Gần 70 người dân Phú Yên đã thiệt mạng trong bão lũ (tính đến trưa ngày 5/11) khiến nhiều người đau lòng, bức xúc đổ lỗi cho Công ty cổ phần Thủy điện Sông Ba Hạ đã xả nước không đúng thời điểm và không báo trước cho dân. Anh Hoàng, một người dân sống ở Sông Cầu nói: "Nếu hồ thủy điện không xả nước, có thể Phú Yên không ngập nặng và nhiều người chết như trong đợt bão lũ này".
Chi cục trưởng Thủy lợi thuộc Sở Nông nghiệp và phát triển nông thôn tỉnh Phú Yên Dương Văn Hưởng chiều nay cho biết, Công ty cổ phần Thủy điện Sông Ba Hạ đã xử lý đúng quy trình xả lũ trong những ngày qua. Kế hoạch xả lũ cũng đã được đơn vị thủy điện thông báo cho tỉnh để chuyển đến các địa phương. "Trong tình hình mưa bão lớn như vừa qua, thậm chí đến 10 thủy điện Sông Ba Hạ cũng không thể ngăn nước lũ tràn về hạ lưu, trong khi cần phải đảm bảo an toàn cho hồ thủy điện", ông Hưởng nói. Theo ông Hưởng, trước khi bão đến, dự đoán lũ lên cao, tỉnh đã làm việc với đơn vị thủy điện, yêu cầu xả lũ đi bằng với lưu lượng nước đến. Ông khẳng định: "Thủy điện Sông Ba Hạ đã điều tiết tốt việc xả lũ, vì với lưu lượng hiện nay trên dòng sông này, nếu Ba Hạ xả một lần với hơn 10.000 m3 một giây thì chỉ trong tích tắc toàn hạ lưu sẽ đầy nước". Nhà máy thủy điện Sông Ba Hạ thuộc địa bàn huyện Sơn Hòa, tỉnh Phú Yên, rộng 54,66 km2, mực nước dâng bình thường 105 m với dung tích toàn bộ 349,7 triệu m3, trong đó dung tích hữu ích gần 166 triệu m3. Lưu lượng qua nhà máy gần 55 m3 một giây; lượng nước về hồ mỗi năm 5-7 tỷ m3. |
Hôm nay, trả lời phỏng vấn của VnExpress.net về quá trình xả lũ của hồ thủy điện trên sông Ba này trong những ngày bão lũ vừa qua, Tổng Giám đốc Công ty cổ phần Thủy điện Sông Ba Hạ Võ Văn Tri cho biết, đã xả lũ đúng quy trình và thông báo trước cho lãnh đạo tỉnh kế hoạch cụ thể.
- Nhiều người cho rằng Thủy điện Sông Ba Hạ xả lũ ngay lúc bão lũ là bất thường, gây ngập nặng vùng hạ lưu và là tác nhân làm vỡ các đập ở Tuy An, Sông Cầu. Ông nói như thế nào về điều này?
- Tôi xin trả lời ngay, chúng tôi đã cân nhắc rất kỹ về việc xả lũ, đó là điều bất khả kháng nhưng phải làm. Nếu hồ Thủy điện Ba Hạ không xả lũ thì sẽ là một thảm họa lớn hơn nếu đập thủy điện bị vỡ.
Thủy điện Ba Hạ nằm ở cuối sông Ba, là bậc thang cuối cùng trên sông, chúng tôi không thể nào tự điều tiết được lũ vùng hạ lưu với dung tích hồ chứa nước chỉ có 349,7 triệu m3. Trong khi đó các hồ thủy điện khác trên dòng sông này đã đồng loạt xả lũ, khiến lưu lượng nước trên sông Ba lên rất cao, có lúc đạt mức 20.000 m3 một giây. Nếu Ba Hạ không xả lũ thì không thể an toàn.
- Nghĩa là các thủy điện trên sông Ba không có sự phối hợp với nhau trong việc điều tiết lũ?
- Đúng vậy. Trên sông Ba có tất cả 5 thủy điện đang hoạt động. Tuy nhiên, mới chỉ có 2 thủy điện cùng đặt trên địa bàn tỉnh Phú Yên là Krông Năng và sông Hinh (các nhánh đổ vào hồ thủy điện sông Ba Hạ) là đã xây dựng quy chế liên hồ.
Các thủy điện còn lại là An Khê, Ka-nak, Ayun Hạ thuộc địa bàn tỉnh Gia Lai vẫn chưa có quy chế phối hợp liên hồ trong việc xả lũ. Họ muốn xả vào lúc nào, lưu lượng bao nhiêu, phía hạ lưu chúng tôi không biết. Nếu các hồ thượng nguồn cứ đầy thì xả mà không báo, thì hồ cuối cùng như chúng tôi lãnh đủ.
Đập thủy điện Sông Ba Hạ. Ảnh: Báo Phú Yên |
- Người dân đã được thông báo trước về việc xả lũ này của Thủy điện Ba Hạ?
- Từ ngày 1/11, sau khi nhận được thông báo lưu lượng lũ vượt ngưỡng cho phép từ thượng nguồn đổ về của Trung tâm khí tượng thủy văn, chúng tôi đã có báo cáo với Ban chỉ huy phòng chống lụt bão tỉnh để chỉ đạo các địa phương thuộc vùng hạ lưu có phương án phòng tránh, nhất là di dân ra khỏi vùng rốn lũ.
Quá trình xả lũ, chúng tôi cũng đã cố cầm cự để xả từ từ, tránh trường hợp người dân quá bất ngờ. Ngày 1/11 xả với lưu lượng 600 m3 một giây, ngày 2/11 là 1.200 m3 giây, ngày 3/11 khi lũ trên sông Ba từ đầu nguồn đổ về đạt xấp xỉ mức báo động, chúng tôi buộc phải xả với lưu lượng 6.000 m3 một giây.
Đúng ra với lượng xả lũ trong các ngày 1-2/11, nếu điều kiện thời tiết bình thường thì sẽ không ảnh hưởng nhiều đến vùng hạ lưu. Tuy nhiên, việc xả lũ này lại đúng vào lúc có mưa to, triều cường nên lũ đạt đỉnh và thiệt hại là không thể tránh khỏi.
- Như vậy, theo ông, Thủy điện Ba Hạ đã lường trước được hậu quả của việc xả lũ đối với người dân ở vùng hạ lưu Phú Yên. Hiện thiệt hại về người và của Phú Yên trong cơn lũ lịch sử này rất lớn. Trách nhiệm của đơn vị thủy điện như thế nào?
- Chúng tôi đã báo trước thời điểm và khối lượng xả lũ. Các địa phương phải tự mình đánh giá tình hình để tiến hành, lên các kế hoạch đề phòng, trong đó có cả việc phải tự lên kế hoạch di dời dân thôi.
Tuy nhiên, chứng kiến cảnh hàng vạn người dân và tài sản ngập chìm trong bão lũ, chúng tôi vô cùng đau xót.
- Nước lũ thượng nguồn vẫn liên tiếp đổ về hạ lưu sau bão Mirinae. Liệu sẽ có nguy cơ hồ xả lũ gây ngập tiếp tục trên diện rộng ở Phú Yên hay không, thưa ông?
- Hiện nay, nước trong hồ vẫn cao trên mực nước bình thường. Do đó, chúng tôi vẫn đang tiếp tục xả lũ với lưu lượng 3.000 m3 một giây. Với lượng xả này nếu các vùng hạ lưu chưa bị ngập thì không ảnh hưởng gì. Nhưng do nhiều khu vực vẫn chưa thoát hết nước nên sẽ gây khó khăn không nhỏ cho người dân trong việc khắc phục hậu quả bão, lũ. Do đó, chúng tôi đang cố gắng giảm tối đa lượng nước xả xuống hạ lưu.
Sáng nay, khi chúng tôi kiểm tra thì các hạng mục công trình thủy điện vẫn an toàn. Chúng tôi đã bố trí lực lượng túc trực 24/24 giờ để khắc phục những sự cố xấu có thể xảy ra.
- Như ông nói, việc phối hợp giữa các thủy điện trên sông Ba vẫn còn bất cập, gây ảnh hưởng đến đời sống người dân ở hạ lưu. Làm thế nào để khắc phục tình trạng này?
- Khoảng 3 tháng trước, chúng tôi đã đề nghị UBND tỉnh Phú Yên có sự phối hợp với tỉnh Gia Lai để có được quy chế phối hợp liên hồ. Thế nhưng đến nay vẫn chưa thấy có phản hồi gì.
Là bậc thang cuối cùng trên sông Ba, chúng tôi chỉ biết thông qua đơn vị khí tượng thủy văn để điều tiết lượng nước trong hồ. Tuy nhiên, các thông số này mới chỉ là tương đối và chỉ áp dụng được trong từng thời điểm.
Hồ chứa nước của thủy điện sông Ba Hạ là hồ chứa nước cuối cùng của các công trình thủy điện bậc thang, trong khi diện tích nó quá nhỏ để tích nước cắt lũ mà phía trên thượng nguồn thì các thủy điện khác có thể xả bất cứ lúc nào.
Nói thật, nhiều khi chúng tôi vẫn thường xuyên phải chịu cảnh “trên đe dưới búa”, vì thủy điện liên quan đến hai địa phương (Phú Yên và Gia Lai). Không kịp xả lũ thì thượng nguồn không thể thoát được nước, yêu cầu phải xả lũ. Xả lũ hạ lưu ngập thì kêu phải giữ lại.
Chúng tôi đang rất đau đầu để làm sao cân đối được mực nước ổn định, an toàn, hài hòa cho cả hai. Chỉ có quy chế phối hợp liên hồ thì mới giải quyết được điều nay.
Minh Thảo thực hiện