Tại hội nghị về quản lý di tích sáng 10/6, lãnh đạo Cục di sản văn hóa đã nêu thực trạng mô hình quản lý di tích còn nhiều bất cập, việc lập quy hoạch khảo cổ, cắm mốc giới bảo vệ di tích ở hầu hết địa phương còn chậm. Trong khi đó, nhà nước chưa quản lý nguồn thu, tiền công đức nên kinh phí dành cho bảo tồn di tích hạn chế. Công tác thanh kiểm tra, xử lý vi phạm di tích chưa kiên quyết, triệt để.
GS.TS Trần Lâm Biền cho rằng, người làm di sản hiểu về lĩnh vực này quá ít nên trùng tu không đúng, có nhiều di tích bị thay đổi đến 70% so với trước đây. Ông dẫn lại các vụ vi phạm điển hình như ở chùa Trăm Gian, đình Ngu Nhuế... "Tu bổ di tích như nhà cửa là không chấp nhận được, họ chỉ biết làm theo thiết kế máy móc nên sai sót", ông Biền nói.
Chùa Trăm Gian trước và sau khi tu bổ. Ảnh: Anh Tuấn |
Phó chủ tịch Hội đồng di sản quốc gia Đặng Văn Bài cũng cho rằng, nhà nước cần xác định rõ giá trị di sản, nguy cơ ảnh hưởng và đề ra các chương trình hành động, không thể khoán trắng cho dân tu bổ theo phương thức xã hội hóa. Khi nhà nước tu bổ, quản lý di tích cũng cần người dân giám sát chứ không chỉ các cơ quan nhà nước giám sát nhau.
GS Nguyễn Đức Thịnh cho rằng, người dân cần được tham gia bảo vệ thì di sản mới không xuống cấp và sống trong lòng nhân dân. Ông ví dụ hội Gióng đã được người dân làng Phù Đồng bảo tồn qua nhiều đời nên không bị "đô thị hóa". Việc của cơ quan quản lý là truyền thông để người dân có ý thức và tri thức về tín ngưỡng, tôn giáo.
Tại cuộc họp, Thứ trưởng Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch Đặng Thị Bích Liên đã chỉ đạo các tỉnh thành phải báo cáo về Bộ trước tháng 7 thực trạng di tích để có kế hoạch tu bổ, tôn tạo, trong đó ưu tiên tôn tạo các di tích có nguy cơ sập đổ. Vốn tu bổ sẽ huy động từ nhiều nguồn song các cơ quan chức năng cần nâng cao trách nhiệm giữ gìn, không làm thay đổi di tích. 34 di tích quốc gia đặc biệt và các di sản thế giới cần tập trung quản lý, nâng thành sản phẩm du lịch di sản văn hóa.
Thứ trưởng Liên cũng cho biết sẽ phối hợp với Bộ Giáo dục đưa các chương trình giới thiệu di tích vào trường học, đưa học sinh đi tham quan và tìm hiểu về di tích lịch sử. Ngành văn hóa cũng sẽ thường xuyên tổ chức ngày di sản để huy động xã hội cùng tham gia bảo vệ.
Đoàn Loan