Cục Hải sự Trung Quốc hôm 3/5 ra thông báo cho biết giàn khoan có tên Hải Dương 981 (HD-981) sẽ tiến hành khoan và tác nghiệp tại vị trí có tọa độ 15o29'58" vĩ Bắc – 111o12'06" kinh Đông từ ngày 2/5 đến 15/8.
Ngay sau thông báo trên, Bộ Ngoại giao Việt Nam khẳng định việc làm này của Trung Quốc đã xâm phạm quyền chủ quyền và quyền tài phán của Việt Nam theo quy định của Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển (UNCLOS) năm 1982. Việt Nam sẽ áp dụng mọi biện pháp phù hợp cần thiết để bảo vệ các quyền và lợi ích chính đáng của mình. Đồng thời, Việt Nam luôn thể hiện thiện chí, kiên trì giải quyết thỏa đáng bất đồng thông qua đàm phán, đối thoại và các biện pháp hòa bình khác.
Trung Quốc bất chấp chủ quyền của Việt Nam và luật pháp quốc tế khi đưa giàn khoan HD-981 ra Biển Đông. Ảnh: Chinanews. |
Mỹ là quốc gia đầu tiên bày tỏ quan ngại về tình hình căng thẳng trên Biển Đông ở nhiều cấp và được lặp lại nhiều lần, thể hiện mối quan tâm của nước này trong sự việc.
Trợ lý ngoại trưởng Mỹ phụ trách vấn đề Đông Á Daniel Russel hôm 6/5 khẳng định Washington đang theo dõi sát tình hình và kêu gọi các bên thận trọng. Bộ Ngoại giao Mỹ trong cùng ngày cũng lên tiếng về hành động triển khai giàn khoan dầu ở Biển Đông của Trung Quốc, coi đây là một bước đi "khiêu khích".
Bà Jen Psaki, phó phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Mỹ, cho rằng trong bối cảnh những căng thẳng thời gian gần đây ở Biển Đông, việc Trung Quốc quyết định vận hành giàn khoan là không giúp ích gì cho việc duy trì hòa bình và ổn định khu vực.
Tiếp đó, Ngoại trưởng Mỹ John Kerry hôm 12/5 liên tiếp chỉ trích hành động triển khai giàn khoan trên Biển Đông của Trung Quốc. Ông bình luận động thái này là "hành động hung hăng" của Bắc Kinh. Ngoại trưởng Kerry cho biết ông và người đồng nhiệm đang thảo luận về nhiều chủ đề, trong đó có "thách thức của Trung Quốc đối với quần đảo Paracel (Hoàng Sa)".
Cùng ngày, ông Kerry một lần nữa lên án việc Trung Quốc triển khai trái phép giàn khoan dầu trên thềm lục địa Việt Nam là khiêu khích, trong cuộc điện đàm với Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Vương Nghị. Thông điệp này tiếp tục được bà Psaki tái khẳng định hôm qua sau khi Bộ Ngoại giao Trung Quốc cáo buộc Mỹ có "những hành động và phát ngôn sai trái" về căng thẳng trên Biển Đông.
"Chúng tôi xin nhắc lại đây là hành động đơn phương nằm trong một chuỗi hành động quy mô lớn hơn của Trung Quốc nhằm tuyên bố chủ quyền với các vùng biển tranh chấp, và theo quan điểm của chúng tôi là gây tổn hại đến hòa bình và ổn định trong khu vực", bà Psaki nói.
Ngoại trưởng Mỹ John Kerry. Ảnh: AP. |
Liên minh châu Âu (EU) hôm 8/5 cũng bày tỏ lo lắng về an ninh khu vực Biển Đông sau khi Trung Quốc triển khai giàn khoan trong khu vực thềm lục địa và đặc quyền kinh tế của Việt Nam. EU thúc giục các bên liên quan tìm kiếm các giải pháp hòa bình, hợp tác phù hợp với luật pháp quốc tế, tiếp tục đảm bảo an toàn và tự do hàng hải. Ông Michael Mann, người phát ngôn của Đại diện Cấp cao EU, kiêm Phó Chủ tịch Ủy ban châu Âu, khẳng định EU sẽ tiếp tục theo dõi chặt chẽ các diễn biến này.
Chính phủ Anh ngay sau đó cũng bày tỏ sự ủng hộ với tuyên bố của EU. "Hành động triển khai giàn khoan của TrungQuốc đã dẫn đến căng thẳng trên Biển Đông gia tăng. Anh ủng hộ tuyên bố của EU đưa ra hôm 8/5 và đã nêu vấn đề này với chính phủ Trung Quốc ở cấp ngoại trưởng", Ngoại trưởng Anh Hugo Swire nói.
Tình hình căng thẳng trên thực địa lần đầu được công bố trong buổi họp báo quốc tế chiều 7/5 tại Hà Nội. Các quan chức Việt Nam công bố video cho thấy tàu Việt Nam liên tiếp bị tàu Trung Quốc đâm, húc, dùng vòi rồng tấn công khi đang thi hành nhiệm vụ tại vùng giàn khoan Trung Quốc đặt hạ trái phép.
Nhật Bản bày tỏ sự quan ngại sâu sắc trước hành vi các tàu Trung Quốc tấn công tàu Việt Nam đồng thời kêu gọi Bắc Kinh kiềm chế không gây những hành động khiêu khích. Trong một cuộc phỏng vấn từ Pháp hôm 7/5, khi được hỏi về việc đặt giàn khoan trái phép của Trung Quốc, Ngoại trưởng Nhật Bản Fumio Kishida cũng cho rằng hành động này đang làm gia tăng căng thẳng trong khu vực, khiến Tokyo không thể không quan ngại.
Chánh Văn phòng Nội các Nhật Bản Yoshihide Suga nhận định rằng vụ việc này là một phần trong những hành động đơn phương và khiêu khích của Trung Quốc. Ông Suga cho rằng Trung Quốc cần phải giải thích với Việt Nam và cộng đồng quốc tế về cơ sở hành động của nước này. Ông nhấn mạnh thêm rằng Tokyo muốn Bắc Kinh tránh các bước đi khiêu khích và tự kiềm chế trong hành động.
Ấn Độ cũng là quốc gia theo dõi tình hình Biển Đông với sự quan tâm và lo ngại, hy vọng các bên tìm ra cách giải quyết tình trạng hiện nay và đảm bảo tự do lưu thông hàng hải. Chỉ vài ngày trước khi Trung Quốc đặt giàn khoan, Việt Nam và Ấn Độ thỏa thuận gia tăng sự hiện diện của tập đoàn dầu khí quốc doanh ONGC Videsh tại các lô khai thác dầu khí trên Biển Đông.
Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Australia hôm 11/5 lên tiếng cho biết nước này cũng đang giám sát chặt chẽ tình hình trên Biển Đông. Australia hối thúc các bên có tuyên bố chủ quyền ở Biển Đông kiềm chế, tránh các hành động có thể làm gia tăng căng thẳng.
Tàu Trung Quốc phun vòi rồng tấn công tàu cảnh sát biển Việt Nam tại vùng biển gần giàn khoan trái phép HD-981. Ảnh: Reuters. |
Cùng chung quan điểm, Tổng thư ký Liên Hợp Quốc Ban Ki-moon hôm 9/5 cũng bày tỏ quan ngại về tình hình căng thẳng trên Biển Đông, đồng thời kêu gọi các bên "kiềm chế tối đa" và giải quyết bằng con đường hòa bình.
Tình hình căng thẳng trên Biển Đông còn là một trong những vấn đề quan trọng được thảo luận tại Hội nghị cấp cao lần thứ 24 của Hiệp hội Các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) tổ chức tại Myanmar cuối tuần trước. Lần đầu tiên sau gần 20 năm, các Ngoại trưởng ASEAN đã ra một Tuyên bố riêng về một tình hình phức tạp đe dọa hòa bình, an ninh, an toàn hàng hải ở Biển Đông.
Tuyên bố khẳng định tầm quan trọng của việc duy trì hòa bình và ổn định, an ninh, an toàn hàng hải, tự do hàng hải và hàng không ở Biển Đông, đồng thời kêu gọi tất cả các bên tham gia Tuyên bố về Ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC), thực hiện đầy đủ và hiệu quả DOC nhằm tạo môi trường tin cậy và xây dựng lòng tin, tiến tới Bộ Quy tắc Ứng xử ở Biển Đông (COC).
Như Tâm