Hoạt động khai thác khoáng sản ồ ạt đang gây tác hại lớn tới môi trường và sức khỏe người dân. Ảnh minh họa: H.Ly. |
Sáng nay, Cổng điện tử Chính phủ tọa đàm trực tuyến về khai thác tài nguyên khoáng sản nhằm cung cấp cho người dân cái nhìn tổng quan về thực trạng cũng như những chính sách và giải pháp tháo gỡ những khó khăn của ngành.
Theo đánh giá của Viện Giám sát nguồn thu Mỹ, chỉ số quản trị tài nguyên khoáng sản Việt Nam đứng thứ 43 trong tổng số 58 quốc gia được khảo sát, và là nước thấp nhất trong nhóm yếu kém. Còn báo cáo của Bộ Tài nguyên cho thấy, hơn nửa trong số 957 giấy phép về thăm dò và khai thác khoáng sản được cấp năm 2011 - 2012 là không đúng quy định.
Thứ trưởng Tài Nguyên và Môi trường Nguyễn Linh Ngọc cho rằng, kết quả của Mỹ mới chỉ là đánh giá cho khoáng sản nhóm hóa thạch, chủ yếu là dầu khí. Đối với các loại khoáng sản khác, Viện Giám sát nguồn thu Mỹ chưa có điều kiện đánh giá, vì vậy số liệu trên chưa phản ánh bức tranh toàn diện về ngành công nghiệp khai khoáng Việt Nam. Tuy nhiên, theo ông Linh, đây là thông tin rất đáng lo ngại về thực trạng quản trị khoáng sản thời gian qua.
Còn Vụ trưởng Vụ Công nghiệp nặng (Bộ Công Thương) Nguyễn Mạnh Quân, cho hay vấn đề ở đây là chi phí cho việc điều tra cơ bản còn thấp, chưa đạt được yêu cầu. "Tuy mỗi năm Việt Nam chi 180 tỷ đồng cho việc quản trị tài nguyên, nhưng con số này mới chỉ đáp ứng 40% điều tra cơ bản", ông Quân nói.
Giải thích việc hơn 50% trong số 957 giấy phép khai thác khoáng sản được các địa phương cấp không đúng quy định, ông Ngọc đã chỉ rõ nguyên nhân do nhận thức chưa đầy đủ, kịp thời về Luật Khoáng sản của cán bộ tiếp nhận hồ sơ, cán bộ thẩm định hồ sơ và người có thẩm quyền ký. Mặt khác, thiếu sự quan tâm chỉ đạo trong việc lập quy hoạch khoáng sản tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, để làm cơ sở cấp phép hoạt động khoáng sản theo đúng quy định. Ngoài ra còn do cán bộ làm công tác này ở địa phương vừa thiếu vừa yếu chuyên môn.
Trước vấn nạn khai thác cát, vàng trái phép trên các sông, suối gây ảnh hưởng môi trường, đời sống người dân, thất thu ngân sách Nhà nước, Thứ trưởng Nguyễn Linh Ngọc cho rằng, tài nguyên khoáng sản là tài sản quý giá của quốc gia nên ăn cắp trái phép khoáng sản là hành vi "tham nhũng"cần bị truy tố để ngăn chặn triệt để.
Đồng tình với quan điểm đưa hành vi này ra truy tố, ông Nguyễn Mạnh Quân cho rằng, tình trạng tham nhũng thương mại này phụ thuộc vào chính sách thuế, quản lý bất cập của địa phương, cũng như ý thức hời hợt của doanh nghiệp, trong khi chế tài còn chưa đủ sức răn đe. Mặt khác, do chưa xác định cụ thể số lượng khoáng sản hiện còn nên đã tạo lỗ hổng dẫn tới gian lận, tham nhũng nghiêm trọng.
Trước thắc mắc về việc doanh nghiệp ở Hà Tĩnh sau 10 năm hoạt động mới bị phát hiện khai thác nhầm tọa độ, trong khi Sở Tài nguyên và Môi trường vẫn đi kiểm tra hàng năm, Thứ trưởng Ngọc thừa nhận câu chuyện này có thật, xảy ra ở một số địa phương và do doanh nghiệp cố tình khai thác nhầm tọa độ.
"Qua những lỗ hổng, bất cập nêu trên, chúng tôi cũng kiến nghị cần phải có thanh tra chuyên ngành tài nguyên, môi trường để xử lý dứt điểm những sai phạm", Thứ trưởng Ngọc nói.
Phạm Hương