Theo cuốn lịch sử xã Nghi Diên, khoảng 150 năm trước, một giáo sĩ người Pháp khi sang vùng đất này truyền đạo đã mang theo một giống cam để trồng. Thật bất ngờ, loại cam này phù hợp với thổ nhưỡng ở đây và nhanh chóng nổi tiếng với mùi thơm và vị ngọt khó thấy ở giống cam khác.
Ông Phan Công Hưởng, Phó chủ tịch Ủy ban nhân dân xã Nghi Diên, huyện Nghi Lộc, Nghệ An, kiêm Chủ tịch Hội khôi phục cam Xã Đoài cho biết, năm 1974, Nghi Diên có gần 60 ha cam, trở thành mặt hàng có giá trị kinh tế lớn, từng được xuất khẩu. Nhưng đến nay, diện tích trồng cam chỉ còn trên dưới 10 ha, trong đó dân mới trồng 4 ha và 2 ha của một chủ trang trại mới trồng ngoài đồng.
“Mỗi cây cam tốt cho 100 quả, bán giá hiện nay khoảng 40.000 đồng/quả, là 4 triệu đồng mỗi cây, 1 ha trồng được 500 cây sẽ cho vài tỷ đồng. Thu nhập như thế thì chả cây nào bằng, nhưng chúng tôi đang lực bất tòng tâm”, ông Hưởng tiếc nuối.
Trước tết năm ngoái, một quả cam Xã Đoài giá tới 50.000, chủ yếu để làm quà biếu, nhưng chẳng nhà nào có nhiều để bán. Ông Nguyễn Quốc Liệu, người gắn bó nhiều năm với giống cam quý này nói: việc chăm bón, phòng sâu bệnh để cam cho quả ngọt là một quá trình hết sức khắt khe.
 |
|
Những vườn cam ngày càng ít ở Nghi Diên. |
Nhiều người không có kỹ thuật chăm sóc nên cam không cho quả và nản nên bỏ mặc. Cam Xã Đoài trồng ở vùng đất khác cũng không phù hợp, nhiều người thử nghiệm đều thất bại.
Theo ông Hưởng, người dân địa phương không muốn quay lưng với cây cam, nhưng từ nhiều năm nay cam bị nhiều loại sâu bệnh hành hạ nên không cho quả. Đó là các loại sâu đục thân, sâu ăn lá và được người dân sử dụng nhiều cách phòng trừ nhưng bất thành.
Năm 2000, Ủy ban nhân dân tỉnh Nghệ An phê duyệt Dự án bảo tồn và phát triển cam Xã Đoài do Viện Khoa học kỹ thuật nông nghiệp Bắc Trung Bộ làm chủ đầu tư. Nhưng dự án chỉ hỗ trợ cho người trồng mới 1 ha cam ở xóm 8, còn lại kỹ thuật chăm sóc cam, trừ sâu bệnh vẫn do người dân tự lo.
“Nhiều năm nay chúng tôi xin kinh phí xây dựng 1 nhà lưới trị giá khoảng vài trăm triệu đồng để nhân giống mà vẫn chưa được”, ông Hưởng nói.
Ủy ban nhân dân xã Nghi Diên cũng đã có đề án bảo tồn và phát triển cam Xã Đoài để đưa cây cam ra đồng thay cây lúa với mục tiêu năm 2015 có 50 ha cam. Tuy nhiên, dự án này khó khả thi.
Theo Thanh Niên