 |
|
Lao động đình công đòi tăng lương. Ảnh: P.V. |
Ông Lê Văn Diêu, Phó chủ nhiệm Ủy ban các vấn đề xã hội, phân tích: theo quy định của nhà nước, mức lương trong hệ thống thang bảng áp dụng tại doanh nghiệp không được thấp hơn mức tối thiểu. Điều này đã tạo ra kẽ hở, khiến nhiều doanh nghiệp, đặc biệt trong ngành dệt may và da giày, đã dùng lương tối thiểu làm mức cơ bản để trả cho hầu hết nhân công. Một số xây dựng thang bảng lương mang tính đối phó, chỉ nhỉnh hơn mức tối thiểu một chút.
|
Theo Bộ Lao động Thương binh và Xã hội, từ khi Bộ luật lao động có hiệu lực (1/1995) đến ngày 24/3, cả nước xảy ra 1.171 cuộc đình công. Trong đó, từ 28/12/2005 đến 24/3, cả nước xảy ra 201 vụ. Có tới 173 trên tổng số 193 vụ đình công ở TP HCM, Bình Dương, Đồng Nai xảy ra ở doanh nghiệp FDI, chủ yếu là của Đài Loan, Hàn Quốc, Hong Kong và Nhật Bản. Các cuộc đình công vừa qua đã làm gián đoạn hoạt động sản xuất kinh doanh, ảnh hưởng đến việc thực hiện các hợp đồng kinh tế và môi trường đầu tư. Một số nhà đầu tư định chuyển hướng sang nước khác, hoặc quyết định dừng đầu tư, thay đổi thiết bị, hạn chế nhập nguyên vật liệu để thu hẹp sản xuất. Một số doanh nghiệp bị thiệt hại về tài sản do bị nhóm người quá khích đập phá văn phòng, công xưởng, lấy trộm sản phẩm. Cá biệt có một số doanh nghiệp FDI bị công nhân hạ cờ nước ngoài và cờ công ty. |
Mặt khác, hiện tồn tại hai hệ thống lương tối thiểu, ở doanh nghiệp trong nước là 350.000 đồng một người một tháng, trong khi đối với doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài (FDI) thấp nhất đã là 710.000, cao nhất 870.000 đồng. "Cùng ngành nghề, công việc, mức độ lao động và ở cùng khu công nghiệp, chỉ cách nhau có hàng rào, nhưng mức chi trả lại khác nhau làm cho người lao động bức xúc".
Nhìn rộng ra về chính sách tiền lương nói chung, Chủ tịch Hội đồng dân tộc Tráng A Pao cho rằng, nó quá lạc hậu. Đơn cử, quy định 3-4 năm mới tăng một bậc lương là quá chậm, làm cản trở người lao động phát huy sáng tạo, tăng năng suất. "Một sinh viên ra trường lương bây giờ có 630.000 đồng thì làm sao đảm bảo được đời sống trong khi giá cả liên tục leo thang", ông Pao bức xúc.
Chia sẻ quan điểm này, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và ngân sách Nguyễn Đức Kiên cũng cho rằng việc tồn tại hai hệ thống lương tối thiểu là bất hợp lý. Để giải quyết đình công, theo ông một trong những biện pháp quan trọng là phải cải tổ chính sách tiền lương, bảo hiểm xã hội, trợ cấp, đảm bảo sự minh bạch, công bằng giữa lao động ở các thành phần kinh tế.
Từng có thời gian công tác tại Bộ Lao động Thương binh và Xã hội, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Bùi Ngọc Thanh cho rằng, cần có chính sách buộc doanh nghiệp xây dựng thang bảng lương, hằng năm phải tổ chức thi tay nghề, nâng bậc lương cho lao động. Hiện chỉ 10% doanh nghiệp (chủ yếu của nhà nước) xây dựng thang bảng lương. Còn 5.000 doanh nghiệp FDI và 20.000 doanh nghiệp tư nhân lấy lý do không được hướng dẫn để cố tình trì hoãn.
Không chốn an cư, lao động khu công nghiệp rất dễ đình công
Nghiên cứu khá kỹ bản báo cáo giám sát dài 9 trang, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa giáo dục thanh thiếu niên nhi đồng Trần Thị Tâm Đan, chỉ đề cập một vấn đề nhức nhối, đó là nhà ở cho lao động ở khu công nghiệp. Hiện công nhân thường phải ở nhà trọ chật hẹp, không tivi, không báo đài và hầu như không được sinh hoạt văn hóa tinh thần. Chốn an cư đã không ra gì, lại phải tăng ca liên tục, thu nhập thấp, tất yếu lao động tự phát đình công.
Bà Đan thẳng thắn phản đối báo cáo giám sát có đoạn nêu rằng Công ty Formosa (Nhơn Trạch, Đồng Nai) xây nhà cao tầng khang trang, khá đầy đủ tiện nghi cho 1.000 công nhân ở miễn phí, nhưng không có đủ người ở vì lao động sợ bị gò bó, không tự do. "Cách giải thích này là vô lý, chẳng có lý do gì công nhân lại từ chối ở nhà tiện nghi, không mất tiền. Tôi đã đi nhiều khu công nghiệp, hỏi doanh nghiệp có xây nhà cho công nhân không, họ bảo có. Nhưng thực ra đó chỉ là nhà cho cán bộ quản lý", bà nói.
"Đã đến lúc Chính phủ phải có đề án rõ ràng, tổng thể để giải quyết vấn đề nhà ở cho người lao động ở khu công nghiệp. Tất nhiên không thể bao cấp hoàn toàn mà phải có sự xã hội hóa, huy động các thành phần kinh tế tham gia. Nếu cứ để thị trường tự điều tiết vấn đề này thì công nhân càng khổ, đình công càng nhiều", bà Đan đề xuất.
Hiện, Chính phủ đã giao cho Bộ Xây dựng đề án nhà ở xã hội. Theo đó, công nhân ở khu công nghiệp, khu chế xuất sẽ được mua, thuê nhà với giá rẻ. Tuy nhiên, Chủ nhiệm Ủy ban Các vấn đề xã hội Nguyễn Thị Hoài Thu lại không tin tưởng đề án này. "Đề án này chỉ cho tương lai xa, còn công nhân khu công nghiệp thì cần ngay chỗ ở bây giờ, không thể chậm trễ hơn được nữa", bà nhận định.
Chủ nhiệm Thu đề nghị Chính phủ phải tạo điều kiện cho các địa phương, doanh nghiệp có lao động nhập cư xây dựng nhà ở cho người lao động. Hiện nay nhiều chủ sử dụng muốn tạo điều kiện về chỗ ở cho công nhân, nhưng theo quy định đất khu công nghiệp không được xây dựng nhà ở. Xây bên ngoài thì lại vấp phải vấn đề giải tỏa, đề bù, vốn xây nhà.
Báo cáo tình hình đình công sẽ được chỉnh sửa và trình Quốc hội vào kỳ họp giữa tháng 5 này.
Như Trang