Anh Quang Đông, một xà ích 45 tuổi, sống ở ấp Hồng Lạc, phường 10, kể, để được chạy xe trở lại anh phải chạy vạy tứ tung mới có 13 triệu đồng mua một con ngựa, rồi chạy tiếp 10 triệu nữa đóng một chiếc xe thổ mộ bốn bánh theo ý của Công ty cổ phần du lịch Ngọc Lan. Đà Lạt đồi dốc, xưa nay xe ngựa một cầu (chỉ cần hai bánh) đã làm khổ thân con ngựa, nay chơi hai cầu (xe bốn bánh), ngựa phải ráng mà lê, cố mà kéo.
Anh Đông phàn nàn, chiều dài quá khổ của xe bốn bánh làm mỗi lần lên hay xuống dốc là xà ích phập phồng vì ngựa không phải động cơ. Nó mà mệt là tuột dốc, rất nguy hiểm. Xe tự sắm, ngựa tự mua, tự đón khách, tự đánh xe chở khách, cỏ ngựa hằng ngày tự cắt, ngựa ngã bệnh tự chăm, ngựa khóc (vì mệt) mỗi mình thấy (và khóc theo), vậy mà mỗi khi chạy được một “sô” lại đóng cho Công ty cổ phần du lịch Ngọc Lan 40%.
Một bác xà ích 50 tuổi sống ở khu Nguyễn Siêu, phường 7 tên Phạm Văn Hạnh, hành nghề xe ngựa từ những năm đầu giải phóng, bày tỏ: “Không góp ngựa vào công ty thì không ai cho chạy, vì có mỗi công ty là đơn vị hiện nay được quyền sở hữu bến bãi”. Đó là bến đậu xe ngựa bên hồ Xuân Hương, thuộc giao lộ đường Đinh Tiên Hoàng và Bà Huyện Thanh Quan - nơi 5 năm trước cánh xà ích từng kiếm sống khi chưa bị chính quyền cấm đỗ.
Nhiều tháng qua, Công ty cổ phần du lịch Ngọc Lan trở thành “cai đầu dài” bến đỗ xe ngựa ở thành phố cao nguyên này. Họ trọn quyền ở bến bãi, luồng tuyến vì một dự án có tên “khôi phục xe ngựa ở Đà Lạt” do UBND tỉnh Lâm Đồng cấp phép hoạt động từ 14/1. Với dự án khôi phục xe ngựa cổ, Công ty cổ phần du lịch Ngọc Lan đã cam kết tự đầu tư 1,2 tỷ đồng để mua ngựa và đóng 20-25 chiếc xe thổ mộ phục vụ du khách.
Nhưng thực tế họ chỉ bám vào cái có sẵn là những người đánh xe ngựa ở HTX Hiệp Lực đang thất thế vì HTX bị tan vỡ sau mấy năm Đà Lạt cấm xe ngựa. Những tài xế xe ngựa cho rằng, “phần thưởng” cho sự trở lại của xe ngựa du lịch ở Đà Lạt thuộc về HTX Hiệp Lực chứ không phải Công ty Ngọc Lan, bởi chính họ tạo dựng hình ảnh “xe ngựa phố núi” trong lòng du khách bốn phương. Mặt khác, HTX Hiệp Lực chưa hề bị giải thể, nó vẫn còn con dấu, không có quyết định nào xóa bỏ. Cho đến nay bác xà ích Phạm Văn Điền với tư cách chủ nhiệm HTX Hiệp Lực cứ vài tuần lại đội đơn lên UBND thành phố Đà Lạt, UBND tỉnh Lâm Đồng... để lấy lại “công bằng” cho xe ngựa Hiệp Lực.
(Theo Tuổi Trẻ)