'The Farewell' - phim gia đình về xung đột văn hóa

The Farewell xoay quanh nhân vật Billi (Awkwafina đóng) - cô gái đang sống tại Mỹ cùng bố mẹ. Cô trở về Trung Quốc khi hay tin người bà (Zhao Shuzhen đóng) sắp mất vì ung thư giai đoạn cuối. Đại gia đình cố che giấu kết quả xét nghiệm với bà. Để tất cả người thân có thể quây quần bên bà lần cuối, họ tổ chức một đám cưới giả.

Tác phẩm do Lulu Wang làm đạo diễn kiêm biên kịch. Câu chuyện được xây dựng bằng chính trải nghiệm của cô - thông qua góc nhìn của nhân vật Billi. Trên Variety, cô kể tình tiết chính trong phim cũng dựa trên bệnh tình có thật của người bà. Trên Variety, đạo diễn nói luôn cảm thấy sự khác biệt trong quan hệ với gia đình và với bạn bè và đồng nghiệp tại Mỹ. Thông qua Billi, Wang nhấn mạnh tâm tư này bằng cách đặt nhân vật trong hoàn cảnh mà bà cô - người được xem là sợi dây liên kết với quê hương - đang gần đất xa trời.

 

 

The Farewell

The Farewell có nhịp phim chậm rãi, gồm hai diễn biến chính, xoay quanh bệnh tình của bà và đám cưới. Kịch bản xây dựng những chi tiết đời thường, mang đậm dấu ấn văn hóa phương Đông. Gia đình Billi thường tụ họp, cùng nhau nấu nướng và dọn dẹp. Bên bàn ăn, các thành viên gắp thức ăn cho nhau và có những cử chỉ thân mật. Quá trình chuẩn bị cho đám cưới trải qua những bước truyền thống như đặt bàn nhà hàng, chụp ảnh cưới, mời người thân họ hàng. Những chi tiết đời thường giúp bộ phim trở nên gần gũi, khiến khán giả dễ đồng cảm với câu chuyện và tâm lý của nhân vật.

Từ một câu chuyện có tính cá nhân, bộ phim cũng gợi lên những khác biệt mang tính phổ quát giữa văn hóa Đông - Tây. Trong phim, người bà hết mực quan tâm con cháu từ những điều nhỏ nhặt như miếng ăn giấc ngủ, cho đến những điều lớn lao như gia đình sự nghiệp. Với những người sống ở Mỹ lâu năm như mẹ của Billi, việc quán xuyến này nặng tính kiểm soát, khiến cô thấy ngột ngạt. Tuy vậy, với những phụ nữ truyền thống Trung Quốc, làm chủ gia đình, chỉ bảo con cháu được xem là trọng trách, được họ xem như chuyện mặc nhiên phải làm.

Xung đột quan điểm rõ nhất là chuyện có nên giấu người bà về bệnh tình. Những người lớn trong đại gia đình muốn nói dối, giúp bà có thể sống quãng đời còn lại vui vẻ, lạc quan. Trong khi đó, Billi - chịu nhiều ảnh hưởng bởi chủ nghĩa cá nhân - luôn bị thúc đẩy việc nói sự thật, để bà có thể làm chủ quãng thời gian còn lại và thực hiện những điều mình mong muốn. Trong một cuộc đối thoại, chú của Billi khẳng định người phương Đông không tách rời bản thân khỏi gia đình và cộng đồng. Họ không chỉ sống cho cá nhân mà còn phải nghĩ đến gia đình, người thân.

Bên cạnh tình cảm dành cho bà, Billi còn đối mặt với những ngổn ngang trong mối liên kết giữa cuộc sống tại Mỹ và gốc gác Trung Quốc. Nhân vật này vừa muốn gắn kết với nguồn cội, vừa cảm thấy xa lạ với nó. Tâm tư của nhân vật còn được thể hiện thông qua những lần muốn ghé thăm những nơi chốn cũ, hay trong cao trào khi Billi bộc phát nỗi niềm với mẹ.

Tuy câu chuyện dựa trên một hoàn cảnh buồn, các nhà làm phim không xây dựng The Farewell theo hướng ủy mị. Bộ phim có nhiều tình huống hài hước thông qua thoại và ứng xử của các nhân vật. Bên cạnh đó, ê-kíp sử dụng nhiều cảnh quay tĩnh lấy hình ảnh cuộc sống đời thường, hỗ trợ cho không khí gần gũi mà câu chuyện truyền tải. Trên Filmmaker, đạo diễn hình ảnh Anna Franquesa Solano cho biết chú trọng đến việc sử dụng góc máy rộng để thể hiện cảnh đông thành viên trong gia đình. Trong những cảnh này, có những thành viên không tác động đến câu chuyện, chỉ làm những việc đời thường phía xa, nhưng có vai trò trong việc tái hiện không khí của gia đình.

Diễn xuất của các diễn viên giữ vai trò quan trọng trong bộ phim có nhiều thoại. Trước The Farewell, nữ diễn viên Awkwafina từng gây dấu ấn trong Ocean's Eight, Crazy Rich Asians với những vai hài. Trong The Farewell, sao nữ chứng tỏ sự trưởng thành diễn xuất với kiểu vai nhiều nội tâm. Awkwafina gây ấn tượng bởi nét diễn chứa đựng sự đau buồn nhưng vẫn giữ vẻ nhẹ nhàng, thản nhiên. Các báo Âu Mỹ đều đánh giá cao diễn xuất của cô. Tờ Vanity Fair nhận xét cô đã vượt được hình mẫu một diễn viên hài đơn thuần. Còn tờ Indiewire nhận xét cô có màn hóa thân xuất sắc từ trước tới nay.

Trong vai người bà, nữ diễn viên Zhao Shuzhen mang đến năng lượng cho bộ phim. Zhao là diễn viên gạo cội, tham gia diễn xuất chuyên nghiệp từ năm 16 tuổi, nhiều lần đóng phim truyền hình Trung Quốc. The Farewell là lần đầu Zhao góp mặt trong một phim điện ảnh Mỹ. Diễn xuất của Zhao tự nhiên, thuyết phục người xem về hình ảnh một người bà vừa nghiêm nghị, vừa hết lòng yêu thương con cháu. Kinh nghiệm diễn xuất của bà cũng giúp ích nhiều cho Awkwafina.

Ra mắt tại Liên hoan phim Sundance 2019, The Farewell thắng giải Audience Award (khán giả bình chọn). Bộ phim được giới chuyên môn tán dương, hiện nhận 99% đánh giá tích cực trên Rotten Tomatoes và 89 trên Metacritic. Nhiều cây bút nói đây là phim độc lập xuất sắc năm nay, đồng thời có tiềm năng lớn ở Oscar 2020.

Phim khởi chiếu ở Việt Nam với tên Lời từ biệt và nhãn C13 (không dành cho khán giả dưới 13 tuổi).

Minh Dương