Bình luận của phóng viên IHT, sau cuộc gặp giữa Tổng thống Nga Vladimir Putin với các học giả và nhà báo phương Tây cuối tuần trước ở Sochi.
Putin tại Belgogrod hôm 13/9. Ảnh: AFP. |
Tổng thống Nga là người làm chủ trò chơi và ông ta biết rõ điều đó. Ông đầy quyền lực, được lòng dân và đang đứng đầu nước Nga, một đất nước được ông dẫn dắt từ chỗ phá sản và tuyệt vọng đến giàu có và mạnh mẽ, chỉ trong vòng chưa đầy 8 năm.
Cách đây vài ngày, với một cách đầy quyền thế, ông đã thay thủ tướng của chính phủ, khiến những người quan sát nước Nga ở cả trong và ngoài biên giới xáo động, tìm hiểu điều đó có ý nghĩa gì đối với cuộc bầu cử tổng thống sẽ diễn ra trong 6 tháng tới, và với tương lai của chính Putin.
Dù Putin và chính phủ luôn khẳng định rằng một cuộc đua thực sự đang diễn ra - có 5 ứng viên tiềm năng, kể cả thủ tướng Viktor Zubkov, nhưng không ai không tin rằng tổng thống mới sẽ là người do Putin chọn. Putin cũng khiến người ta tin chắc rằng ông vẫn là một thế lực trong cuộc chơi.
"Một cách tự nhiên, đấy là nhân tố mà vị tổng thống tiếp theo phải tính đến", Putin nói về tương lai của mình, và thêm: "Tôi sẽ làm tất cả những gì có thể để đảm bảo sự độc lập và hiệu quả của ông ta. Tôi đã làm việc nhiều năm nay để xây dựng một nước Nga mạnh mẽ. Nước Nga không thể mạnh nếu tổng thống yếu".
Nhưng vị tổng thống đó là ai? Làm thế nào Putin có thể duy trì quyền lực trong một hệ thống mà mọi quyền lực tập trung trong tay tổng thống? Liệu mức độ ủng hộ mà công chúng dành cho ông - chưa bao giờ thấp hơn 70% - có thể giúp ông gián tiếp lãnh đạo? Liệu Zubkov, một quan chức 66 tuổi, vốn quen với việc chống tội phạm tài chính, có phải là ứng viên tổng thống nhiều tiềm năng?.
Trong khi cả Matxcơva sôi lên với những câu hỏi như thế, Putin đi nghỉ một ngày, đến với người dân ở vùng nông thôn Belgorod, hỏi han họ về cuộc sống, xoa đầu mấy con bò. Tất cả những hình ảnh ấy đều được đưa lên truyền hình quốc gia. Một vị tổng thống đứng trên tất cả các tranh cãi chính trị. Ông đang có việc khác để làm.
Putin đi thăm một trại bò sữa ở Belgogrod. Ảnh: AP. |
Rồi khi quay trở lại khu nghỉ của tổng thống ở bên Biển Đen, Putin ngồi cùng với các học giả và ký giả nước ngoài, một nhóm mang tên Valdai Discussion Club do hãng thông tấn RIA Novosti lập ra. Ông dành 3 giờ để nói về những con số, báo cáo và bài học. Ông rất giỏi chuyện này, và rõ ràng là thích thú, thậm chí có lúc còn chủ động đùa cợt. Khi được hỏi về chủ nghĩa thân hữu, Putin nhớ lại một chuyện cười thời Liên Xô.
"'Con của một vị tướng có trở thành tướng không?'
'Có.'
'Anh ta có trở thành đô đốc không?'
'Không, đô đốc cũng có con trai chứ.' "
Hàm ý của câu chuyện rất rõ - thời tao loạn đã qua rồi. Putin không phủ nhận Liên Xô, đất nước mà ông đã phụng sự với vai trò là sĩ quan KGB, nhưng nước Nga mà ông liên tục nhắc đến là một quốc gia mạnh mẽ, đầy tự hào và đã có lịch sử hàng nghìn năm. Ông ta ở đó để tái tạo sự vinh quang, quyền lực, niềm tin và hơn thế nữa, sự thịnh vượng của nó trên thế giới.
Mục tiêu của thời tổng thống của Putin, đó là: nước Nga phải mạnh mẽ và vĩ đại. Điều đó nhằm để trả lời trước những lời chỉ trích lặp đi lặp lại từ phương tây: Nga phải có dân chủ, nhưng không thể tồn tại nếu thiếu một vị tổng thống mạnh. Kinh tế tự do, nhưng nhà nước phải kiểm soát tài nguyên giàu có. Ông sẵn sàng hợp tác với phương Tây, nhưng cũng nhanh chóng chuyển sang đối đầu ngay khi ngửi thấy sự khinh rẻ.
Ông thẳng thắn chỉ trích phương Tây, nhưng sẽ nổi giận với những lời chỉ trích cho rằng Nga đang thụt lùi về dân chủ. "Tất nhiên là chúng tôi thấy các mưu đồ sử dụng cụm từ dân chủ để gây ảnh hưởng đến chính trị trong nước chúng tôi", Putin nói. "Điều đó là nguy hiểm, không thích đáng, phá hoại niềm tin vào các nguyên tắc dân chủ. Nếu cần điều gì đó từ Nga, anh cần nói thẳng thắng, không nên tiếp cận từ các góc độ này khác. Nếu muốn giải quyết vấn đề Kosovo, hãy nói về Kosovo. Nếu muốn giải quyết câu chuyện hạt nhân của Iran, hãy nói về Iran, chứ đừng lấy "dân chủ ở Nga" ra để nói.".
Tổng thống Nga đang có được mức độ ủng hộ rất cao. Cho dù cách lãnh đạo của ông có thể khiến một số người cho là độc đoán, nhưng như Grigory Yavlinsky - chính trị gia đối lập thường chỉ trích Putin, cũng phải thừa nhận rằng thành công của tổng thống hiện nay là điều hợp lý. Putin đã đưa người dân nước Nga ra khỏi tuyệt vọng sau sự tan rã của Liên xô, ra khỏi chỗ lạm phát, đấu đá chính trị, tư nhân hóa làm giàu cho tầng lớp trên và khủng hoảng tài chính, ra khỏi chỗ bị phương Tây khinh rẻ - trên thực tế hoặc giả định.
Ngày nay người Nga đột nhiên có một cuộc sống tốt hơn bao giờ hết. Họ vừa có tự do cá nhân vừa có cuộc sống vật chất thịnh vượng chưa từng được hưởng. Họ có thể đi nước ngoài, lên mạng Internet tùy thích; nghệ thuật thăng hoa; các cửa hàng đầy ắp hàng hóa; và họ có thể kiếm được tiền. Nhiều tiền là đằng khác. Chính trị ư? OK, có chuyện này khác ư? Đây là nước Nga mới rồi, nước Nga với những con phố sáng choang và những bước chân hối hả. Ai quan tâm?
Đây là nước Nga thời Putin. Dù rằng dầu lửa tăng giá đóng một vai trò lớn trong thành công của ông, Putin vẫn là người đã mang lại sự ổn định và niềm tự hào cho người dân Nga, điều mà Boris Yeltsin, những "nhà dân chủ" và phương Tây không làm được. Ông sẽ không ngồi mà nghe thuyết giáo. Ông sẽ không bị dắt mũi trong vấn đề Iran hay Kosovo. Ông sẽ luôn được cử xử trịnh trọng, dù là ở G8 hay khi đi câu ở Kennebunkport (nhà nghỉ của gia đình Tổng thống Mỹ Bush).
Vì thế hãy chờ đợi những điều bất ngờ ở Putin.
Mai Trang (lược dịch)