- Trong Hội nghị hiệp thương lần thứ nhất, nhiều ý kiến đề xuất giảm thành viên Chính phủ trong Quốc hội. Mặt trận tổ quốc cân nhắc đề xuất này như thế nào để tham gia ý kiến với Thường vụ Quốc hội?
- Mặt trận tổ quốc Việt Nam hoạt động theo nguyên tắc hiệp thương dân chủ, phối hợp và thống nhất hành động. Trong sinh hoạt Mặt trận nói chung và trong các hội nghị hiệp thương nói riêng, các ý kiến của thành viên (bao gồm thành viên là tổ chức và thành viên là cá nhân tiêu biểu) đều bình đẳng và được tôn trọng. Chính vì vậy, với những đề nghị giảm số thành viên Chính phủ tham gia Quốc hội khóa này thì Ban thường trực Ủy ban trung ương Mặt trận tổ quốc Việt Nam đã tập hợp cùng với các ý kiến khác chuyển đến Ủy ban Thường vụ Quốc hội để xem xét giải quyết theo thẩm quyền.
Việc có chấp nhận các ý kiến đó hay không, theo quy định của Luật bầu cử đại biểu Quốc hội, thuộc thẩm quyền của Ủy ban Thường vụ Quốc hội.
Ông Nguyễn Văn Pha: "Cần coi trọng chất lượng người ứng cử trên cơ sở có cơ cấu hợp lý; đồng thời cần xem xét đánh giá một cách bình đẳng giữa người ngoài Đảng và đảng viên". Ảnh: Hoàng Long. |
- Một số Ủy viên Đoàn chủ tịch Mặt trận muốn nâng tỷ lệ đại biểu Quốc hội là người ngoài Đảng tới 20% hoặc hơn để "tăng không khí dân chủ". Theo ông, cần làm những gì để nâng tỷ lệ này lên so với hiện nay?
- Dự kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội là tỷ lệ đại biểu Quốc hội ngoài Đảng khóa này khoảng 10 đến 15%. Một số ủy viên Đoàn chủ tịch muốn nâng lên 20% hoặc hơn. Tuy nhiên cũng có một số vị cho rằng không nên quá nhấn mạnh cơ cấu (đại biểu người ngoài Đảng thuộc cơ cấu kết hợp cùng với các cơ cấu khác như: dân tộc thiểu số, phụ nữ, trẻ tuổi, tái cử) mà nên chú trọng đến chất lượng là chủ yếu.
Theo tinh thần đó, khi tổ chức hiệp thương, Mặt trận cần coi trọng chất lượng người ứng cử trên cơ sở có cơ cấu hợp lý; đồng thời cần xem xét đánh giá một cách bình đẳng giữa người ngoài Đảng và đảng viên. Nếu có nhiều người ngoài Đảng đảm bảo các tiêu chuẩn và điều kiện theo luật định, được Mặt trận hiệp thương đưa vào danh sách chính thức thì cử tri sẽ có điều kiện thuận lợi khi lựa chọn để bầu vào Quốc hội. Như vậy thì khả năng tỷ lệ đại biểu là người ngoài Đảng sẽ cao hơn.
- Trong những lần bầu cử gần đây, nhiều ý kiến đề xuất đưa đại biểu là người Việt Nam ở nước ngoài vào Quốc hội. Quan điểm của Mặt trận Tổ quốc như thế nào?
- Có hai vấn đề rất quan trọng mà Luật bầu cử đại biểu Quốc hội và Luật tổ chức Quốc hội quy định đối với đại biểu Quốc hội là phải dành thời gian thỏa đáng cho hoạt động của Quốc hội và phải giữ mối liên hệ mật thiết với cử tri, chịu sự giám sát của cử tri. Với những yêu cầu như trên thì rõ ràng người Việt Nam ở nước ngoài không có điều kiện để thực hiện được.
- Có ý kiến cho rằng, việc tiếp xúc, vận động cử tri của người ứng cử hiện còn mang nặng tính hình thức. Trong đợt bầu cử Quốc hội khóa 13, Mặt trận tổ quốc có kế hoạch nào để nâng cao tính thực tế của hoạt động này?
- Việc tiếp xúc cử tri, vận động bầu cử của người ứng cử được pháp luật hiện hành quy định khá cụ thể. Hình thức phổ biến nhất là các hội nghị tiếp xúc cử tri do Mặt trận phối hợp với chính quyền tổ chức. Cách làm này áp dụng ở các địa phương khá khác nhau. Trong cuộc bầu cử đại biểu Quốc hội khóa 12 năm 2007, có tỉnh người ứng cử được tiếp xúc cử tri tới vài ba chục cuộc; có tỉnh người ứng cử chỉ được tiếp xúc 10-15 cuộc. Như vậy rõ ràng nếu được tiếp xúc nhiều lần hơn, cử tri rộng rãi hơn thì người ứng cử sẽ được nhiều cử tri hiểu rõ mình hơn và như thế cơ hội đắc cử cũng sẽ sáng sủa hơn. Ngoài ra còn các hình thức khác như vận động thông qua các phương tiện thông tin đại chúng: đài phát thanh, truyền hình, báo giấy...
Ủy ban Trung ương Mặt trận tổ quốc Việt Nam đã có hướng dẫn Mặt trận các địa phương phối hợp với chính quyền cùng cấp tổ chức các hội nghị cử tri để người ứng cử vận động bầu cử sao cho thực chất, tránh hình thức và bảo đảm bình đẳng giữa những người ứng cử. Tức là bình đẳng về thời lượng đọc bản chương trình hành động, bình đẳng về thời lượng giới thiệu trên báo, trên đài...
Tại Hội nghị hiệp thương lần thứ nhất, ông Nguyễn Túc, Ủy viên Đoàn chủ tịch trung ương Mặt trận tổ quốc đề xuất giảm thành viên Chính phủ trong Quốc hội đồng thời tăng tỷ lệ đại biểu là người ngoài Đảng. Ảnh: Nguyễn Hưng. |
- Tiêu chuẩn bắt buộc đối với người tự ứng cử phải có đủ tài - đức. Giữa nhiều ứng viên đủ tài - đức, ông đề cao tiêu chuẩn gì để lựa chọn?
- Đủ tài, đủ đức là tiêu chuẩn chung đối với mọi người ứng cử chứ không riêng đối với người tự ứng cử. Pháp luật về bầu cử không quy định các tiêu chuẩn riêng đối với người tự ứng cử, vì thế không ai được quyền đặt thêm các tiêu chuẩn.
Giữa nhiều người ứng cử đủ tài - đức thì tiêu chuẩn được đề cao hiện nay đó là người ứng cử phải được sự tín nhiệm cao của cử tri nơi mình công tác, làm việc và cư trú.
- Vậy cơ chế nào để tạo điều kiện tăng tỷ lệ người ứng cử trong đợt bầu cử Quốc hội khóa 13?
- Ủy ban Trung ương Mặt trận tổ quốc Việt Nam đã có hướng dẫn để tăng số lượng người ứng cử. Theo đó, ngay từ bước hai quy trình hiệp thương là bước các cơ quan, tổ chức, đơn vị giới thiệu người ứng cử thì số người được giới thiệu ít nhất phải gấp đôi số đại biểu được bầu để cùng với số người tự ứng cử, Mặt trận sẽ có điều kiện lựa chọn dần. Đến Hội nghị hiệp thương lần thứ ba có đủ số dư ở mỗi đơn vị bầu cử theo luật định.
Nguyễn Hưng thực hiện