-
16h45
Cần hướng đến xu hướng sản xuất nông nghiệp tuần hoàn
Tham gia giải trình, Bộ trưởng Tài nguyên và Môi trường Trần Hồng Hà cho rằng tập trung đất đai sản xuất nông nghiệp lớn có liên quan đến chuyển đổi lực lượng sản xuất, an ninh, chính trị, công ăn việc làm của nông dân. Có nhiều hình thức tập trung đất đai thành công như dồn điền đổi thửa, hợp tác xã liên kết, cho thuê... Thời gian tới, Bộ sẽ có giải pháp về tập trung đất để các doanh nghiệp liên kết với nông dân, làm sao để nông dân ly nông nhưng không ly hương.
Hiện có nhiều mô hình hay về doanh nghiệp liên doanh, liên kết gắn với người nông dân, từ giống, phân bón, sản phẩm nông sản...
Bộ cũng đang tính toán quy hoạch đất nông nghiệp công nghệ cao trong quỹ đất nông nghiệp. Cả nước có 4.700 ha quy hoạch đất nông nghiệp công nghệ cao. Tuy nhiên, thực tế mô hình sản xuất nông nghiệp công nghệ cao chưa được quan tâm nhiều.
Về suy thoái đất, ông Hà phân tích có nhiều nguyên nhân, trước tiên do đa số nông dân lựa chọn mô hình canh tác không đúng đắn, thâm canh, dùng phân vô cơ. Lý do khác là biến đổi khí hậu, xâm nhập mặn, nhiễm phèn, khô hạn, ngập lụt...
Một trong những dẫn chứng về việc sử dụng đất đai thành công thích ứng với biến đổi khí hậu được Bộ trưởng Trần Hồng Hà nêu ra là đồng bằng sông Cửu Long. Xu hướng của sản xuất nông nghiệp sắp tới là kinh tế tuần hoàn, sản phẩm sinh thái, nông nghiệp hữu cơ... Nhiều địa phương ở đồng bằng sông Cửu Long đang ứng dụng tốt các mô hình này. Như việc trồng dừa ở Bến Tre, tất cả sản phẩm của quả dừa đều dùng được, không phải bỏ.
Để phát triển nông nghiệp đạt hiệu quả cao và thích ứng biến đổi khí hậu thì phải có đa mục tiêu, tức là kinh tế xanh, phục hồi rừng...
-
16h30
Dùng quỹ an sinh nếu giá xăng dầu, vật tư nông nghiệp tăng quá cao
Chia lửa với Bộ trưởng Lê Minh Hoan, Bộ trưởng Công Thương Nguyễn Hồng Diên tham gia giải trình tại phiên chất vấn. Ông đồng tình với Bộ trưởng Hoan rằng nông nghiệp cần chuyển từ sản xuất truyền thống sang nông nghiệp hàng hóa. Nhưng để chuyển đổi từ nền nông nghiệp truyền thống sang nông nghiệp hàng hóa (sản xuất cái thị trường cần, chứ không phải những thứ truyền thống, theo thói quen) là câu chuyện lớn, cần nỗ lực cao. "Nông nghiệp chuyển động theo kinh tế thị trường, nhưng vẫn mang đậm tính tự túc, tự cấp, sản xuất manh mún, nhỏ lẻ; sản phẩm chưa theo tín hiệu thị trường", Bộ trưởng Công Thương nhận xét.
Ông Diên khẳng định, nông sản Việt có thể trở thành hàng hóa bán ra thế giới. Hiện, Việt Nam đã ký 17 Hiệp định thương mại tự do (FTA), thị trường rất rộng mở, sản phẩm nông sản vừa qua đã vào được nhiều thị trường khó tính, như Mỹ, EU, Nhật Bản... Tức là sản phẩm xuất khẩu được là đạt tiêu chuẩn thị trường, người sản xuất hình thành tư duy bán cái thị trường cần, chứ không phải bán cái mình có. Như vậy, sản xuất đã theo tín hiệu thị trường.
Để hàng hóa nông sản vào được thị trường thế giới nhiều hơn, ông Diên cho biết hai Bộ sẽ làm tốt hơn việc thông tin thị trường, qua đó định hướng vùng trồng, vùng nuôi của các địa phương; đàm phán, khai thác lợi thế các FTA đưa sản phẩm trái cây, vật nuôi vào thị trường các nước. Song ở khía cạnh này, ông Diên nói "khá vất vả vì đấu nhau từng tí một".
"Trong đàm phán công thức là bia kèm lạc, tức là họ chấp nhận cho sản phẩm này của ta vào thì ngược lại ta cũng phải chấp nhận sản phẩm của họ vào thị trường Việt Nam", ông giải thích.
Bộ Công Thương khuyến khích các địa phương, doanh nghiệp sản xuất nông sản xuất khẩu theo hướng chính ngạch và đẩy mạnh thương mại điện tử. Hiện bộ này đã hoàn tất đề án khuyến khích xuất khẩu chính ngạch, đang lấy ý kiến các địa phương, bộ, ngành và sẽ trình Chính phủ phê duyệt trong tháng 6.
Với địa phương, ông Diên khuyến cáo tổ chức lại vùng trồng, vùng nuôi, ngành hàng. Các địa phương cần sản xuất nông nghiệp theo quy mô lớn, tập trung, đủ tiêu chuẩn xuất khẩu; tổ chức hệ thống phân phối trong, ngoài nước theo hướng hiện đại và xây dựng thương hiệu sản phẩm.
"Không ai khác làm việc này tốt hơn địa phương. Các địa phương cũng cần liên kết trong sản xuất, nếu manh mún thì không thể xây dựng nền nông nghiệp hàng hóa", ông Diên nói.
Về đầu vào sản xuất nông nghiệp tăng cao, như phân bón, xăng dầu..., ông Diên nói đây là thực trạng phổ biến toàn cầu do đứt gãy chuỗi cung ứng, lạm phát tăng cao khi nhiều quốc gia siết chặt các chính sách kích cầu.
Nhiều chính sách hỗ trợ đã được đưa ra, như giảm thuế, giảm lãi suất, tiền điện, hỗ trợ tìm kiếm nguồn nguyên liệu đầu vào thay thế; tăng kiểm tra kiểm soát thị trường, xuất nhập khẩu...
Dù vậy, trước những khó khăn hiện nay, Bộ trưởng Công Thương nói sẽ tham mưu Chính phủ, cấp có thẩm quyền nghiên cứu giảm tiếp thuế nếu giá xăng dầu, đầu vào tiếp tục tăng cao hoặc tính tới dùng các công cụ, chính sách, quỹ an sinh để hỗ trợ người dân, người thu nhập thấp. "Chúng ta không hỗ trợ giá mà hỗ trợ an sinh để người dân nói chung, ngư dân vươi khơi bám biển bớt khó khăn", ông Diên nói.
-
16h25
'Đừng để hy vọng thành vô vọng'
Đại biểu Vũ Thị Lưu Mai bày tỏ chưa hài lòng khi Bộ trưởng nói khó có câu trả lời cho câu hỏi "khi nào, bao giờ" về lời nguyền nông nghiệp manh mún, nhỏ lẻ, tự phát, vì yếu tố thị trường biến động. Bà Mai đồng ý có quy luật cung cầu, cạnh tranh, nhưng vai trò quản lý Nhà nước trong kinh tế thị trường gồm có kiến tạo, xây dựng, định hướng và dự báo. Như vậy không thể nói là khó xác định được kết quả và việc xác định kết quả đầu ra là quy luật tiên tiến, thông lệ quốc tế đang áp dụng.
"Bộ trưởng cũng nói vấn đề liên quan yếu tố liên ngành cũng khó xác định, tôi cho rằng có nhiều bộ ngành nhưng Chính phủ là nhất thể và bộ máy điều hành là thống nhất. Tôi mong với câu hỏi khi nào, bao giờ có được câu trả lời, vì đó là hy vọng của người dân, không nên để hy vọng thành vô vọng", bà Mai nói.
Bộ trưởng Lê Minh Hoan thừa nhận, nếu ở vai trò đại biểu ông cũng kỳ vọng với Bộ trưởng như bà Mai. Tuy nhiên theo ông, khi nói "khó xác định" không có nghĩa là ngành sẽ đứng yên mà trong cái khó phải tìm ra hướng đi. Chiến lược phát triển nông nghiệp nông thôn chính là cách vận động theo xu thế đó, chủ động thích ứng thay đổi chứ không bị động.
Đặc biệt, ngành nông nghiệp đang phải đứng trước ba "biến" gồm biến đổi khí hậu (không thể làm chủ được biến đổi khí hậu dù chủ động thích ứng); biến đổi thị trường (có thị trường mở ra nhưng cũng có thị trường đứng lại, vướng về cánh cửa hàng rào kỹ thuật, đứt gãy sau dịch bệnh); biến chuyển xu thế tiêu dùng trên thế giới (xu thế bây giờ không phải no mà phải ngon, sạch và đủ dinh dưỡng; sản phẩm tiêu dùng xanh). Ngành nông nghiệp cần có thời gian để nâng cao năng lực từ sản xuất tới doanh nghiệp, trách nhiệm quản lý của bộ chuyên ngành.
"Tôi rất chia sẻ với cảm xúc của đại biểu Vũ Thị Lưu Mai. Tôi nói khó đưa ra câu trả lời có vẻ bản thân tôi chưa làm hết trách nhiệm của mình. Tôi sẽ nghiên cứu thêm để trả lời thêm đại biểu sau", ông Hoan nói.
-
16h20
Giải pháp nào hạn chế thực phẩm bẩn?
Đại biểu Lý Văn Huấn chất vấn, hiện nay thực phẩm bẩn, bị ô nhiễm, ảnh hưởng sức khỏe người dân. Bộ trưởng có giải pháp gì hạn chế tình trạng này?
"Thực phẩm bẩn là vấn đề liên bộ, nhưng với tư cách người đứng đầu quản lý ngành sản xuất, tôi nhận trách nhiệm", ông Hoan trả lời. Ông cũng giải thích thêm có thể từ sản xuất còn đưa ra tiêu dùng, phân phối. Có khi sản xuất sạch, phân phối bẩn. Nhưng trách nhiệm của Bộ trưởng là ở khâu sản xuất. Chưa cần nghĩ tới câu chuyện sản xuất sạch để xuất khẩu mà cần sạch để người Việt Nam tiêu dùng.
-
16h15
Việt Nam hướng tới sản xuất muối làm mỹ phẩm
Đại biểu Nguyễn Anh Trí đặt câu hỏi về sản xuất muối Việt Nam, Bộ trưởng đã hài lòng chưa và làm gì để đẩy mạnh sản xuất muối, để có muối dùng trong mọi việc, gồm cả xuất khẩu?
Ông Hoan nói sản xuất muối ở Việt Nam chủ yếu là tự phát, giá trị gia tăng không cao. Đời sống diêm dân rất khó khăn. Các địa phương đang thu hẹp quy hoạch của người Pháp thời xưa. Một phần do giá trị gia tăng của ngành muối thấp quá nên chuyển sang nuôi trồng thủy sản và sản xuất khác.
Bây giờ, các ruộng muối lùi sâu vào đất liền nên chi phí sản xuất muối gia tăng. Bộ đã xây dựng đề án phát triển ngành muối, bên cạnh chuyển dịch một số đất làm muối sang nuôi trồng thủy sản, làm kinh tế khác. Ông Hoan kỳ vọng, sẽ đưa hạ tầng logistic vào ngành muối để giảm chi phí sản xuất, tạo giá trị gia tăng cao. Muối sẽ không chỉ là thực phẩm mà còn là dược phẩm, mỹ phẩm. Như tại Israel, từ muối ở biển Đen đã làm ra hàng trăm loại mỹ phẩm.
"Chúng ta công nghiệp hóa, dùng khoa học công nghệ để đa dạng hóa nghề muối", ông Hoan nói và dẫn chứng, như Thái Bình đang phát triển du lịch liên quan đến nghề muối.
-
16h00
Vì sao ngư dân giỏi mắc nợ ngân hàng khi đóng tàu sắt?
Đại biểu Nguyễn Anh Trí hỏi, Nghị định 67 giúp ngư dân đóng tàu sắt vươn khơi bám biển đã hơn 7 năm rồi, nhiều ngư dân giỏi sau đó mắc nợ. Nguyên nhân và giải pháp tháo gỡ việc này?
Bộ trưởng Hoan đáp, Việt Nam có 800.000 ngư dân thường xuyên ra khơi. Nghị định 67 nhằm hỗ trợ ngư dân đóng tàu vươn khơi bám biển, vừa mang tính chất kinh tế, vừa giữ gìn biển đảo. "Tuy nhiên, có những ngư dân giỏi sau này lại khó khăn, nợ ngân hàng. Vấn đề này liên quan đến các thiết chế tài chính, ngân hàng, bảo hiểm", ông nói và cho biết Bộ đang dự thảo thay thế Nghị định 67.
Có rất nhiều bài học được rút ra, đầu tiên là chương trình rất lớn, do khách quan nên xây dựng đề án trong thời gian ngắn. Chủ trương này đã xác lập được đội tàu vươn khơi. "Nhưng có cái không lường trước được liên quan đến tổ chức, có trách nhiệm Bộ Nông nghiệp và các đơn vị khác", ông Hoan thừa nhận và nói tiếp: "Trong điều kiện là ngư trường lúc đó suy giảm mà chúng ta chưa đủ điều kiện khảo sát. Trong đại dịch Covid-19, các tàu không ra khơi được. Nhiều khó khăn chồng chất cho ngư dân".
Qua chương trình này, ông Hoan cho rằng "không phải cứ có tiền là giải quyết được vấn đề mà phải tổ chức ngành hàng, huấn luyện đội tàu, ngư dân, hệ thống quản lý thủy sản địa phương". Khâu xét chọn các ngư dân tham gia hưởng chính sách của Nghị định 67 để được vay vốn đóng tàu cần được chặt chẽ hơn. Đơn cử, có nhóm khoảng 300 tàu được xây dựng, có chức năng chuyên cung cấp hậu cần cho tàu khác để ngư dân sống dài ngày trên biển hơn. "Nhưng chúng ta không biết rằng những tàu cá đã có đối tác chuyên cung cấp hậu cần rồi. Vì vậy, những nhóm tàu được kỳ vọng làm hậu cần thì lại không phát triển được", ông Hoan phân tích.
Bộ trưởng Nông nghiệp thừa nhận vấn đề tổ chức lại đề án, chiến lược phải đánh giá nhiều chiều, chưa kể lúc đó là đánh giá trữ lượng cá theo từng ngư trường chưa tốt. Các đơn vị kỳ vọng lượng cá theo dự báo, nhưng đã sụt giảm đáng kể. Suy giảm tài nguyên thủy sản là câu chuyện toàn cầu, chứ không riêng Việt Nam.
Chiến lược phát triển thủy sản bền vững thời gian tới của Việt Nam là giảm khai thác, tăng nuôi trồng, để đảm bảo nguồn lợi thủy sản cho thế hệ sau.
-
16h00
Cách nào để nông nghiệp thoát cảnh "gia công cho nước ngoài"?
Đại biểu Vũ Tiến Lộc đề cập, sau thời gian dài tránh dịch, bộ phận lao động không quay lại đô thị, sau này nhiều sinh viên tốt nghiệp đại học về quê lập nghiệp, đây là xu hướng mới nhưng cũng là thách thức cho việc tạo công ăn việc làm cho người dân nông thôn. "Cả nền nông nghiệp truyền thống nghìn năm cho đến nay cơ bản là nền nông nghiệp gia công, chế biến thô, giá trị gia tăng thấp. Nông dân chưa giàu được từ nông nghiệp. Bộ trưởng nghĩ gì?", ông chất vấn.
Bộ trưởng Lê Minh Hoan trả lời, thực trạng mà ông Lộc nêu cho thấy nông thôn đã có biến động "cộng và trừ" trước dòng người quay về quê lập nghiệp. Trước đây, chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới có điểm mới là chú trọng phát triển kinh tế nông thôn, gồm hợp tác xã, sản phẩm OCOP, khởi nghiệp nông nghiệp và du lịch nông nghiệp.
"Chỉ khi đó kinh tế nông thôn mới tạo ra nhiều việc làm, ly nông bất ly hương, để người nông dân ở nông thôn không thể sống bằng nông nghiệp, mà bằng dịch vụ", ông nói và hy vọng, đề án khởi nghiệp trong lĩnh vực nông nghiệp, sẽ tạo ra giá trị mới ở nông thôn.
Ông Hoan nói thêm, khởi nghiệp trong nông nghiệp không có nghĩa về quê làm nông mà từ sản phẩm nông nghiệp của bà con, các bạn trẻ khởi nghiệp có thể tận dụng khoa học công nghệ, kinh tế thị trường, chuyển đổi số... để phát triển các ngành nghề dịch vụ, tạo giá trị gia tăng cao hơn. Chẳng hạn, chương trình mỗi xã một sản phẩm (OCOP) sau thời gian thực hiện đã từng bước chuyển hóa được nông sản thô sang nông sản chế biến, tức tạo ra nhiều không gian hơn cho phát triển sản phẩm nông nghiệp và bớt đi tình trạng nền nông nghiệp gia công cho nước ngoài.
-
15h20
Ông Lê Minh Hoan nói "không thoái thác trách nhiệm của Bộ trưởng"
Chủ tịch Vương Đình Huệ khi điều hành phiên chất vấn lưu ý Bộ trưởng Nông nghiệp rằng các đại biểu đang chất vấn bộ trưởng với trách nhiệm quản lý nhà nước với ngành, lĩnh vực. Vì thế, nếu câu trả lời "giải quyết điểm nghẽn, ách tắc ở đâu mà nói hỏi địa phương thì vai trò của Bộ Nông nghiệp ở đâu, bộ trưởng thế nào?".
Ông đề nghị Bộ trưởng Lê Minh Hoan trả lời thẳng, nêu rõ thực trạng đang thế nào, đã có chủ trương, chính sách gì, và tới đây làm cách nào để giải quyết điểm nghẽn trong ngành nông nghiệp.
Chủ tịch Quốc hội nêu dẫn chứng của đại biểu Trần Thị Hoa Ry hỏi về giá vật tư nông nghiệp tăng cao, được mùa mất giá thì nghẽn ở đâu, giải quyết thế nào? "Hỏi địa phương thì không cần buổi chất vấn này", Chủ tịch Quốc hội nói.
Bộ trưởng Lê Minh Hoan sau đó khẳng định không thoái thác trách nhiệm mà "sẽ làm hết mình trên cương vị Bộ trưởng Nông nghiệp". Tuy nhiên, ông cho rằng nếu địa phương cùng vào cuộc, năng động hơn thì những điểm nghẽn, ách tắc trong lĩnh vực nông nghiệp sẽ được giải quyết nhanh hơn.
Ông ví dụ việc tiêu thụ, tìm đầu ra cho quả vải thiều Bắc Giang trong mùa dịch 2021, nhãn lồng Hưng Yên hay vải Thanh Hà (Hải Dương)... Nhờ các địa phương vào cuộc chủ động tiếp thị, lãnh đạo địa phương cũng tiếp thị sản phẩm nông sản, đặc sản địa phương tại nhiều hội nghị xúc tiến, nên quả vải thiều Bắc Giang vẫn tìm được đầu ra, tiêu thụ tốt dù năm ngoái dịch Covid-19 diễn biến căng thẳng.
Theo ông, lúc này hình ảnh lãnh đạo địa phương cũng chính là thương hiệu nông sản, là lời hiệu triệu để kết nối nông sản.
-
15h10
Ngành thủy sản khó khăn không chỉ vì xăng dầu
Theo đại biểu Nguyễn Minh Tâm, giá xăng dầu tăng gây khó khăn cho ngư dân bám biển. Dù đối mặt nguy cơ có thể thua lỗ, họ vẫn lựa chọn bám biển mưu sinh. "Bộ Nông nghiệp có giải pháp gì, phối hợp với Bộ Công Thương thế nào để trợ giá, hỗ trợ ngư dân", ông Tâm nói.
Bộ trưởng Lê Minh Hoan cho biết Bộ Nông nghiệp đã làm hết sức cùng hiệp hội ngành hàng để giảm thiểu rủi ro cho ngư dân trong điều kiện có thể. Ngành thủy sản không chỉ khó khăn ở xăng dầu mà còn đối mặt với nhiều khó khăn khác. 800.000 ngư dân trên biển, gần 4 triệu người làm dịch vụ hậu cần ven biển, nhưng không ngư dân nào tham gia tổ chức mà tồn tại manh mún, nhỏ lẻ.
Bộ Nông nghiệp xây dựng chiến lược phát triển bền vững theo hướng giảm khai thác, tăng nuôi trồng vì trữ lượng hải sản không còn như xưa. "Không đủ điều kiện để biến ngành thủy sản trở nên hiện đại. Các cảng biển, mái che tạm bợ làm sản lượng thu hoạch hao hụt. Thủ tướng đã nhiều lần yêu cầu Bộ có đề án và chúng tôi đang xây dựng lại hệ thống cảng cá", ông Hoan nói.
-
15h00
Phát triển nông nghiệp công nghệ cao nhờ "tích tụ đất đai mềm"
Đại biểu Nguyễn Ngọc Sơn chất vấn việc tích tụ đất đai, phát triển nông nghiệp công nghệ cao và nông nghiệp sinh thái tại các địa phương, nhất là đồng bằng sông Cửu Long.
Bộ trưởng Lê Minh Hoan cho hay, hiện đã có nhiều chính sách, quy hoạch vùng, khu nông nghiệp công nghiệp cao, doanh nghiệp và sản phẩm nghiên cứu nông nghiệp công nghệ cao. Nhưng thực tế cho thấy nhiều chính sách không hiệu quả, khi chính sách có nhưng huy động nguồn lực không tương xứng, đảm bảo. Bộ Nông nghiệp sẽ đề nghị Thủ tướng để rà soát lại các chính sách này.
Ông ví dụ khu nông nghiệp công nghệ cao tại Hậu Giang diện tích 5.000 ha, các địa phương cho rằng khi được phê duyệt thì sẽ thu hút nguồn lực đầu tư hạ tầng, nhưng thực tế không thực hiện được, "chơi vơi giữa mong muốn và nguồn lực thực đầu tư". Không có khu, vùng nông nghiệp công nghệ cao, nhưng chúng ta vẫn có nhiều doanh nghiệp nông nghiệp công nghệ cao. Họ vẫn đầu tư, chọn địa điểm tối ưu để đầu tư.
Lấy dẫn chứng Grab, Uber kinh doanh vận tải nhưng không cần sở hữu chiếc xe nào, Bộ trưởng Hoan cho rằng trong nền kinh tế kết nối, chia sẻ thì ngoài tích tụ đất đai để có khu vực sản xuất, khu nông nghiệp cao lớn hơn, thì vẫn có phương thức tập trung đất đai mềm, thích ứng điều kiện địa phương. Ở đây nguồn lực Nhà nước và xã hội cùng đầu tư, phát triển vùng, khu nông nghiệp công nghệ cao
"Chúng ta đang sống ở thời đại công nghiệp 4.0, làm nông nghiệp chưa chắc đã cần đất. Phải thay đổi tư duy nông nghiệp công nghệ cao thì mới phát triển được", ông nói.
Ông cũng đồng ý với đại biểu Ngọc Sơn rằng nông nghiệp sinh thái là xu thế mới để đồng bằng sông Cửu Long chuyển từ nông nghiệp truyền thống sang nền nông nhiệp xanh, sinh thái bền vững. Bộ Nông nghiệp cũng đang xây dựng kế hoạch để phát triển vùng theo hướng này.