỗi ngày để phát huy hiệu quả phòng đột quỵ.

Tại Việt Nam, Công ty Cổ phần Dược Hậu Giang là thành viên của JNKA suốt 9 năm qua, còn NattoEnzym là sản phẩm dự phòng đột quỵ được JNKA chứng nhận chất lượng cũng như cho phép dùng logo JNKA trên bao bì. Toàn bộ nguyên liệu Nattokinase cao cấp được nhập khẩu trực tiếp từ Phòng thí nghiệm Khoa học Sinh học Nhật Bản (JBSL). JNKA hiện quản lý 90% Nattokinase trên thế giới. Với khẩu hiệu "Chất lượng gắn liền với danh dự của quốc gia", mỗi năm, tổ chức này luôn tới các nước kiểm tra lại sản phẩm để tiếp tục cấp dấu minh chứng cho chất lượng Nhật Bản, nếu không đạt tiêu chí sẽ lập tức thu hồi.