Chiếc tàu ngầm Sang-O tham gia điệp vụ do thám
Sáng sớm ngày 14/9/1996, một tàu ngầm lớp Sang-O của Triều Tiên do thuyền trưởng Chong Yong-ku chỉ huy mang theo đội đặc nhiệm thuộc Cục Trinh sát tinh nhuệ cùng đại tá Kim Dong-won, giám đốc cơ quan tình báo hải quân, lên đường thực hiện nhiệm vụ do thám mà không hề biết việc này sẽ dẫn tới một chiến dịch săn lùng điệp viên đẫm máu ở Hàn Quốc, theo National Interest.
Trước khi khởi hành, kíp tàu ngầm đã thề không trở về nếu không hoàn thành nhiệm vụ do thám căn cứ quân sự Hàn Quốc ở khu vực Gangneung, cách khu phi quân sự (DMZ) ngăn cách hai miền khoảng 14 km về phía nam.
Ở thời điểm đó, hoạt động do thám của Triều Tiên diễn ra khá phổ biến, một tàu ngầm khác cũng thực hiện nhiệm vụ tương tự trước đó một năm. Trong thập niên 1960 và 1970, hàng nghìn điệp viên nước này đã xâm nhập vào Hàn Quốc, nhiều người thiệt mạng khi tiến hành các nhiệm vụ ám sát lãnh đạo Hàn Quốc.
Tàu ngầm Sang-O dừng cách bờ biển Gangeung vài trăm mét vào ngày hôm sau. Tới 21h, dưới sự hỗ trợ của hai thợ lặn, đội đặc nhiệm đổ bộ vào bờ để thực hiện nhiệm vụ bí mật là chụp ảnh các căn cứ quân sự Hàn Quốc. Theo kế hoạch, tàu ngầm Sang-O sẽ quay lại đón toán đặc nhiệm Triều Tiên vào đêm 16/9, nhưng không thấy họ xuất hiện trên bờ biển nên nó rút lui và tiếp tục quay lại đón họ vào tối hôm sau.
Tuy nhiên, khi di chuyển bờ biển, chiếc tàu ngầm nặng 325 tấn bị mắc cạn trên một rặng đá ngầm, chân vịt vướng đầy rong biển, cách bờ biển An-in chỉ 20 m và cách Gangeung tới 4,8 km. Sau nỗ lực cứu tàu bất thành, thuyền trưởng Chong ra lệnh bỏ tàu lúc gần nửa đêm, đồng thời phá hủy mọi thứ bên trong.
Lúc 1h30 sáng 18/9, một lái xe taxi Hàn Quốc nhìn thấy bóng tàu ngầm mắc cạn và gần 20 người trên bãi biển. Người này thông báo cho quân đội Hàn Quốc, ngay sau đó cảnh sát và binh sĩ đã được cử đến bờ biển để kiểm tra chiếc tàu ngầm.
Lúc 5h sáng, các căn cứ quân đội Hàn Quốc ở tỉnh Kangwon được đặt trong trạng thái sẵn sàng chiến đấu. 42.000 binh sĩ thuộc Quân đoàn 8 và Sư đoàn bộ binh số 36 được triển khai để truy lùng kíp tàu ngầm Triều Tiên với sự hỗ trợ của trực thăng và chó nghiệp vụ. Hải quân Hàn Quốc phong tỏa bờ biển đề phòng các tàu ngầm khác.
Chiều hôm đó, một nông dân thông báo có người lạ mặt đi trên ruộng của mình. Lính Hàn Quốc lập tức đến và bắt được Le Kwang-soo, người điều khiển chiếc tàu ngầm. Lee khai tàu ngầm bị hỏng động cơ khi đang thực hiện nhiệm vụ huấn luyện, khiến nó dạt vào lãnh thổ Hàn Quốc, đồng thời không khai ra các thành viên đội đặc nhiệm.
Khu vực Gangneung, nơi tàu ngầm bị mắc cạn. Ảnh: Google Earth.
Binh sĩ Hàn Quốc phát hiện một cảnh tượng đáng sợ trên đỉnh núi gần đó. Thi thể của thuyền trưởng Chong và 9 thành viên thủy thủ đoàn nằm trong vũng máu cùng vết đạn vào đầu ở cự ly gần, cạnh đó là xác của đại tá Kim Dong-won. Chính phủ Hàn Quốc sau đó ra lệnh giới nghiêm toàn bộ đường bờ biển.
Việc thẩm vấn Lee Kwang-soo có tiến triển. Người này thừa nhận chiếc tàu ngầm đang thực hiện nhiệm vụ gián điệp với tổng cộng 26 người trên khoang, đồng nghĩa với việc còn 14 đặc nhiệm Triều Tiên đang lẩn trốn.
Chiều 19/9, lính Hàn Quốc tìm kiếm quanh vùng núi Gangdon-myeon đọ súng với toán đặc nhiệm lẩn trốn, khiến 7 binh sĩ Triều Tiên thiệt mạng và hai lính Hàn Quốc bị thương. Đến cuối tháng 9, một cuộc đấu súng nữa khiến 4 đặc nhiệm Triều Tiên thiệt mạng, trong khi một người nữa bị cảnh sát bắn hạ ở Gangbori.
Chiến dịch săn lùng điệp viên Triều Tiên kéo dài suốt 49 ngày, khi ba đặc nhiệm sống sót tìm cách thoát qua khu vực DMZ. Trong quá trình này, cảnh sát Hàn Quốc phát hiện ba thường dân và một binh sĩ nghỉ phép bị sát hại gần biên giới, nghi do bị đặc nhiệm Triều Tiên tấn công.
Đến ngày 5/11, nhận được tin báo của người dân, lính Hàn Quốc bao vây hai đặc nhiệm Triều Tiên trên núi Hyangro, cách biên giới 19 km. Các đặc nhiệm Triều Tiên sử dụng súng M16 và hơn 20 quả lựu đạn chống trả, làm ba lính Hàn Quốc thiệt mạng trước khi bị bắn hạ. Cuốn nhật ký trên một đặc nhiệm ghi chép lại việc họ đã sát hại thường dân, cùng hành trình chạy trốn gần 130 km kéo dài nhiều ngày trên lãnh thổ Hàn Quốc.
Chiến dịch săn lùng điệp viên Triều Tiên kết thúc với thiệt hại kinh tế hơn 187 triệu USD cùng sinh mạng của 4 dân thường, 8 binh sĩ , một cảnh sát và một lính dự bị Hàn Quốc. Toán đặc nhiệm 26 thành viên Triều Tiên chỉ có hai người sống sót, trong đó có Li Chul-jin, lính đặc nhiệm được cho là đã trốn được về nước.
Ngày 29/11, chính phủ Triều Tiên ra thông báo hiếm hoi, tỏ ý lấy làm tiếc về sự cố này. Đổi lại, Hàn Quốc đồng ý trao trả tro cốt của 24 điệp viên Triều Tiên vào hôm sau.
Chiếc tàu ngầm được trục vớt sau vụ việc. Ảnh: National Interest.
Việc không thể phát hiện được chiếc tàu ngầm do thám tiến sát bờ biển đã gây chấn động quân đội Hàn Quốc, khiến 20 sĩ quan bị kỷ luật và hai tướng bị sa thải. Năm 2011, quân đội Hàn Quốc tổ chức tập trận với kịch bản tái hiện sự cố này nhằm nâng cao khả năng đối phó.
Lái tàu Lee Kwang-soo sau khi bị bắt đã quyết định đào tẩu, trở thành một huấn luyện viên trong hải quân Hàn Quốc. Chiếc tàu ngầm lớp Sang-O được trục vớt và đang được trưng bày tại Công viên Thống nhất Tongil ở Gangneung.
Duy Sơn