Trong 111 pho tượng cổ, 80 tượng được bày biện dựa trên ý tưởng từ 80 vẻ đẹp của Đức Phật. Tượng Nhật Bản chiếm 70% bộ sưu tập, còn lại là tượng ở Việt Nam, Trung Quốc, Thái Lan... Các tượng gồm Phật Thích ca Mâu ni, Phật bà Quan âm, Phật nghìn mắt nghìn tay, được đúc, tạc bằng đồng, gỗ, ngọc, gốm, san hô...
Bà Ngô Thị Thương - chủ nhân bộ sưu tập - cho biết bà sưu tầm phần lớn tượng Nhật vì tâm đắc với đường nét tinh xảo. "Do đặc thù địa hình dễ bị động đất, tượng ở Nhật Bản thường được làm bằng gỗ quý, nhẹ. Cách điêu khắc cũng rất chỉn chu, tinh tế. Một pho tượng làm ít nhất trong một năm, nhìn rất có hồn", bà nói. Nhiều tượng Phật của Việt Nam có niên đại từ thời nhà Tiền Lê, Lý, Trần... được làm chủ yếu bằng đồng, gốm.
Bà Thương bắt đầu sưu tập tượng Phật cách đây 30 năm. Thời trẻ, bà từng buôn bán cổ vật. Qua quá trình tìm hiểu Phật giáo, bà dần thấm nhuần và quyết tâm sưu tập tượng Phật. Có thời điểm bà gặp khó khăn tài chính, từng muốn bán một, hai tượng để có vốn tiếp tục kinh doanh. Sau đó, bà vay tiền để giữ lại các món cổ vật vì không nỡ bán.
Một tượng Phật thời nhà Nguyễn được đặt chính giữa không gian triển lãm. Ảnh: Mai Nhật. |
Quá trình bảo quản tượng cổ gặp nhiều trở ngại. Nhiều tượng gỗ được sơn son thiếp vàng, qua thời gian dễ bị bong tróc. Một số tượng gốm phải để trong túi bóng, túi khí để tránh va đập. Các tượng đều được đặt ở nơi khô ráo, trong phòng điều hòa, tránh nhiệt độ ẩm nóng đề phòng nấm mốc. Theo bà Thương, bộ sưu tập khó xác định về giá thị trường. Ngoài tính lịch sử và độ thẩm mỹ, giá của tượng còn tùy vào con mắt của người mua. Một người từng trả bà mức lời 500 - 700 triệu đồng cho tượng Phật thời Nguyễn nhưng bà không bán vì giá trị lịch sử - văn hóa cao.
Nhà nghiên cứu Phật học Trần Đình Sơn - khách tham dự sự kiện - đánh giá cao giá trị mỹ thuật của bộ sưu tập. Theo ông, triển lãm giúp người xem có cái nhìn tương quan giữa tượng Phật của Việt Nam với các nước. Chuyên gia cho biết thợ Nhật Bản luôn chi tiết, tỉ mỉ trong tay nghề, tính kỷ luật cao. Các bức tượng Nhật thường toát lên vẻ chuẩn mực, đẹp từ ngón tay, nếp áo đến bệ sen. Tượng Phật ở Thái Lan chủ yếu là tượng Thích ca do chịu ảnh hưởng từ Phật giáo Nam tông. Tượng Việt Nam - đặc biệt là ở miền Nam - có phần thô sơ, chân chất hơn do thời xưa, thợ làm tượng Phật chủ yếu không chuyên, ít có làng nghề lâu đời.
Nhà nghiên cứu Trần Đình Sơn. Ảnh: Mai Nhật. |
Bà Thương cho biết mục đích chính của sự kiện là trưng bày cổ vật về Phật giáo để khách tham quan - đặc biệt là giới trẻ - có thêm kiến thức. "Trong tương lai, nếu nhà sưu tập hoặc chùa nào có hứng thú, tôi sẽ chuyển nhượng lại vì sợ tuổi già sức yếu, không đảm đương nổi", bà nói.
Triển lãm tiếp tục mở cửa đến ngày 21/11 tại Bảo tàng Mỹ thuật, TP HCM.
Mai Nhật