Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe tại cuộc họp báo với phóng viên các nước tại Hà Nội. Ảnh: Giang Huy
"Dòng sông Hồng hùng vĩ chảy xuyên suốt qua Hà Nội, hướng ra Biển Đông, tới biển Hoa Đông rồi nối dòng với Vịnh Tokyo. Không gì có thể ngăn sự tự do qua lại trên dòng chảy này. Nhật Bản và Việt Nam là hai nước láng giềng được gắn kết bởi vùng biển tự do", Thủ tướng Abe nói trong họp báo với các phóng viên quốc tế cuối giờ chiều nay.
Theo ông Abe, Việt Nam, cùng Philippines, Indonesia, Australia, các quốc gia nằm trong chuyến thăm kéo dài 5 ngày của ông, đều là những nước láng giềng quan trọng, cùng chia sẻ vùng biển rộng mở có tên Thái Bình Dương và cùng chia sẻ các giá trị cơ bản với Nhật Bản. Thủ tướng Nhật nhấn mạnh nguyên tắc an ninh, an toàn, tự do hàng hải có vai trò cực kỳ quan trọng. Để thực hiện điều đó, việc thượng tôn pháp luật sẽ phải được quán triệt một cách đầy đủ. Đây là nhận thức đã được tất cả các nước hoàn toàn nhất trí cùng Nhật Bản.
Thủ tướng Nhật cho biết chính sách ngoại giao của chính quyền Abe năm thứ 5 đã khởi đầu từ khu vực châu Á - Thái Bình Dương. Nhật Bản cần triển khai chính sách ngoại giao tích cực với chân trục đặt vững chãi tại khu vực này và với tầm nhìn bao phủ giống như đang nhìn vào quả địa cầu trước mặt. Điểm lại, ông Abe nhận thấy, quốc gia đầu tiên ông tới trong quan điểm đó chính là Việt Nam.
Trong chuyến thăm này, theo ông Abe, Nhật Bản đã quyết định cung cấp cho Việt Nam 6 tàu tuần tra mới, tiếp tục hỗ trợ nâng cao năng lực của lực lượng cảnh sát biển Việt Nam, cụ thể hóa các hoạt động hợp tác của các cơ quan chấp pháp trên biển của hai nước.
Khi công du đến 4 nước nói trên, ông Abe cho hay đã thống nhất với chính phủ các nước về việc tiếp tục tăng cường hợp tác, đặc biệt là lĩnh vực trọng tâm trên biển, tăng liên kết chặt chẽ nhằm nâng cao năng lực của các cơ quan thi hành luật pháp trên biển về an ninh quốc phòng.
"Từ xưa, dân tộc các nước châu Á đều được hưởng thụ sinh hoạt phong phú thông qua việc đi lại tự do trên biển. Hôm nay, hòa bình và thịnh vượng của khu vực vẫn có quan hệ mật thiết đến vấn đề bảo vệ, phát triển và duy trì vững bền tự do mở rộng. Việt Nam, cũng như các nước khác, chia sẻ với chúng tôi tinh thần thượng tôn luật pháp, về bảo đảm tự do hàng hải, giải quyết tranh chấp bằng các biện pháp hòa bình. Đây là các nguyên tắc căn bản và chúng tôi muốn nó sẽ trở thành vững chắc, không gì thay đổi được. Nguyên tắc vững chắc đó sẽ tạo nên hòa bình và thịnh vượng của khu vực chúng ta", ông Abe nhấn mạnh.
Theo Thủ tướng Nhật, ông và Tổng thống Indonesia đã nhất trí thúc đẩy hợp tác đảm bảo an ninh, an toàn trên biển và phát triển hải đảo. Với Thủ tướng Australia, ông Abe thống nhất củng cố hợp tác an ninh quốc phòng như xây dựng khuôn khổ mới về cung cấp vật tư và hậu cần cho nhau trong phòng vệ.
Nhật Bản, Australia, Mỹ và Ấn Độ đã cùng xác nhận tầm quan trọng của liên kết hợp tác với các nước cùng chia sẻ giá trị cơ bản và lợi ích chiến lược. Dựa trên nền tảng vững chắc là quan hệ đồng minh Nhật - Mỹ, Nhật Bản sẽ xây dựng một nền hòa bình, phồn vinh, vững chắc tại khu vực châu Á, vành đai Thái Bình Dương giữa các nước gắn kết Nhật Bản bằng biển cả và xa hơn nữa là vươn tới khu vực Ấn Độ Dương. Để làm được điều đó, là một thành viên trong khu vực, Nhật Bản sẵn sàng thực hiện vai trò cũng như trách nhiệm to lớn của mình trên tinh thần của chiến lược Ấn Độ - Thái Bình Dương tự do và rộng mở, theo ông Abe.
Đề cập tới khả năng hợp tác với chính quyền mới của Mỹ khi Tổng thống đắc cử Donald Trump sắp nhậm chức, Thủ tướng Nhật nói ông đã trao đổi với Philippines, Indonesia, Australia và Việt Nam về việc phối hợp với chính quyền Mỹ tương lai để có thể đóng góp cho hoà bình, ổn định khu vực.
"Với suy nghĩ không thể thiếu sự cam kết của chính phủ Mỹ, chúng tôi đã thống nhất rằng chúng tôi cần liên kết hợp tác với Mỹ, với các tranh chấp cần được giải quyết một cách hoà bình, không thực hiện việc đe doạ sử dụng vũ lực và sử dụng vũ lực, duy trì vững chắc các quy tắc cơ bản như thượng tôn pháp luật và tự do hàng hải", ông Abe nói.
Thủ tướng Abe cho biết ông mong muốn được gặp và tiến hành trao đổi một cách nhanh chóng với ông Trump sau lễ nhậm chức của tân tổng thống Mỹ vào ngày 20/1 tới đây.
Nhắc tới sự thịnh vượng chung của khu vực, Thủ tướng Nhật cho rằng để cùng có sự phồn vinh, nền tảng chính là thương mại tự do. Các nước cần phải xây dựng được một thị trường tự do, dựa trên các luật lệ công bằng và bình đẳng. Trong khi đó, nền tảng của tự do thương mại chính là hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP). Ông Abe lưu ý ông và các lãnh đạo Việt Nam đã thống trí sẽ xúc tiến việc đưa TPP trở nên có hiệu lực. Thành quả của TPP là trụ cột để hướng tới các hiệp định có mức độ lớn hơn, chất lượng cao hơn, tham vọng hơn như Hiệp định Đối tác kinh tế toàn diện khu vực (RCEP). Nhật Bản cam kết sẽ luôn là ngọn cờ đầu trong cơ chế tự do thương mại.
Để cùng 4 nước xây dựng một thị trường tự do và công bằng, phù hợp với thế kỷ 21, Nhật Bản mong muốn sẽ liên kết chặt chẽ với các cùng chia sẻ những giá trị cơ bản và chia sẻ lợi ích chiến lược như Mỹ , ASEAN, Australia và Ấn Độ.
Tôi rất yêu thích Việt Nam
Trước câu hỏi cảm nhận khi trở lại Hà Nội, Thủ tướng Nhật gửi lời cảm ơn tới người dân Việt Nam vì đã dành cho ông tình cảm nồng ấm, không thay đổi so với 4 năm trước.
"Khi thấy người dân vẫy cờ chào, tôi rất xúc động. Tôi đặc biệt coi trọng quan hệ với Việt Nam, đó là lý do tôi chọn Việt Nam là một trong 4 quốc gia tôi thăm đầu năm nay", ông Abe nói.
Thủ tướng cho biết thêm ông rất yêu thích Việt Nam. Lần này phu nhân của ông cũng trở lại thăm Việt Nam và cảm thấy rất vui. Thủ tướng Nhật chia sẻ mình cũng rất ưa thích ẩm thực Việt.
Hồi 2014, ông Abe đã đến Việt Nam, là quốc gia đến thăm đầu tiên sau khi nhậm chức thủ tướng. Ông trông đợi sẽ trở lại trong năm nay, khi Nhà vua và Hoàng hậu Nhật Bản thăm Việt Nam. Chuyến thăm này là sự kiện tối quan trọng trong biểu tượng cho mối quan hệ gần gũi, tốt đẹp giữa hai nước. Thủ tướng Abe tin tưởng chuyến thăm sẽ khiến mối quan hệ Việt - Nhật sẽ sâu sắc hơn nữa.
Thủ tướng Abe khẳng định về lâu dài Chính phủ và doanh nghiệp Nhật Bản sẽ cùng chung sức để hỗ trợ cho sự phát triển của Việt Nam.
"Việt Nam là một đối tác quan trọng của Nhật Bản, cùng chia sẻ giá trị chung và tinh thần thượng tôn pháp luật. Nhật Bản sẽ tăng cường hợp tác hơn nữa với Việt Nam để đóng góp vào sự phồn vinh và thịnh vượng của khu vực, bảo vệ và phát triển trật tự thế giới", ông Abe nói.
Thủ tướng Abe và phu nhân cùng đến thăm Việt Nam. Ảnh: Giang Huy
Việt Anh