Tại phiên thảo luận Luật đất đai sửa đổi ngày 17/6, nhiều đại biểu quan tâm đến cơ chế thu hồi đất như giá đền bù, phương thức chi trả... Bà Nguyễn Thanh Thụy cho rằng, bảng giá đất nhiều tỉnh thành chỉ bằng 40% giá thị trường, riêng Hà Nội và TP HCM bằng 18-30% giá thị trường. Nhiều doanh nghiệp giữ đất sử dụng sai mục đích, thuê đất giá rẻ rồi cho thuê lại với giá cao. "Vì vậy cần quy định tiền thuê đất dần tiệm cận với thị trường", bà Thụy kiến nghị.
Đại biểu Trần Ngọc Vinh nhận xét, doanh nghiệp và người dân đều là chủ thể trong quan hệ đất đai, đều phải được đối xử bình đẳng. Nếu chỉ quy định thu hồi đất của dân thì rõ ràng đối xử không công bằng với họ, lợi ích của họ chưa được tôn trọng. Người dân phải sống trong cảnh thụ động với tâm lý có thể bị tước đoạt tài sản bất cứ lúc nào.
Ông Vinh cũng cho rằng, tài sản gắn liền với đất như nhà ở, các công trình kiến trúc thuộc sở hữu của người dân, họ phải đổ mồ hôi, công sức, không phải sở hữu của Nhà nước nên Ban soạn thảo cần làm rõ cơ sở pháp lý thu hồi cả tài sản gắn liền với đất thuộc sở hữu của người dân. "Tại sao chúng ta không dùng cơ chế trưng mua hay thỏa thuận giữa doanh nghiệp và người dân về giá bồi thường đối với loại tài sản này. Nếu tiếp tục quy định thu hồi đất đối với loại tài sản này có vi hiến hay không?", ông Vinh đặt vấn đề.
Ông Vinh đưa ra các đề xuất như quy định về giá đất phải giải quyết được vấn đề hài hòa giữa lợi ích Nhà nước, doanh nghiệp và người dân. Không để tình trạng giá đền bù thấp trong khi nhà đầu tư được lợi rất lớn, có khi cao gấp hàng trăm lần khi chuyển nhượng đất, giao đất cho người khác trên thị trường. Do vậy, cơ quan định giá đất phải độc lập với cơ quan quản lý đất đai, tránh tình trạng một cơ quan "vừa đá bóng vừa thổi còi".
Đại biểu Khúc Thị Duyền cho rằng, khi cùng thửa đất liền kề nhau thì mức giá đất đền bù phải giống nhau, có như vậy mới hạn chế được tiêu cực. Cơ quan nào có thẩm quyền giao đất thì cơ quan đó có quyền thu hồi, điều này vừa thuận tiện, vừa đơn giản về thủ tục hành chính.
Nhìn từ góc độ khác, đại biểu Tôn Thị Ngọc Hạnh góp ý nhà nước cần cải tiến phương thức trả tiền đền bù đất một lần hoặc nhiều lần trong nhiều tháng hay nhiều năm để người bị thu hồi đất là người già yên tâm an hưởng tuổi già. Bởi có tình trạng nhận hết tiền đền bù, các cụ thường giao tiền cho con cháu và lệ thuộc cuộc sống hoặc gửi vào ngân hàng có thể rủi ro về thị trường.
Đại biểu Trần Ngọc Vinh: "Nếu chỉ quy định thu hồi đất của dân thì rõ ràng đối xử không công bằng với họ". Ảnh: Hoàng Hà. |
Nhiều đại biểu lo ngại nảy sinh tham nhũng từ việc thu hồi đất để triển khai các dự án phát triển kinh tế xã hội. Đại biểu Nguyễn Bá Thuyền đồng tình triển khai các dự án thu hồi đất cho an ninh, quốc phòng, song các dự án phát triển kinh tế - xã hội cần có sự cân nhắc. Ông cho rằng, thời gian qua, đã có nhiều dự án gây thiệt thòi cho người dân và tạo điều kiện cho tham nhũng phát triển.
Ông ví dụ: "Doanh nghiệp khi đầu tư chỉ đóng tiền sử dụng đất bằng 40% giá trị lô đất, sau đó người ta bán đất đó đi bằng 100% giá trị đất ở, rõ ràng là người dân thiệt thòi, nhà nước cũng không được gì, chỉ có doanh nghiệp và cán bộ có chức, có quyền sẽ được hưởng lợi trong việc này".
Từ kinh nghiệm giám sát sử dụng đất ở Hà Nội, đại biểu Nguyễn Thị Hồng Hà cho rằng, công khai hóa quy hoạch sử dụng đất để tránh khiếu kiện, bổ sung chế tài xử lý với các doanh nghiệp để hoang hóa, không phát sinh thêm các trường hợp mới. Nếu nhà đầu tư được giao đất chậm hơn 24 tháng, không phải do thiên tai, thì phải nộp thuế lũy tiến theo quy định. Sau 24 tháng mà không đưa vào sử dụng thì nhà nước thu hồi. Chủ đầu tư các dự án phải có năng lực tài chính, phải ký quỹ, không vi phạm pháp luật.
Một số đại biểu cho rằng trong quy hoạch và kế hoạch sử dụng đất cần có 4 cấp quản lý như Luật đất đai hiện hành. Theo đại biểu Bùi Văn Phương, cấp xã có thể đưa ra quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất theo Luật hiện hành vì xã có tổ chức đảng, có kế hoạch phát triển hàng năm đòi hỏi có kế hoạch sử dụng đất, nên chủ thể phải là cấp xã. Cũng từ nguyên tắc trên quy hoạch chi tiết, cấp xã hiểu biết nhất điều kiện kinh tế xã hội của địa phương.
Đồng quan điểm, đại biểu Trần Minh Diệu cho rằng, dự thảo sửa đổi không quy định cấp xã thực hiện quy hoạch kế hoạch sử dụng đất để tiết kiệm thời gian, nhân lực như giải trình là chưa thuyết phục. Quy hoạch kế hoạch sử dụng đất không thể không gắn liền với quy hoạch kế hoạch về xây dựng nông thôn mới do cấp xã đang trực tiếp thực hiện. Những xung đột về đất đai, các lợi ích khác đều xảy ra ở cấp xã, tuy nhiên mọi công việc nếu được nhân dân và chính quyền địa phương bàn bạc quyết định thì dù khó đến mấy họ cũng quyết tâm để vượt qua và thực hiện.
Đoàn Loan