Diễn đàn kinh tế thế giới World Economics Forum chỉ ra ba xu hướng biến đổi giáo dục và những hệ luỵ do dịch bệnh mang lại.
Học trực tuyến thay thế học tại trường
Trong suốt thế kỷ qua, phương pháp giáo dục không có quá nhiều thay đổi, thiên về mô hình cố định. Học trực tuyến xuất hiện song không thay thế được hình thức truyền thống. Tuy nhiên, dịch Covid-19 đã thúc đẩy các tổ chức giáo dục trên toàn thế giới tìm kiếm các giải pháp sáng tạo trong vài tháng.
Tại Trung Quốc, 120 triệu người học đã tiếp cận với tài liệu học tập thông qua các chương trình phát sóng truyền hình trực tiếp. Học sinh ở Hong Kong bắt đầu học tại nhà vào tháng 2 qua các ứng dụng tương tác
Các giải pháp giáo dục trực tuyến đơn giản hơn triển khai trên toàn cầu. Trong một trường học ở Nigeria, các công cụ được tận dụng (như đọc tài liệu qua Google Classroom), nhiều video hướng dẫn học sinh tự học cũng được nhà trường chia sẻ.
Học sinh tại một trường học ở Lebanon bắt đầu học trực tuyến cả môn như giáo dục thể chất. Các em quay và gửi các video tập thể dục tại nhà cho giáo viên như là bài tập về nhà. Học sinh cũng cần học thêm kỹ năng kỹ thuật số để đáp ứng nhu cầu của thầy cô. Một phụ huynh nhận xét: "Trong khi tập thể dục chỉ mất mất vài phút, con tôi đã dành ba giờ để quay, chỉnh sửa và gửi video theo đúng định dạng cho giáo viên".
Công nghệ 5G ngày càng phổ biến ở nhiều quốc gia, người học và nhà cung cấp giải pháp hướng đến học trực tuyến mọi lúc, mọi nơi thay vì đến lớp học truyền thống. Cách học trực tuyến cũng sẽ được bổ sung với các phương thức mới, từ phát sóng trực tiếp đến trải nghiệm thực tế ảo.
Quan hệ đối tác giáo dục công và tư có thể phát triển
Chỉ trong vài tuần qua, chúng ta đã thấy các tập đoàn và liên minh học tập hình thành, với các bên liên quan khác nhau bao gồm: Chính phủ, nhà xuất bản, chuyên gia giáo dục, nhà cung cấp công nghệ và nhà khai thác mạng viễn thông. Các bên cùng nhau sử dụng nền tảng kỹ thuật số như một giải pháp tạm thời cho cuộc khủng hoảng. Ở các nước đang phát triển, lâu nay giáo dục chủ yếu được cung cấp bởi chính phủ. Những thay đổi gần đây thúc đẩy giáo dục trực tuyến phát triển và có thể trở thành một xu hướng trong tương lai.
Tại Trung Quốc, Bộ Giáo dục đã kết hợp với Bộ Công nghiệp và Công nghệ Thông tin để phát triển một nền tảng học tập và phát thanh trực tuyến trên nền tảng điện toán đám mây cũng như nâng cấp cơ sở hạ tầng giáo dục trực tuyến.
Tương tự, diễn đàn Readtogether.hk có trụ sở tại Hồng Kông được xây dựng bởi tập đoàn có hơn 60 tổ chức giáo dục, nhà xuất bản, phương tiện truyền thông và các chuyên gia ngành công nghiệp giải trí. Diễn đàn cung cấp hơn 900 tư liệu giáo dục gồm video, chương sách, công cụ đánh giá và dịch vụ tư vấn miễn phí. Tập đoàn sẽ tiếp tục phát triển diễn đàn này ngay cả khi dịch bệnh chấm dứt.
Đổi mới giáo dục đang được quan tâm nhiều hơn do tác động khách quan của dịch bệnh. Trong thập kỷ qua, chủ yếu các doanh nghiệp tư nhân quan tâm và đầu tư cho công nghệ để đổi mới giáo dục. Microsoft, Google ở Mỹ, Samsung ở Hàn Quốc đến Tencent, Ping An và Alibaba ở Trung Quốc... các tập đoàn này đang nỗ lực xây dựng nền tảng giáo dục trực tuyến. Đại dịch có thể mở đường cho các liên minh, tổ chức giáo dục quy mô lớn hơn nhiều được hình thành xung quanh một mục tiêu chung là đổi mới.
Khoảng cách kỹ thuật số lớn
Hầu hết các trường học ở các khu vực bị ảnh hưởng bởi đại dịch đều đang tìm giải pháp để tiếp tục giảng dạy, nhưng chất lượng học tập phụ thuộc rất nhiều vào chất lượng đường truyền internet. Thực tế, chỉ có khoảng 60% dân số toàn cầu có điều kiện kết nối trực tuyến. Trong khi các lớp học ảo phổ biến ở Hồng Kông, thì nhiều học sinh ở các nước kém phát triển chỉ học và nhận bài tập qua thư điện tử.
Hơn nữa, tại các gia đình thu nhập thấp và ít hiểu biết về kỹ thuật số, con em của họ càng dễ bị tụt lại phía sau. Khi các lớp học chuyển sang trực tuyến, những đứa trẻ này mất cơ hội học tập vì không có các thiết bị kỹ thuật số cũng như đường truyền đủ chất lượng. Nếu chi phí truy cập giảm và chất lượng truy cập tăng ở tất cả các quốc gia, khoảng cách về chất lượng giáo dục sẽ càng lớn, và do đó, sự bất bình đẳng kinh tế xã hội sẽ trầm trọng hơn.
Dịch bệnh kéo theo nhiều hệ luỵ cho thấy tầm quan trọng của việc thay đổi công nghệ nhanh chóng để đáp ứng các nhu cầu xã hội, trong đó có giáo dục. Đại dịch cũng là một cơ hội để tổ chức giáo dục bổ sung những kỹ năng mà học sinh cần có trong tương lai như: Ra quyết định sáng suốt, giải quyết vấn đề sáng tạo và khả năng thích ứng.
Hà Giang (Theo World Economics Forum)
Tại Việt Nam, Tiến sĩ Nguyễn Thành Nam, Nhà sáng lập Đơn vị đào tạo trực tuyến FUNiX nhận định, học sinh nghỉ học kéo dài là cơ hội để các trường chuyển sang hoạt động trực tuyến và thúc đẩy việc tự học của học sinh dưới sự theo dõi và quản lý của nhà trường. Nhà sáng lập FUNiX tin tưởng, sau khi đại dịch rút lui, ngành giáo dục Việt Nam có cơ hội bước vào thời đại 4.0 với một vị thế khác.
Tại FUNiX, sinh viên học trực tuyến hoàn toàn với cách học chủ động: tự quản lý thời gian học tập, tự lựa chọn định hướng và chủ động kết nối đội ngũ chuyên gia hướng dẫn (mentor) khi cần hỗ trợ kiến thức.