Con đường binh nghiệp. Augusto Pinochet Ugarte sinh tại thành phố cảng Valparaiso năm 1915 trong một gia đình 6 anh chị em có bố làm nhân viên hải quan. Pinochet vào trường quân sự năm 18 tuổi với sự ủng hộ của mẹ và bắt đầu thăng tiến dần trên đường binh nghiệp. Năm 1973 ông được Tổng thống Salvador Allende (người đứng bên phải) phong làm tổng tư lệnh quân đội và coi là một trong số ít các nhân vật cao cấp có thể tin tưởng được. Ảnh: AP. |
Đảo chính. Nhưng sự tin cẩn của Tổng thống Allende dành cho tướng Pinochet đã nhanh chóng chứng tỏ là hành động "nuôi ong tay áo". Ngày 11/9/1973, chỉ chưa đầy 3 tuần sau khi được phong làm tổng tư lệnh, tướng Pinochet đã lãnh đạo cuộc đảo chính được CIA hậu thuẫn. Cuộc binh biến lên đến cực điểm bằng vụ ném bom dinh tổng thống. Ông Allende khi đó đang có mặt bên trong đã thiệt mạng và nhiều người cho rằng tổng thống tự sát để không bị rơi vào tay phe đảo chính. Ảnh: AP. |
Phát biểu trên truyền hình. Ba ngày sau, tướng Pinochet có bài phát biểu trên truyền hình quốc gia. Thế giới nhanh chóng nhìn nhận ông này là lãnh đạo cuộc đảo chính nhưng phải mất vài tháng Pinochet mới thực sự trở thành lãnh đạo của Chile. Quá trình thâu tóm quyền lực của ông ta được thắt chặt bằng bàn tay sắt và đến giữa năm 1974, Pinochet được phong làm Lãnh tụ tối cao của đất nước và đến cuối năm thì chính thức trở thành tổng thống Chile. Ảnh: AP. |
Đàn áp phe đối lập. Chính sách của Pinochet với phe đối lập cũng hết sức mạnh tay. Vài tuần sau đảo chính, một tay chân thân tín của ông là Manuel Contreras thành lập lực lượng cảnh sát mật Dina nổi tiếng tàn bạo. Quốc hội bị giải tán và các tổ chức công đoàn bị cấm hoạt động. Chile còn hợp tác với một số chế độ độc tài khác ở Nam Mỹ thực hiện chiến dịchOperation Condor nhằm truy sát những người cánh tả. Trong ảnh tướng Pinochet đang ôm nhà độc tài Bolivia Hugo Banzer năm 1975. Ảnh: Reuters. |
Sự mất tích. Cuộc đàn áp người đối lập của chính quyền Pinochet diễn ra tàn bạo nhất vào những năm đầu sau đảo chính. Một báo cáo năm 1996 buộc tội chính quyền này làm hơn 3.000 người chết và mất tích. Một tài liệu sau đó còn cáo buộc họ tra tấn dã man gần 30.000 người. Nhiều ngôi mộ tập thể chôn những người phản đối Pinochet được phát hiện. Trong ảnh là một bà mẹ đang hôn hộp sọ của con trai được nhận diện trong các ngôi mộ đó. Ảnh: Reuters. |
Chính sách kinh tế. Từ năm 1975 trở đi, tướng Pinochet chịu ảnh hưởng của nhóm mang tên "Chicago Boys", gồm các nhà kinh tế chủ trương thị trường tự do. Theo sự cố vấn của họ, chi tiêu của chính phủ Chile bị cắt giảm, các dịch vụ nhà nước được tư nhân hóa và quy định hạn chế đầu tư trực tiếp nước ngoài bị dỡ bỏ. Một trong những người tán dương chính sách kinh tế mới của tướng Pinochet là "người đàn bà thép" Margaret Thatcher làm thủ tướng Anh từ 1979 đến 1990. Trong ảnh bà Thatcher chụp cùng Pinochet năm 1999. Ảnh: AP. |
Thất bại choáng váng. Năm 1980, tướng Pinochet tổ chức một cuộc trưng cầu dân ý gây tranh cãi nhằm thông qua hiến pháp mới cấm các đảng cánh tả hoạt động, tăng cường quyền lực cho tổng thống và kéo dài thời gian cầm quyền cho ông ta thêm ít nhất 8 năm. Nhưng sự tụt dốc của nền kinh tế sau đó đã dẫn đến làn sóng biểu tình phản đối. Năm 1986, tướng Pinochet thoát chết trong một vụ ám sát. Tới năm 1988 cử tri Chile còn giáng cho ông ta một thất bại gây sốc nữa trong một cuộc trưng cầu dân ý xung quanh việc gia hạn thêm cho Pinochet 8 năm cầm quyền. Ảnh: Popperfoto. |
Che giấu quá khứ. Những năm tiếp theo, tướng Pinochet thất bại trong cuộc bầu cử dân chủ đầu tiên ở Chile trong vòng hai thập kỷ. Tuy nhiên, ông ta vẫn giữ lại cho mình chức tổng tư lệnh quân đội, chiếc ghế giúp Pinochet thoát khỏi việc bị truy tố và được ông ta dùng để ngăn chặn các cuộc điều tra lạm dụng nhân quyền dưới thời mình làm lãnh đạo. Mãi tới năm 1998, Pinochet với từ bỏ nốt vị trí này và chỉ còn giữ lại chiếc ghế thượng nghị sĩ suốt đời, một chức danh khác do chính ông ta tạo ra nhằm được miễn trừ truy tố. Ảnh: AP. |
Bị bắt ở London. Tháng 10/1998, tướng Pinochet tới London để phẫu thuật lưng và trong khi đang bình phục ông ta đã bị còng tay vì Tây Ban Nha yêu cầu dẫn độ do tội tra tấn. Sự kiện bắt giữ Pinochet gây ra các cuộc biểu tình của cả những người ủng hộ lẫn chống đối ông ta. Kể từ đây, một cuộc chiến pháp lý dài bắt đầu. Nhưng tới tháng 3/2000, vụ án chống lại Pinochet bị hủy bỏ do vấn đề sức khỏe của đương sự. Ảnh: AP. |
Kiên quyết tự vệ. Các nỗ lực kết tội tướng Pinochet nhanh chóng được khởi động lại tại Chile. Pinochet thì liên tục khẳng định mình vô tội và cho rằng ông ta chỉ hành động để "cứu" đất nước khỏi phe cộng sản và cuộc nội chiến. Gia đình là những người ủng hộ trung thành nhất của Pinochet, trong số này có người vợ là Lucia Hiriart (phải). Ảnh: AP. |
Sức khỏe giảm sút. Nỗ lực xét xử Pinochet vì tội lạm dụng nhân quyền rõ ràng đã bị thất bại vào năm 2001, khi một tòa án ra phát quyết rằng ông ta không đủ khỏe để ra trước vành móng ngựa. Tới năm 2004, một chiến dịch chống lại ông ta bắt đầu và gần đây nhất là thông tin Pinochet biển thủ hàng triệu USD xuất hiện tháng 3/2005. Nhưng trong khi những nỗ lực truy tố đang ở giai đoạn gấp rút thì sức khỏe Pinochet lại mỗi ngày một xấu đi và ông này đã chết trong bệnh viện hôm 10/12/2006. Ảnh: AP. |
Đình Chính (theo BBC)