Rất nhiều đại biểu khẳng định để đạt mục tiêu đến năm 2020 Việt Nam trở thành nước công nghiệp hóa ở trình độ trung bình thì việc xây dựng thủy điện Lai Châu (xã Nậm Hàng, huyện Mường Tè) là cần thiết, nhưng phải bảo vệ rừng. Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Kim Tiến đề xuất thành lập Ban chỉ đạo quốc gia để lo vấn đề này, chứ một mình chủ đầu tư là Tập đoàn Điện lực không kham nổi.
"Nếu không khéo, việc giải quyết hậu quả bão lũ còn tốn kém hơn những lợi ích từ thủy điện mang lại", bà Tiến nói. Đại biểu này cũng nhìn sang dự án 5 triệu ha rừng và ngậm ngùi: "Kinh phí cho dự án này quá khiêm tốn (14.600 tỷ đồng), trong khi đó mới cấp được khoảng 50%".
Các đại biểu đồng tình với phân tích của Ủy ban Khoa học công nghệ và môi trường rằng Chính phủ chưa dự báo và định lượng được những tổn thất nguồn gen và các loài động, thực vật quý, hiếm, nhất là đối với khu bảo tồn thiên nhiên thuộc địa phận hai huyện Mường Nhé (Điện Biên) và Mường Tè (Lai Châu).
Theo đánh giá, 3 dự án thủy điện trên sông Đà sẽ tác động mạnh mẽ đến chế độ dòng chảy, phù sa, hệ sinh thái dưới nước và ven bờ, mực nước và đặc điểm lý - hóa - sinh của nước sông. Hệ quả là làm thay đổi mực nước ngầm tại một số khu vực dân cư thuộc đồng bằng Bắc bộ và vùng duyên hải, làm gia tăng mức độ xâm nhập mặn của nước biển.
Vì thế, Ủy ban Khoa học công nghệ và môi trường đề nghị Chính phủ cần nghiên cứu ảnh hưởng của sự thay đổi chế độ thủy văn do các công trình thủy điện lớn gây ra và đề xuất giải pháp hạn chế, khắc phục đối với hệ thống sông Đà. Một trong những giải pháp hàng đầu là việc bảo vệ, khoanh nuôi tái sinh và phát triển rừng đầu nguồn.
Đại biểu thảo luận tại buổi họp tổ. Ảnh: Hồng Khánh. |
Ngoài ra, đại biểu cũng yêu cầu Chính phủ làm rõ tác động của động đất tới công trình quốc gia này. "Lai Châu từng xảy ra động đất. Cách đó không xa vùng Tứ Xuyên (Trung Quốc) từng có động đất. Thêm vào đó, nếu 11 công trình thủy điện cùng trên dòng sông Đà thuộc địa phận Trung Quốc đồng loạt xả lũ thì sẽ tác động tới đập thủy điện Lai Châu như thế nào, liệu có an toàn", bà Ngô Thị Doãn Thanh nêu trăn trở của đại biểu đoàn Hà Nội.
Cũng sáng 7/11, thảo luận về dự án điện hạt nhân, hầu hết đại biểu tán thành chủ trương xây hai nhà máy (một đặt ở huyện Ninh Phước, một ở huyện Ninh Hải, tỉnh Ninh Thuận), song còn lăn tăn việc lựa chọn công nghệ. "Chính phủ nói công nghệ thế hệ nào sẽ được xác định trong quá trình xây dựng là không hợp lý vì công nghệ khác nhau thì tiền đầu tư khác nhau", bà Nguyễn Thị Kim Tiến nói.
Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa giáo dục thanh thiếu niên và nhi đồng Đào Trọng Thi đồng tình với công nghệ lò phản ứng nước nhẹ như Chính phủ đề xuất, nhưng thế hệ nào thì phải tính toán thật kỹ. "Sự cố ở nhà máy điện hạt nhân của Nga là do con người vận hành. Vì thế, việc lựa chọn công nghệ phải theo hướng hoàn toàn tự động, không phụ thuộc vào người vận hành", ông Thi nói.
Chủ nhiệm Thi cho rằng nên lựa chọn công nghệ thế hệ thứ ba (có từ những năm 1990) vì đã được sử dụng một thời gian và đảm bảo độ an toàn. Trước đó, Chính phủ đề xuất lựa chọn công nghệ lò nước nhẹ, có thể là thế hệ hai trở lên.
Hồng Khánh