Thanh Vân -
- Sau 40 ngày cùng êkíp của NXB Trẻ "vắt giò lên cổ" hoàn thành bản dịch "Harry Potter" 6, bây giờ cảm giác của chị như thế nào?
- Chà, xong rồi!
- Theo chị, điều gì đã khiến cho bạn đọc khắp thế giới say mê "Harry Potter" đến như vậy?
- Truyện hay!
- Chị nghĩ điều gì hấp dẫn nhất trong văn phong của J.K. Rowling: hài hước, hóm hỉnh, giật gân, hay trí tưởng tượng phong phú?
- Tác giả làm chủ được ngôn ngữ, sử dụng chúng như công cụ truyền đạt một cách thoải mái, đúng mực và khôn khéo, nên văn của bà mạch lạc, hiện đại và hiện thực. Ngôn ngữ ấy còn linh hoạt: có lúc hóm hỉnh, có lúc căng thẳng, có lúc trau chuốt, có lúc nôm na, có lúc "giật gân". (Tuy nhiên, cũng có lúc lê thê, dịch phát ... ngán). Văn phong bà biến đổi từ tập 1 đến tập 6. Hiển nhiên là càng về sau bà càng ý thức là độc giả của bà ở trên khắp thế giới, nên văn phong mỗi lúc một phổ thông hơn và chuyên nghiệp hơn.
- Chị nghĩ sao khi có bạn đọc nhận xét: "Lý Lan dịch "Harry Potter" hay đến nỗi có thể nhận thấy được tình cảm yêu ghét của người dịch đã để lại dấu ấn trên chính các nhân vật của bộ truyện"?
- Tôi cám ơn nhận xét đó. Tôi cố gắng chuyển tải tình cảm của chính tác giả đối với nhân vật của bà. Và tôi cho điều này rất quan trọng: Đối với trẻ em (có lẽ với cả người lớn nữa) tình cảm và thái độ "đối nhân xử thế" nên rõ ràng. Có thể sau này ta nhận ra mình đã yêu lầm hay ghét oan người nào đó, nhân vật nào đó, thì mình sẽ... điều chỉnh suy nghĩ và tình cảm của mình lại, nhưng trẻ em có trực giác tốt và bộc lộ tình cảm rõ ràng đối với người chung quanh. Người lớn may mắn có được điều đó sẽ có tâm hồn trẻ trung và hạnh phúc.
- Trong bộ truyện "Harry Potter" xuất hiện hàng loạt "thuật ngữ" bí hiểm của thế giới phù thủy như: Trường sinh linh giá, Phúc lạc dược, Tử thần thực tử, Thần sáng... Chị đã lao động thế nào để "đồng sáng tác" cùng J.K. Rowling cho ra những thuật ngữ thú vị như thế?
- Việc tìm từ tương đương với những "thuật ngữ" mà bà Rowling sáng tạo ra là việc nhức đầu, tốn thì giờ, nhưng cũng thú vị. Tôi cố gắng hết mức dùng tiếng Việt phổ thông, hiện đại; nhưng đối với những từ bà Rowling "chế" ra thì tôi cũng phải "chế" ra theo nguyên tắc: từ nào có gốc Latin, mượn điển tích xưa, để tạo ấn tượng cổ xưa, huyền bí, thì tôi dùng từ Hán Việt cho có hiệu quả tương tự. Như "Trường sinh linh giá" hay "Phúc lạc dược" chẳng hạn. Từ nào có ý đùa cợt, chơi chữ, thì mình cũng phải vỗ đầu chơi chữ cho vui. Rất may là tiếng Việt mình vô cùng phong phú, có đủ mọi từ vựng, mọi cách viết để chuyển tải bất kỳ điều gì.
- Trong quá trình dịch "Harry Potter và Hoàng tử lai", chị bị hấp dẫn và lôi cuốn ở phần nào nhất của câu truyện?
- Phần quan hệ giữa các nhân vật: cha con mẹ con anh em trong gia đình, thày trò bạn bè bồ bịch trong nhà trường, và những mối quan hệ khác trong xã hội. Người ta đối xử với nhau như thế nào luôn là điều hấp dẫn tôi. Bộ truyện Harry Potter mang giá trị nhân văn và tính giáo dục rất cao.
- Khi biết cụ Dumbledore chết, cảm xúc của chị ra sao?
- Thân xác mệt mỏi của cụ cần được nghỉ ngơi, nhưng cho đến khi nào trong lòng Harry và những học trò, đồng nghiệp của cụ vẫn còn sự yêu kính tưởng nhớ, thì chắc chắn cụ vẫn hiện hữu trong họ dưới những hình thức khác. Tôi dám cá với các bạn là trong tập 7 cụ sẽ xuất hiện lại.
- "Harry Potter và Hoàng tử lai" khép lại trong bối cảnh hoang tàn của trường Hogwarts, những Trường sinh linh giá cất giữ linh hồn của Chúa tể Hắc ám vẫn chưa bị tiêu diệt hết. Những cuộc phiêu lưu của Harry sẽ tiếp tục. Và chị cũng sẽ tiếp tục với cuộc phiêu lưu ấy?
- Đón đọc hồi sau sẽ rõ! (cười).
- Chị dường như rất có duyên với công việc dịch sách văn học. Nếu có những lời mời dịch các tác phẩm khác, chị nghĩ sao?
- Đã nói "duyên" thì khó mà tự mình toan tính hay định đoạt. Cái gì có duyên xảy ra thì ắt xảy ra.
Thanh Vân thực hiện