"Theo các đối tác của chúng tôi tại Đài Loan và văn phòng đại diện Đài Loan tại Mỹ, họ muốn nhanh chóng xúc tiến để hoàn tất hợp đồng F-16. Nếu chỉ nói riêng về F-16, đây là dấu hiệu cho thấy chuyển biến tương đối nhanh từ Đài Loan", trợ lý ngoại trưởng Mỹ Clarke Cooper hôm 13/9 cho hay.
Bộ Ngoại giao Mỹ hôm 20/8 thông báo với quốc hội rằng cơ quan này đã phê duyệt hợp đồng bán vũ khí trị giá 8 tỷ USD cho Đài Loan, gồm 66 tiêm kích F-16, 75 động cơ do tập đoàn General Electric sản xuất, radar điều khiển hỏa lực cho phép phóng tên lửa hành trình và bom từ khoảng cách xa hơn, cùng các hệ thống khác. Quốc hội Mỹ được cho là cũng sẽ dễ dàng phê duyệt hợp đồng này.
Tiêm kích F-16 Đài Loan diễn tập hồi tháng 5. Ảnh: AFP.
"Với mọi đối tác, chúng tôi luôn xem xét không chỉ các yêu cầu bảo mật của họ mà cách họ giải quyết vấn đề về mặt ngân sách", Cooper nói. Đàm phán hợp đồng đôi khi mất vài tháng và không phải lúc nào cũng dẫn tới việc bán hàng.
Tuy nhiên, Bộ Quốc phòng Mỹ tuần trước cho biết nội các Đài Loan trong tháng này đã phê duyệt dự luật ngân sách đối với hợp đồng mua F-16, vì vậy quy trình phê duyệt của Mỹ đồng bộ với dự toán ngân sách của Đài Loan.
"Tôi rất ủng hộ thương vụ vũ khí này được xúc tiến càng nhanh càng tốt", thượng nghị sĩ Robert Menendez thuộc Ủy ban Đối ngoại Thượng viện Mỹ cho biết hôm 13/6. "Tuy nhiên tôi vẫn lo ngại rằng chính quyền đang muốn đưa cam kết an ninh của chúng ta với Đài Loan vào đàm phán thương mại Mỹ - Trung".
Trung Quốc, vốn luôn xem Đài Loan là một phần lãnh thổ, phản đối việc Mỹ bán các tiêm kích do Lockheed Martin chế tạo cho Đài Loan. Bộ Ngoại giao Trung Quốc tháng trước tuyên bố nếu Mỹ không dừng việc bán vũ khí, Bắc Kinh sẽ phản ứng mạnh và Washington phải gánh mọi hậu quả.
Dù công nhận chính sách "một Trung Quốc", Mỹ vẫn duy trì quan hệ ngoại giao và bán vũ khí cho Đài Loan, nhưng thường không cung cấp những khí tài hiện đại nhất để tránh gây căng thẳng với Trung Quốc kể từ khi chính quyền tổng thống George HW Bush bán 150 chiếc F-16 cho Đài Loan năm 1992. Chính quyền tổng thống Barack Obama từ chối yêu cầu tương tự của Đài Loan đối với tiêm kích mới, nhưng đồng ý nâng cấp phi đội hiện cho hòn đảo.
Thương vụ bán 66 tiêm kích F-16 là hợp đồng vũ khí lớn nhất giữa Mỹ và Đài Loan trong nhiều năm qua.
Huyền Lê (Theo Bloomberg)