Joaquin "El Chapo" Guzman. Ảnh: AFP
Guzman là ông trùm ma túy khét tiếng bậc nhất thế giới, điều hành mạng lưới Sinaloa Cartel, chuyên rửa tiền và nhập lậu cocaine, cần sa, ma túy đá có giá trị hàng tỷ USD vào Mỹ. Guzman từng xuất hiện trong danh sách những người quyền lực nhất thế giới và danh sách tỷ phú của tạp chí Forbes. Khối tàn sản của y lên tới một tỷ USD.
Guzman bị bắt lần đầu tiên vào năm 1993 ở Guatemala. Hắn sau đó được dẫn độ tới Mexico và lĩnh án 20 năm tù. Guzman bị giam tại Trung tâm Tái hòa nhập Xã hội Liên bang số 1, nhà tù được canh phòng cẩn mật bậc nhất Mexico. Ngày 22/10/1995, nhà chức trách chuyển hắn tới trại giam với hệ thống an ninh nghiêm ngặt khác ở Jalisco sau khi Guzman bị kết án với ba tội danh: tàng trữ vũ khí, buôn lậu ma túy và giết người.
Hối lộ và mua chuộc
Dù bị giam giữ Guzman vẫn bí mật kết nối và chỉ huy hoạt động của tập đoàn tội phạm Sinaloa Cartel. Đàn em thường mang tới cho Guzman những vali chứa đầy tiền để tên này mua chuộc nhân viên nhà tù và hưởng cuộc sống không khác gì bên ngoài.
Ngày 19/1/2001, cũng với mánh khóe tương tự, Guzman hối lộ quản giáo Francisco "El Chito" Camberos Rivera để người này mở cửa buồng giam cho hắn. Guzman trốn trong một xe chở đồ giặt là và nhờ nhân viên hậu cần Javier Camberos đẩy khỏi nhà tù mà không hề bị kiểm tra hay nghi ngờ. Khi tẩu thoát thành công ra bên ngoài, Guzman chuyển sang một xe tải cũng do Camberos lái. Lúc Camberos đi đổ xăng và quay trở lại thì Guzman đã biến mất. Theo thông tin từ cơ quan chức năng, có tổng cộng 78 người liên quan đến phi vụ đào tẩu của Guzman. Camberos hiện vẫn phải ngồi tù vì hành vi tiếp tay cho Guzman.
Cơ quan điều tra cho hay Guzman lên kế hoạch vượt ngục vô cùng tỉ mỉ. Hắn dùng tiền để gây ảnh hưởng đối với gần như tất cả mọi người trong tù, bao gồm cả giám đốc trại giam. Một nhân viên bảo vệ, từng đứng ra báo cáo về tình trạng mục nát tại cơ sở giam giữ này, nhiều năm sau đã bị giết hại. Nhiều người cho rằng chính Guzman là thủ phạm.
Lực lượng cảnh sát ở Jalisco cũng bị cáo buộc nhận tiền của Guzman để đảm bảo rằng hắn có đủ 24 tiếng chạy trốn, đồng thời thông báo trước cho "ông trùm của các ông trùm ma túy" mọi động thái của chính quyền. Ước tính Guzman tiêu tốn khoảng 2,5 triệu USD để sắp đặt đường đi nước bước trong kế hoạch của mình.
Suốt 13 năm sau, y khiến cảnh sát vất vả săn lùng nhờ gây dựng được lực lượng đàn em trung thành, mua chuộc những kẻ đưa tin, hối lộ giới quan chức và đặc biệt là những đường hầm tinh vi nằm dưới các biệt thự.
7 ngôi nhà của Guzman ở thành phố Culiacan, Mexico, đều liên kết với nhau bằng những đường hầm lắt léo. Chúng còn thông với cả hệ thống ống thoát nước của thành phố. Năm 2013, các nhà điều tra phát hiện một lối đi ngoằn ngoèo phía dưới lòng đất, nối từ San Diego, Mỹ, đến Tijuana, Mexico do tổ chức Sinaloa Cartel dựng lên. Tuyến đường này phức tạp đến nỗi người ta gọi nó là một "siêu đường hầm".
Nhờ những lối dẫn bí mật được nguy trang bên dưới bồn tắm mà y đã chạy thoát khi cảnh sát Mexico đột kích vào tháng 2 năm ngoái. Tuy nhiên, chỉ vài ngày sau, thủy quân lục chiến Mexico ập vào tầng 4 của một tòa chung cư bên bờ biển và tóm gọn Guzman. Khi đó, cạnh y chỉ có một vệ sĩ và một phụ nữ được tin là vợ.
Đường hầm tự tạo
Cảnh sát liên bang kiểm tra ngôi nhà ở cuối đường hầm nơi Guzman có thể đã trốn thoát. Ảnh: AFP
Sau khi bị bắt lại hồi năm ngoái, tưởng chừng Guzman sẽ phải dành phần đời còn lại đằng sau song sắt nhà tù nhưng ông trùm ma túy lại gây chấn động dư luận bởi vào cuối ngày 11/7 vừa qua, y lần thứ hai vượt ngục thành công khỏi trại Altiplano. Guzman trốn thoát thông qua một đường hầm tự đào dài khoảng 1,5 km, từ nhà tắm trong buồng giam đến một căn nhà trống đang xây, cách thủ đô 80 km về phía tây.
Đường hầm này nằm sâu 10 m dưới lòng đất, cao 1,7 m và rộng 70 cm, cũng sở hữu hệ thống đèn chiếu sáng, quạt thông gió và đặc biệt còn có sẵn một xe máy ở bên trong. Các chuyên gia nhận định Guzman có thể dùng chiếc môtô cải tiến này để di dời đất đá trong quá trình đào xới và vận chuyển công cụ.
Tổng thống Mexico Enrique Pena Nieto cho biết chính quyền đang điều tra liệu các nhân viên nhà tù có dính líu tới vụ việc lần này hay không. Nhà báo Ioan Grillo nhận định Guzman không thể xây một đường hầm dài hàng km và chui xuống đó để tẩu thoát mà thiếu sự giúp đỡ từ bên trong hoặc bên ngoài nhà tù.
Mexico đang huy động toàn bộ lực lượng truy bắt Guzman. Các chuyến bay từ thành phố Toluca, gần nhà tù Altiplano đã bị đình chỉ.
Theo Michael S. Vigil, quan chức đã về hưu, từng thuộc Cục Quản lý Ma túy Mỹ, nếu Guzman không bị bắt ngay lập tức, nhiều khả năng hắn sẽ quay lại điều hành Sinaloa Cartel trong vòng 48 giờ. "Chúng ta có thể sẽ không bao giờ tìm được hắn", ông nói.
Bên trong đường hầm lẩn trốn của trùm ma túy Mexico
Vũ Hoàng