Sau khi khảo sát toàn bộ hiện trạng di tích lịch sử trên địa bàn TP HCM, Đoàn thanh tra nhà nước và UBND thành phố đã đưa ra kết luận trên với dẫn chứng: năm 1998 chỉ có 6/44 di tích bị xâm hại thì nay con số đã là 18/47. Đình Phong Phú (quận 9) đang bị 4 hộ dân "tư nhân hóa" khoảng 200 m2 đất. Giác Viên, một trong những ngôi chùa cổ nhất (xây dựng năm 1789), cũng bị vi phạm nặng nhất của thành phố. Chùa hiện là nơi cư trú của 10 hộ dân phía bờ kênh, một số gia đình khác được các vị trụ trì ký hợp đồng cho thuê 30 năm, nay chưa hết hạn.
Các cơ quan nhà nước cũng tranh thủ "tạm đóng" tại một số địa điểm khác, ở Bót Dây Thép (quận 9) có tới 4 cơ quan chia nhau đất sống: Trung tâm văn hóa, Tòa án nhân dân, Viện Kiểm sát nhân dân, Ban Chỉ huy quân sự quận (trong năm nay mới có kế hoạch dời đi).
Bên cạnh đó, nhiều di tích bị sử dụng sai mục đích: Trụ sở Báo Dân Chúng (quận 1) đã bị bán, nay chỉ còn cái tên; trụ sở Phái đoàn liên lạc Bộ Tổng Tư lệnh quân đội (quận Phú Nhuận) cho tư nhân thuê; khu trại giam Bệnh viện Chợ Quán (nơi Trần Phú hy sinh) đã lên nhà hai tầng làm văn phòng và căng-tin của bệnh viện; lăng Lê Văn Duyệt (quận Bình Thạnh) bị chiếm dụng làm cửa hàng bán sách, quần áo, xưởng in.
Ngoài ra, Thanh tra Sở VH-TT cho biết, các di tích đều xuống cấp nặng nề, phần lớn đã được tu sửa nhưng không ăn thua, vì kinh phí quá eo hẹp. Nhiều ngôi chùa ngập nước, mối xông, nứt tường. Một số di tích không giữ được giá trị vì sau khi sửa chữa, kiến trúc bị thay đổi. Những di tích sử dụng kinh phí nhà nước cấp thì chất lượng kém, chưa bảo đảm nguyên tắc trùng tu như khu trại giam Bệnh viện Chợ Quán, hầm in tài liệu bí mật của Ban Tuyên huấn Hoa Vận, đình Thông Tây Hội, đình Bình Hòa... Tuy nhiên, biện pháp xử lý tình trạng này vẫn còn "án binh bất động".
Tính đến nay, số tiền đầu tư cho tôn tạo di tích cấp quốc gia chỉ có 3,6 tỷ đồng, trong đó 2,3 tỷ là đóng góp của xã hội, còn lại là ngân sách nhà nước.
(Theo Lao Động)