Những người dân tháo chạy khỏi Mosul trong đêm. Ảnh: CNN
Những người lính lo lắng nhìn chăm chăm vào màn đêm. Họ có thể nghe thấy tiếng lao xao vọng tới nhưng không thể phân biệt được ai đang đến. Sau đó, nhiều nhóm hai hoặc ba người xuất hiện. Một số gần như không thể bước tiếp vì kiệt sức do phải cuốc bộ suốt nhiều giờ. Cảnh tượng này thường xuyên lặp lại hàng đêm tại một điểm chốt do dân quân người Kurd (Peshmerga) kiểm soát ở phía bắc Iraq, theo CNN.
Muốn tới đây, những dân thường trốn chạy khỏi Mosul, sào huyệt của phiến quân Nhà nước Hồi giáo (IS) ở Iraq, cần tìm mọi cách tránh bị phiến quân phát hiện, liều mạng bước qua hàng loạt bãi mìn lớn nhỏ và luôn phải sẵn sàng tìm nơi trú ẩn an toàn để né các đợt pháo kích. Với đàn ông, khi bị IS bắt lại, nhẹ thì họ sẽ bị phạt. Nhưng trong hầu hết các trường hợp, cái chết là bản án gần như chắc chắn.
Trong hành trình thoát khỏi mạng lưới IS, nhiều người phải đi bộ liên tục 4-5 tiếng. Họ thường đến nơi trong tình trạng đói khát và mệt mỏi.
Người dân hay chọn phương án tẩu thoát vào ban đêm vì nếu đi vào ban ngày, họ rất dễ bị các tay súng IS tiêu diệt và phải phơi mình dưới cái nóng khủng khiếp của mùa hè, có khi lên tới 45 độ C.
"Tôi phải ra đi vì sự độc ác của IS", một người đàn ông giấu tên chia sẻ. "Tôi phải ra đi vì thiếu thực phẩm và nước uống, vì thiếu an ninh. IS là một băng đảng tập trung những kẻ sát nhân và trộm cắp. Những thứ thiết yếu nhất cho cuộc sống không còn nữa. Không có điện, nước hay sự liên hệ với thế giới bên ngoài".
Nỗi ám ảnh
Những đứa trẻ mệt lả sau hành trình gian nan. Ảnh: CNN
Nỗi lo bị hành quyết dường như ám ảnh tâm trí của người dân sống tại những nơi IS chiếm đóng.
"Chúng sẽ giết bạn nếu bạn không nhịn ăn vào tháng Ramadan. Chúng sẽ giết bạn nếu bạn không cầu nguyện. Chúng sẽ giết phụ nữ nếu họ để lộ khuôn mặt. Chúng không có việc gì khác để làm ngoài giết chóc", người đàn ông giấu tên nói.
"Phụ nữ phải mặc đồ đen và che kín toàn bộ", một người phụ nữ nhớ lại. "Đàn ông phải để râu dài. Điều đó thật khó khăn. Không có việc để làm, không có gì để mua trong các cửa hàng. Cuộc sống thực sự tồi tệ".
Số lượng dân thường chạy trốn khỏi Mosul và những khu vực lân cận mấy tuần qua gia tăng nhanh chóng khi quân đội chính phủ Iraq và lực lượng người Kurd đang từng bước tái chiếm các vùng đất quanh thành phố. Cùng lúc, liên quân do Mỹ dẫn đầu cũng không ngừng gia tăng áp lực lên IS bằng các cuộc không kích. Washington tuyên bố sẽ gửi thêm 500 quân để hỗ trợ chiến dịch giải phóng Mosul.
Trước thời điểm IS chiếm đóng Mosul hồi tháng 6/2014, thành phố này là nơi cư trú của 2,5 triệu người. Sau khi thành phố rơi vào tay IS, hàng trăm nghìn người đã tháo chạy và hàng trăm nghìn người khác được cho sẽ rời bỏ thành phố trong chiến dịch giải phóng Mosul đang diễn ra.
Các tay súng Peshmerga người Kurd chào đón dân chúng trốn chạy từ thành trì của IS, nhưng tỏ ra lo lắng bởi họ không thể biết những người đó thực sự đang cần trợ giúp hay chỉ là những tay súng IS giả dạng.
Nam giới đều phải cởi bỏ quần áo và quỳ gối để kiểm tra. Họ cũng phải trải qua quá trình thẩm vấn và kiểm tra nhân thân. Những người lính luôn cảnh giác chĩa súng vào họ. Số khác lục soát tư trang, giấy tờ tùy thân hay các thiết bị di động để xem chúng có chứa những tin nhắn hay hình ảnh biểu tượng của IS hay không.
Sau khi hoàn tất mọi thủ tục cần thiết, người dân sẽ được đưa đến một cơ sở lân cận. Tại đây, họ có thể nghỉ ngơi. Trẻ em được ngủ và người lớn thì hồi tưởng về những gì họ vừa trải qua.
Những người này cuối cùng sẽ được đưa tới các trại tị nạn ở phía bắc Iraq. Một số người may mắn hơn có thể thuê căn hộ ở những thành phố như Baghdad, Irbil hay Kirkuk.
Khi nào người dân mới được trở về nhà là điều khó đoán định, giới quan sát đánh giá. Quan chức Iraq dự đoán IS sẽ bị đánh bật khỏi Mosul vào cuối năm nay. Điều này là khả thi, song không ai có thể biết chắc nhà cửa của những con người chạy trốn còn nguyên vẹn hay không, khi chiến dịch giải phóng Mosul đi qua.
Xem thêm: Đội quân Quỷ đen - ác mộng của IS trên chiến trường Iraq
Trần Việt