Chủ trương bỏ cấp phép ca khúc trước 1975 do Cục đề xuất lên Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch mới được Chính phủ chấp thuận. Nhiều nhà tổ chức, nghệ sĩ vui mừng trước thông tin. Tuy nhiên, vấn đề quản lý ca khúc sau khi nới lỏng cơ chế gây một số khúc mắc. Cục thừa nhận sẽ có rủi ro khi để lãnh đạo, cán bộ Văn hóa các sở, thành phố trực tiếp thẩm định nội dung các chương trình biểu diễn tại địa phương.
Tháng 3/2017, Cục Nghệ thuật Biểu diễn ra quyết định dừng lưu hành năm ca khúc trước 1975, trong đó có bài "Con đường xưa em đi". Quyết định này được thu hồi sau đó. |
Ông Thành Công - Giám đốc công ty Max Media - chia sẻ: "Việc trực tiếp gửi nội dung, xin cấp phép chương trình biểu diễn tại địa phương là thủ tục quy định từ trước đến nay. Nếu bỏ cấp phép ca khúc mà không ban hành danh mục cụ thể, tôi thấy chính sách chưa toàn diện, triệt để. Chúng tôi vẫn phải lên danh sách các tác phẩm được sử dụng trong chương trình. Khi bị Sở Văn hóa địa phương gạt đi, chúng tôi sẽ thảo luận, chọn bài lại, rất mất thời gian".
Đạo diễn Phạm Hoàng Giang, ca sĩ Ngọc Châm, Trịnh Vĩnh Trinh, Ánh Tuyết có cùng ý kiến. Ngọc Châm là nhà sản xuất chuỗi chương trình Vàng son một thuở, tôn vinh các tác giả gạo cội và nhiều ca khúc nhạc xưa. Theo chị, việc ban hành danh sách ca khúc không được phổ biến giúp chính sách mới triệt để hơn. Ngọc Châm cho rằng cơ quan quản lý có đủ điều kiện, nhân lực và năng lực xây dựng danh sách. Trước đây, đề xuất này từng được đưa ra nhưng lãnh đạo Cục cho rằng không khả thi.
Theo các đơn vị, việc ban hành danh sách cấm giúp tránh nhiều rủi ro trong quản lý ca khúc.
Đạo diễn Phạm Hoàng Giang - người thực hiện nhiều chương trình ca nhạc có sự tham gia của các nghệ sĩ hải ngoại - bày tỏ: "Việc để từng địa phương thẩm định các ca khúc trong mỗi chương trình có thể gây ra sự bất nhất. Ca khúc được hát ở tỉnh này nhưng tỉnh khác không phê duyệt. Tôi nghĩ đó là hiện tượng không hay, cần có sự thống nhất trên toàn quốc".
Ông Thành Công cho rằng ngoài việc tránh bất nhất, danh mục giúp các cán bộ quản lý văn hóa địa phương không lúng túng khi đưa ra quyết định. Ca sĩ Ánh Tuyết cho biết khi không có danh mục các bài hát không được phép lưu hành, sai sót hoàn toàn có thể xảy ra, gây ra những ồn ào đáng tiếc cho cả cơ quan quản lý và nghệ sĩ.
Giáo sư, Tiến sĩ Khoa học Vũ Minh Giang - Phó Chủ tịch Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam - nhận định: "Mỗi tác phẩm nghệ thuật chỉ có một giá trị, không thể để xảy ra tình trạng để mỗi địa phương có một quyết định khác nhau cho ca khúc. Điều này không phản ánh bản sắc văn hóa địa phương như Cục trưởng Nguyễn Quang Vinh giải thích".
Dù quy định chưa hoàn thiện, giới tổ chức biểu diễn, nghệ sĩ vẫn háo hức khi cơ chế dần được nới lỏng theo hướng tích cực.
Ngọc Châm kể trước đây, khi tổ chức một chương trình, sau khi lên kịch bản, chị phải tra cứu xem các ca khúc đó được cấp phép hay chưa. Nếu chưa, chị tất bật làm hồ sơ xin cấp phép gửi lên Cục Nghệ thuật Biểu diễn. Khi giấy tờ đầy đủ, chị lại xin Sở Văn hóa địa phương xét duyệt chương trình".
Ánh Tuyết bày tỏ việc bỏ cấp phép các ca khúc trước năm 1975 là tín hiệu đáng mừng với những người chuyên hát dòng nhạc xưa như chị. "Đôi lúc, tôi muốn làm mới bản thân với các tác phẩm ít người hát nhưng gặp vướng mắc thủ tục. Tôi mong Cục Nghệ thuật Biểu diễn sớm ban hành quy chế chuẩn, tạo điều kiện cho các ca sĩ trong, ngoài nước", Ánh Tuyết nói.
Ca sĩ Trịnh Vĩnh Trinh - em gái cố nhạc sĩ Trịnh Công Sơn - cho biết đến nay, nhiều bài hát của anh trai bà như Người con gái Việt Nam da vàng, Tôi sẽ đi thăm, Ngủ đi con... vẫn chưa được cấp phép. Việc nới lỏng thủ tục giúp giảm áp lực, công sức cho đơn vị tổ chức, đồng thời tạo điều kiện cho người nghe tiếp cận nhiều tác phẩm hay.
Tranh cãi về việc có nên duy trì cấp phép ca khúc trước 1975 hay không xảy ra từ tháng 3/2017, khi Cục Nghệ thuật biểu diễn đột ngột yêu cầu dừng lưu hành 5 ca khúc trước 1975 với lý do không rõ ràng. Trước phản ứng gay gắt của dư luận, Cục phải thu hồi quyết định, tự kiểm điểm. Cục trưởng Nghệ thuật Biểu diễn lúc bấy giờ - ông Nguyễn Đăng Chương - phải xin lỗi dư luận về sai sót trong khâu quản lý, bị điều chuyển về Văn phòng Bộ vì liên quan đến diễn biến trên.
Đầu năm 2018, Bộ Văn hóa lần đầu công khai dự thảo hồ sơ xây dựng nghị định mới về nghệ thuật biểu diễn, trong đó đề xuất bỏ cấp phép ca khúc trước 1975, đồng thời lập danh sách các bài hát cấm nếu đi ngược lại lợi ích dân tộc.
Trong cuộc họp báo mới nhất, Cục Nghệ thuật Biểu diễn cho biết Nghị định mới dự kiến hoàn thành và có hiệu lực từ tháng 9. Trong thời gian xây dựng dự thảo, các quy định cũ vẫn có hiệu lực. Trong tương lai, Cục chỉ can thiệp, ngăn chặn những sáng tác mang nội dung phản động, chống phá Nhà nước, bôi nhọ tổ chức, cá nhân và nắm tình hình thông qua Sở Văn hóa các tỉnh, thành. Để hoạt động diễn ra thuận tiện, cơ quan sẽ xây dựng biểu mẫu, quy định cụ thể về việc thẩm định ca khúc, đồng thời tăng cường kiểm tra định kỳ, đột xuất hoạt động văn hóa, nghệ thuật ở các địa phương, đồng thời xây dựng khung hình phạt nặng.
Hà Thu - Mai Nhật