Tại Sơn La, cứ 100 cặp kết hôn thì có hơn 23 cặp tảo hôn, gần 3 cặp kết hôn cận huyết thống. Tỷ lệ tảo hôn trong 3 năm (2007-2009) là 23,3%. Thậm chí, con số này tại một số huyện cao tới 58,3% (Sốp Cộp) hay 33% (Thuận Châu)… Công cuộc phòng chống tảo hôn, kết hôn cận huyết đã thành “vấn nạn” đối với toàn tỉnh miền núi Tây Bắc này.
Nói về số gia đình có con em tảo hôn, ông Hà Văn Lai, Giám đốc Trung tâm Dân số - Kế hoạch hóa gia đình huyện Thuận Châu thốt lên: “Nhiều lắm! Chỉ có điều sợ không gặp được các em vì đang là mùa đi làm nương thôi!”.
15 tuổi đi lấy chồng, Lường Thị Hương (trái) già dặn hơn hẳn người chị hàng xóm vẫn đang đi học, hơn mình 3 tuổi. Ảnh: Giadinh.net |
Ngôi nhà sàn nhỏ nằm dưới chân đèo Pha Đin, thuộc bản Khau Lay, xã Phổng Lái, cách trung tâm huyện chừng 20 km có đến hai chị em cùng lấy chồng từ thuở 13-15, chị Lò Thị Tiện, cán bộ chuyên trách dân số xã, giới thiệu. Đó là gia đình em Lường Thị Hương. Hương vừa đi hái chè trên nương về. Năm nay em vừa tròn 15 tuổi, 3 tháng trước, vì hoàn cảnh gia đình khó khăn, em phải nghỉ học. Một tháng sau, em lấy chồng. Làm quen, cưới vẻn vẹn chưa đầy 4 tuần.
Theo phong tục của người Thái Đen tại Sơn La, con gái lấy chồng là phải “tằng cẩu” - búi toàn bộ tóc lên đỉnh đầu. Đây cũng là điểm phân biệt giữa người Thái Đen và người Thái Trắng, là dấu hiệu để nhận diện người có chồng. 15 tuổi, gương mặt mệt mỏi, búi “tằng cẩu” cao trên đầu khiến Hương già dặn hơn so với tuổi trăng rằm của mình. Theo lệ, chồng Hương sẽ ở rể đến hết năm nay. Cuối năm, Hương sẽ về nhà chồng chính thức làm dâu tại bản Nộm Pè, xã Phổng Lái.
Nhà Hương có 3 chị em. “Đấy là em còn lấy chồng muộn. Chị gái em lấy chồng từ năm 13 tuổi. Năm đó, anh rể 18 tuổi. 15 tuổi, chị gái em đã sinh con”, Hương hồn nhiên kể. Cũng theo Hương, mỗi năm lớp em có khoảng 3-4 bạn gái bỏ học đi lấy chồng. Sĩ số lớp học cứ thế giảm dần theo từng học kỳ. Được hỏi về kinh nghiệm lấy chồng, mang thai, Hương hồn nhiên trả lời "Em còn nhỏ thế này, có thai sao được?”.
Tại xã Phỏng Lăng, huyện Thuận Châu, anh Lường Văn Đại, cán bộ tư pháp xã, đưa ra tập sổ đăng ký khai sinh dày cộm. “Không thiếu những gia đình sinh con đến 8 năm mới tới xã đăng ký khai sinh. Những trường hợp con 1-2 tuổi mới được khai sinh là 'chuyện thường ngày'", anh nói và lý giải thêm: “Bà con ở đây dù có tảo hôn cũng đợi đến lúc được tuổi mới đi đăng ký kết hôn, đăng ký khai sinh cho con. Thậm chí có người còn đưa con đi học, nhà trường yêu cầu giấy khai sinh mới tá hỏa đi đăng ký”.
Lên chức ông ở tuổi 30
Năm 2012, tỷ lệ tảo hôn tại huyện Thuận Châu là 20,4%, tăng 8% so với năm 2011. Riêng tại xã Phổng Lái, huyện Thuận Châu, có 22 trường hợp tảo hôn. 6 tháng đầu năm 2013, con số này là 91. Ở đây, các em ở bản vùng 3 (bản Lái Bay, Lái Cang, Lái Lé, bản Kính), cứ học hết lớp 5 là phải xuống vùng giữa xã để học lớp 6. Những gia đình nghèo, thiếu lao động, không có tiền cho con đi học, các bé gái phải ở nhà lấy chồng. Chuyện “tằng cẩu” từ tuổi 13-14 là rất bình thường.
Khác với các tỉnh miền núi Tây Bắc, tại Sơn La, không phải cứ ở vùng sâu mới nhức nhối tình trạng tảo hôn, mà ngay tại khu dân cư gần trung tâm thành phố, tảo hôn chưa bao giờ là chuyện hiếm.
Đường vào bản Nam, xã Hua La, thành phố Sơn La từ mấy năm nay đã được rải nhựa. Hai bên trục đường chính, những căn nhà ngói, cao tầng san sát nhau. “Bà con làm giàu từ cây cà phê. Thu nhập bình quân một nhà cũng tầm 300-400 triệu mỗi năm. Cũng từ đây, không thiếu những câu chuyện tình trên đồi cà phê được sinh ra, kết quả là những đám cưới tảo hôn”, bà Lù Thị Phong, Giám đốc Trung tâm Dân số Kế hoạch hóa gia đình thành phố Sơn La chia sẻ.
Điều kiện kinh tế khá giả, các gia đình đều tạo điều kiện cho con em đi học, ít nhất là hết cấp 2. Tuy nhiên, từ mấy năm nay, tại bản này, phong trào lấy chồng lấy vợ sớm bùng nổ khiến người lớn đau đầu. Cảnh những người mới ngoài 30 đã có cháu nội, cháu ngoại bế bồng là chuyện rất bình thường.
Tại một căn nhà hai tầng khang trang, em Quàng Văn Kiên, 18 tuổi vẫn còn mặc trên mình áo khoác đồng phục Trường THCS Quyết Tâm, TP Sơn La, khoe vừa lên chức bố được một tuần. Vợ Kiên hơn chồng 4 tuổi, quen nhau khi cả hai cùng đi hái cà phê trên đồi, sau 2 tuần thì cưới. “Lấy vợ hơn tuổi để nhà có thêm lao động, làm nương”, Kiên hồn nhiên lý giải.
Cách nhà Kiên không xa là gia đình em Quàng Thị Anh, mới 14 tuổi, học đến hết lớp 6, chán học, không đến trường nữa. Gương mặt em vẫn còn đậm nét ngây thơ, vụng về lứa tuổi trăng tròn. Em và bạn trai đã làm đám hỏi từ một năm nay. Bố mẹ hai bên đã đi lại và nhận dâu rể. Cô bé hồn nhiên cho biết, em chưa từng nghe đến các biện pháp tránh thai là gì, thậm chí chưa từng nhìn thấy bao cao su có hình thù như thế nào.
Ông Lò Văn Sam, cộng tác viên dân số bản Nam cho biết, nếu tính nữ từ 17 tuổi trở lên đã lấy chồng thì nhiều vô kể. Từ năm 2012 đến nay, ở cái bản chỉ vài trăm dân này đã có hơn 20 cặp tảo hôn rồi. Các cháu đua nhau kết hôn, xã quán triệt nhiều lắm nhưng không hiểu sao vẫn cứ xảy ra như thế.
Theo Giadinh.net