 |
|
Huyền thoại tình báo Xô Viết Gevork Vartanian. Ảnh: news.am |
Gevork Vartanian sinh ngày 17/2/1924 tại thành phố Rostov trên sông Đông, miền nam nước Nga trong một gia đình công dân Iran gốc Armenia. Năm 1930, gia đình ông chuyển đến Teheran, nơi cha của ông, Andrei làm việc cho ngành tình báo Liên Xô dưới vỏ bọc thương nhân.
Tiếp bước cha ông, Vartanian trở thành một điệp viên Liên Xô vào năm 1940, khi ông mới 16 tuổi. Theo Cục tình báo đối ngoại Nga (SVR), tổ chức kế thừa cơ quan tình báo KGB của Liên Xô, trong Thế chiến thứ hai, Vartanian đã giúp Liên Xô phát hiện ra mạng lưới tình báo Anh ở nước này, dù lúc đó London là đồng minh với Moscow trên chiến trường.
Với bí danh Amir, nhiệm vụ của Vartanian khi đó là diệt tận gốc các điệp viên Đức và Anh tại Liên Xô. Cơ quan tình báo Anh lúc ấy đang đào tạo những điệp viên thông thạo tiếng Nga ở Teheran để cử sang Liên Xô sau đó làm điệp viên ở vùng Trung Á và Kafkaz. Để thực hiện nhiệm vụ, năm 1940, Vartanian đã tìm cách để được tuyển mộ vào khóa đào tạo tình báo của Anh cho những điệp viên nói tiếng Nga ở Teheran. Sau khi gia nhập khóa học, Vartanian lại chuyển thông tin mật thu được về tình báo Anh tới Moscow. Kết quả là các điệp viên nói tiếng Nga ở Anh được gửi đến Liên Xô trong Chiến tranh thế giới thứ hai đều bị bắt, hoặc được tuyển dụng làm điệp viên hai mang cho Liên Xô.
Nhưng chiến công lớn nhất của Vartanian là vai trò của ông trong việc bảo đảm an ninh tại hội nghị thượng đỉnh năm 1943 tại Teheran của nhóm “bộ ba” lãnh đạo các nước đồng minh, gồm nhà lãnh đạo Xô Viết Stalin, Thủ tướng Anh Churchill và Tổng thống Mỹ Roosevelt.
Trong mùa đông năm 1943, các nhà lãnh đạo của Liên Xô, Mỹ và Anh đã họp hội nghị ở Teheran để quyết định chiến lược mở mặt trận thứ hai nhằm đánh bại Hitler. Hội nghị được tổ chức tại Đại sứ quán Liên Xô sau khi Stalin cảnh báo Roosevelt về âm mưu ám sát của phát xít Đức.
Từ việc giải mã tin tức thu được của hải quân Mỹ, giữa tháng 10/1943, tình báo Đức Quốc xã đã biết được thông tin về thời gian và địa điểm hội nghị. Biết được ý nghĩa quan trọng của hội nghị này, cơ quan tình báo Đức quốc xã Abwehr đã lên kế hoạch mở một chiến dịch bí mật mang tên Long Jump (Cú nhảy Dài) với âm mưu ám sát ba nhà lãnh đạo đồng minh.
Moscow đã nhận được thông tin tình báo về âm mưu tấn công các nhà lãnh đạo đồng minh từ các du kích hoạt động trong rừng Rovno ở Ukraina. Trong số các du kích đó, có sĩ quan tình báo Xô Viết Nikolai Kuznetsov. Đóng vai một sĩ quan Đức Quốc Xã mang tên Paul Siebert, Kuznetsov xây dựng được mối quan hệ thân mật với viên sĩ quan SS Ulrich von Ortel. Trong một lần bị Kuznetsov chuốc cho say rượu, Ortel tự hào khoe rằng, hắn sắp tới Iran để phá vỡ cuộc họp của các nhà lãnh đạo phe đồng minh.
"Chúng ta sẽ lặp lại chiến dịch Abruzzi (một chiến dịch đường không táo bạo của biệt kích Đức quốc xã đã giải cứu Mussolini, kẻ độc tài của Italy, khỏi tay lực lượng đồng minh). Theo dự kiến, chiến dịch Cú nhảy Dài định loại bỏ Stalin, Churchill và đảo chiều cuộc chiến tranh! Chúng ta sẽ bắt cóc Roosevelt để giúp quốc trưởng Hitler tiến đến tận nước Mỹ. Chúng ta sẽ bay thành những nhóm riêng. Mọi người đang được đào tạo trong một trường học đặc biệt tại Copenhagen", hắn nói.
Việc bảo vệ an ninh cho các nhà lãnh đạo Liên Xô, Anh và Mỹ chủ yếu là do quân đội và các cơ quan an ninh Xô Viết đảm nhiệm. Sau khi Liên Xô nhận được báo cáo về âm mưu này, Vartanian khi đó mới 19 tuổi, được giao nhiệm vụ đứng đầu một nhóm điệp viên Xô Viết chịu trách nhiệm bảo vệ an ninh cho hội nghị.
(Còn nữa)
Theo Quân đội Nhân dân