Ngày 23/4, ông Đinh Hài, Giám đốc Sở Văn hoá Quảng Nam, cho biết UBND tỉnh vừa phối hợp với các đơn vị liên quan họp bàn phương án xử lý di tích Chăm mới được phát lộ tại thôn Chiêm Sơn, xã Duy Trinh (huyện Duy Xuyên). Nhà chức trách Quảng Nam đã thống nhất việc san lấp di tích này để thi công đường cao tốc, tuy nhiên do không đủ thẩm quyền quyết định nên đang chờ ý kiến từ Bộ.
Khoảng tháng 8/2014, một quần thể kiến trúc nằm sâu trong lòng đất được phát lộ khi các công nhân san lấp mặt bằng đoạn qua thôn Chiêm Sơn để phục vụ thi công tuyến đường cao tốc Đà Nẵng – Quảng Ngãi. Sự việc được báo lên chính quyền địa phương để khoanh vùng bảo vệ.
Các dấu vết khai quật được cho thấy đây có thể là nơi tập giảng kinh của Vương quốc Champa. Ảnh. Tiến Hùng.
Theo ông Phan Văn Cẩm, Giám đốc Trung tâm quản lý di tích và thắng cảnh Quảng Nam, quần thể phế tích có niên đại khoảng từ thế kỳ IX đến thế kỳ XII, thuộc văn hoá Chăm. Sau khi tiến hành khai quật từ đầu năm, Viện khảo cổ học Việt Nam đã phát hiện thêm hàng loạt thành phần kiến trúc mới lạ.
"Kiến trúc ở đây được chia thành nhiều ô nhỏ cùng với hệ thống tường bao dài khoảng 70m bên ngoài…, không giống với kiến trúc của các di tích Chăm được phát hiện ở gần đó", ông Cẩm nói và cho hay sau khi khai quật khoảng 2.000m2, các chuyên gia nhận định đây có thể là nơi tập giảng kinh, có quy mô khá lớn và được sử dụng trong thời gian dài của Vương quốc Champa (tồn tại từ năm 192 đến 1832). Hằng năm, từ kinh đô Trà Kiệu, vua sẽ triệu tập giới tăng lữ về đây để tập giảng kinh sách, luyện các nghi lễ thờ cúng….
Hệ thống kiến trúc được cho là có mối liên hệ mật thiết với thánh địa Mỹ Sơn và kinh đô Trà Kiệu. Những hiện vật được tìm thấy phản ánh sinh hoạt của giai cấp thượng tầng Chăm. Các chuyên gia nhận định, đây có thể là khu tập giảng kinh của Bà la Môn giáo, khác với di tích Đồng Dương (huyện Thăng Bình, Quảng Nam), vốn là một Phật viện lớn nhất Đông Nam Á ở thế kỷ IX.
Sau khi khai quật xong 3.000m2, khu vực này sẽ phải bàn giao lại cho đơn vị thi công để làm đường cao tốc. Ảnh. Tiến Hùng.
Do quần thể kiến trúc rộng khoảng 3.000m2 này nằm trong tuyến đường cao tốc nên đơn vị thi công đã phải ngừng san lấp mặt bằng để Viện khảo cổ tiến hành khai quật. Sau khi khai quật xong 1.000m2 còn lại, dự kiến khu vực này sẽ phải bàn giao lại cho đơn vị thi công san ủi toàn bộ, làm đường cao tốc chồng lên trên.
"Các đơn vị đã thống nhất phương án bảo tồn di tích này bằng hình thức 3D. Kết cấu kiến trúc sẽ được lưu lại trong hồ sơ. Các chi tiết hiện vật khai quật lên sẽ được chụp ảnh, quay phim theo không gian 3 chiều rồi lưu lại", vị Giám đốc Trung tâm quản lý di tích nói và cho hay một số nước trên thế giới họ cũng làm tương tự khi gặp trường hợp này.
Theo đơn vị chủ đầu tư đường cao tốc, hệ thống kiến trúc mới phát lộ nằm ngoài rìa di tích Triền Tranh đã được phát hiện và công nhận di tích cấp tỉnh trước đó. Trước khi làm đường cao tốc, đơn vị đã tránh vành đai bảo vệ di tích này 70m theo quy định.
Tiến Hùng