Abu Omar al-Shishani, một trong những chỉ huy cấp cao của IS. Ảnh: The Independent.
Theo Rudaw, hãng truyền thông của người Kurd, một nguồn tin giấu tên tại thành trì Raqqa của IS cho biết Abu Omar al-Shishani, chiến binh râu đỏ khét tiếng của IS "đã được điều động từ khu vực Shingal ở Iraq đến Kobani. IS đã tấn công thị trấn Syria sát biên giới Thổ Nhĩ Kỳ này từ hồi tháng 9, nhưng chúng chưa thể đạt được mưu đồ do vấp phải sự phản công từ người Kurd và các cuộc không kích của liên minh do Mỹ đứng đầu.
Tên thật của Abu Omar al-Shishani là Tarkhan Batirashvili, hắn là con trai út trong một gia đình tại Pankis, Gruzia. Theo Rudaw, vào năm 2013, hắn được bổ nhiệm làm chỉ huy các hoạt động ở phía bắc của IS và được coi là "một trong các lãnh đạo quân sự quyền lực nhất của nhóm cực đoan".
Báo giới coi hắn là gương mặt đại diện của IS do hắn từng xuất hiện trong nhiều video và bức ảnh tuyên truyền của tổ chức. Khác với thủ lĩnh bí ẩn của nhóm cực đoan, al-Baghdadi, người gần như chưa bao giờ bị chụp ảnh, Tarkhan không sợ lộ mặt.
Tuy nhiên, cuộc phỏng vấn của The Daily Beast với cha của al-Shishani là Temur, một người tóc hoa râm theo đạo Cơ đốc, có học thức và cách nói chuyện sâu cay, đã vén lên nhiều bí ẩn xoay quanh thế lực thật sự của al-Shishani.
"Tôi giống như một kẻ sống lang thang. Con trai tôi là một trong những người sáng lập Nhà nước Hồi giáo và tôi ở đây, chết trong nghèo đói. Nhìn đi! Hãy nhìn nơi tôi sống mà xem", ông nói đến ngôi nhà nhỏ màu xám của mình trong làng Birkiani, nơi các con trai ông lớn lên.
Thực chất, Temur chỉ đang tự mỉa mai chính mình. Ông cho biết con trai ông thậm chí đã mời ông đến Syria. "Nó nói với tôi 'bố hãy đi cùng con, bố sẽ được sống như đang ở trên thiên đường'. Tôi trả lời nó 'con cứ giữ cái thiên đường đó cho chính mình đi, bố thích sống ở đây hơn'".
Mặc dù al-Shishani nổi tiếng là một chiến binh mộ đạo, cha hắn lại không nghĩ như vậy. Ông cho biết al-Shishani không quan tâm nhiều đến đạo Hồi, mặc dù mẹ hắn xuất thân từ một gia đình Hồi giáo. Temur khẳng định rằng, thực tế, trước khi Tarkhan vào tù, hắn không theo bất kỳ tôn giáo nào.
Tarkhan còn cảnh báo những người anh của mình về sự nguy hiểm của việc cuồng tín Hồi giáo, đặc biệt là người anh có tên Tamaz, đang chiến đấu tại Chechnya vào thời điểm đó.
"'Hãy nhớ rằng mình là công dân Gruzia. Anh có thể chiến đấu ở đó, nhưng đừng theo tín ngưỡng của họ', Tarkhan nói với Tamaz như vậy", Temur kể lại. "Và bây giờ hãy nhìn xem chuyện gì đã xảy ra. Anh có thấy một người có thể thay đổi đến nhường nào?", ông nói tiếp.
Al-Shishani được huấn luyện bởi chính phủ Mỹ. Theo cha hắn và đồng đội, al-Shishani từng làm việc cho đơn vị tình báo quân sự "Spetsnaz" cấp cao của Gruzia cho đến khi hắn bị bệnh lao, phải giải ngũ và sau đó bị đi tù vào năm 2010 vì tội sử dụng vũ khí trái phép,
Chính phủ Mỹ đã công khai đào tạo và tài trợ cho quân đội Gruzia trong hơn một thập kỷ. Khi Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Chuck Hagel đến thăm Gruzia hồi tháng 9, ông cũng đến thăm lực lượng Thủy quân lục chiến Mỹ tại Trung tâm Đào tạo Quốc gia Krtsanisi, ngoại ô Tbilisi.
Dù al-Shishani được Mỹ huấn luyện kỹ năng chiến đấu, Temur không cho rằng con trai út của ông là một bậc thầy về tham mưu quân sự mà là một nạn nhân. Trong suốt cuộc phỏng vấn, người cha khắc họa một mối quan hệ mà hai con trai ông đã mất nhiều thời gian để tạo ra và che giấu trong hàng ngũ IS ở Syria.
"Al-Shishani 27 tuổi rồi, nó không phải là một đứa trẻ! Anh trai nó, Tamaz là cố vấn của nó. Tamaz hủy hoại tất cả những gì tôi có", Temur nói.
"Chính Tamaz là người đưa gia đình nó đến Syria. Chúng ở cùng nhau. Tamaz là người đứng sau al-Shishani. Nó đã sống sót trở về từ cuộc chiến tàn bạo tại Grozny, Chechnya. Nhưng khi ở Syria, Tamaz lại ẩn mình", ông nói tiếp.
Như vậy, chiến binh râu đỏ al-Shishani, gương mặt đại diện của IS, một trong những kẻ khủng bố bị truy nã gắt gao nhất trên hành tinh, có thể chỉ là "bù nhìn" cho anh trai mình, chủ mưu đứng đằng sau các chiến dịch tấn công của IS tại Syria và Iraq.
Nếu điều này là đúng, nó giải thích lý do Tarkhan không ngại lộ diện trên truyền thông, khác với các chỉ huy hàng đầu khác của IS. Nhóm này đang tạo ra ảo tưởng rằng hắn là "đầu rắn", trong khi tên trùm thực sự đứng sau hoạt động của IS tại Syria là Tamaz Batirashvili vẫn còn trong bóng tối.
Khuôn mặt của hai anh em có nhiều điểm tương tự nhau như chiếc mũi và bộ râu đỏ. Một nguồn tin cho biết Tamaz thường không mặc quân phục. Hắn ăn vận đơn giản, thường mặc áo chùng dài và quấn khăn trên đầu. Hai người họ đóng vai trò rất khác nhau, nhưng theo một người địa phương tại Pankisi, "có thể ngay lập tức nhận ra họ là anh em".
Tầm quan trọng của Tamaz không chỉ là nhận định riêng của người cha Temur. Sức mạnh quân sự và thế lực của hắn cũng được một cựu quan chức quân sự Gruzia giấu tên xác nhận.
Trong các nhóm chiến binh từ Pankisi từng làm việc cho cơ quan tình báo Gruzia, có nhiều người chuyên nghiệp và dày dặn kinh nghiệm hơn hẳn al-Shishani. "al-Shishani chỉ là lính mới", nguồn tin này cho biết.
"Chúng tôi chỉ tuyển anh ta vì chúng tôi quan tâm đến anh trai cậu ta, Tamaz và bạn bè của hắn. Họ mới là "những con sói thực sự". Họ là những người lính dày dặn kinh nghiệm, và các cựu binh từ cuộc chiến Chechnya", ông nói thêm.
Theo Business Insider, có thể suy luận Tamaz là người đứng sau al-Shishani qua chiến thuật quân sự mà hắn sử dụng.Theo Daveed Gartenstein-Ross, nhà nghiên cứu cấp cao tại Tổ chức Quốc phòng Dân chủ, khi các chỉ huy IS khác sử dụng chiến thuật khá thông thường như tấn công dồn dập và trực diện, Shishani "lại sử dụng phương pháp chiến đấu phức tạp, dựa vào một lực lượng rất nhỏ", giống cách chiến đấu của những nhóm vũ trang chống chính phủ. Điều này làm liên tưởng đến anh trai hắn, người từng tham gia một nhóm phiến quân tại Chenchnya.
Theo NBC News, khi Mỹ và đồng minh khởi động chiến dịch không kích chống IS tại Iraq và Syria, các quan chức Mỹ giấu tên cho biết liên minh sẽ cố gắng tiêu diệt các thành phần cấp cao của IS, và bao gồm cả thủ lĩnh Abu Bakr al-Baghdadi. Tổng thống Mỹ Barack Obama sẽ đưa ra quyết định cuối cùng về các mục tiêu cần tiêu diệt bằng máy bay không người lái, sau khi lắng nghe tóm tắt và khuyến nghị từ các cố vấn cấp cao.
"Chúng tôi muốn những tên lãnh đạo của IS phải chiến đấu để giữ mạng của chính mình chứ không có thời gian lên âm mưu chống lại chúng tôi", một quan chức nói.
Nếu Shishani chỉ đơn thuần là "bù nhìn" để che giấu cho người anh lão luyện đầy mưu lược của mình, Mỹ và liên minh sẽ phải đối mặt với nhiều khó khăn ngay trong việc xác định, chứ chưa nói đến việc bắt hoặc tiêu diệt thành phần cấp cao của IS.
Phương Vũ