Màn hình hiển thị quảng cáo của hãng thông tấn nhà nước Trung Quốc Xinhua tại Quảng trường Thời đại. Ảnh: AFP
Khi phóng viên của Quartz gọi điện cho nữ nghị sĩ Anh Catherine West, ngoại trưởng thuộc Công đảng trong nội các đối lập Anh, thông báo rằng bà vừa xuất hiện trên đoạn video tuyên truyền của Trung Quốc về cái họ gọi là "chủ quyền" ở Biển Đông trên Quảng trường Thời đại tại New York, bà West đã vô cùng sửng sốt.
Trong đoạn video dài 3 phút 12 giây này, Ngô Sĩ Tồn, chủ tịch của Viện Quốc gia Trung Quốc về Nghiên cứu Biển Đông, ngang nhiên nói rằng Bắc Kinh có chủ quyền ở quần đảo Trường Sa và có cơ sở lịch sử và pháp lý để chứng minh. Trung Quốc trích dẫn ý kiến của một số chuyên gia và quan chức quốc tế mà họ cho là ủng hộ lập trường của Bắc Kinh ở Biển Đông, trong đó có bà West.
Bà West xuất hiện từ phút 2:25, dường như đang trả lời phỏng vấn của phóng viên Trung Quốc. "Tôi nghĩ đàm phán là rất quan trọng. Và đó là lý do chúng ta cần lưu tâm rằng phải giải quyết mọi việc theo khu vực, và có hướng đi chín chắn tới đối thoại", bà nói.
Theo bình luận viên Steve Mollman, nếu chỉ nghe những lời bà West được trích trong đoạn video về Biển Đông này, người xem có thể dễ dàng suy nghĩ rằng nữ nghị sĩ Anh ủng hộ việc đàm phán song phương để giải quyết mọi tranh chấp. Quan điểm đó trùng với lập trường của Trung Quốc trong vấn đề Biển Đông, khi Bắc Kinh khăng khăng không chấp nhận phán quyết của tòa quốc tế, mà chỉ muốn đàm phán song phương với các nước có tranh chấp trên Biển Đông.
Sau khi Tòa Trọng tài ra phán quyết mang tính ràng buộc, bác bỏ cơ sở pháp lý của "đường lưỡi bò" Trung Quốc ngang nhiên vẽ ra trên Biển Đông, Bắc Kinh đã tuyên bố không tuân thủ quyết định này, và tăng cường chiến dịch lôi kéo, vận động, tuyên truyền khắp thế giới về lập trường Biển Đông của họ. Có vẻ như đoạn video trên cũng là một phần trong chiến dịch tuyên truyền quy mô lớn đó.
Video được phát trên màn hình quảng cáo cao 19 m, rộng 12 m chuyên hiển thị hình ảnh của Trung Quốc kể từ năm 2011, được phát sóng 120 lần một ngày từ 23/7 cho đến ngày 3/8. Ước tính video tiếp cận khoảng 500.000 người qua lại mỗi ngày.
Bà West rất bất bình vì phát ngôn của mình bị bóp méo một cách nghiêm trọng. Nữ nghị sĩ khẳng định những câu nói mà Trung Quốc trích ra trong đoạn video hoàn toàn sai lệch so với ngữ cảnh, và không thể hiện quan điểm của bà đối với vấn đề Biển Đông.
Thư ký báo chí của bà West cho biết có thể những câu nói trên của nữ nghị sĩ được cắt ra từ đoạn phỏng vấn giữa bà với các phóng viên nước ngoài ở Bắc Kinh bên lề Diễn đàn Chính đảng Cấp cao Trung Quốc – châu Âu diễn ra hồi tháng 5.
Trong một email gửi tới Quartz sau đó, bà West giải thích rõ hơn về lập trường của mình: "Tôi bảo lưu quan điểm rằng đối thoại là rất quan trọng để đảm bảo hòa bình trong khu vực, và tiến trình trọng tài ở The Hague (nơi có trụ sở của Tòa Trọng tài Thường trực) là một trong những cơ hội như vậy để giải quyết các tranh chấp một cách chín chắn".
Bà West cho biết sau khi xem đoạn video, bà cảm thấy bối rối và bất bình với những giọng điệu mà Trung Quốc thế hiện trong đó, đồng thời khẳng định không hề biết rằng những lời bình luận trong cuộc phỏng vấn bên lề của mình lại được sử dụng theo cách này.
Hình ảnh bà West xuất hiện trong đoạn video tuyên truyền của Trung Quốc. Ảnh chụp màn hình
"Dù tôi vui lòng trả lời phỏng vấn về những nỗi quan ngại của mình về quá trình quân sự hóa Biển Đông và nhu cầu hợp tác để đảm bảo một giải pháp hòa bình, tôi không hề vui khi hình ảnh đó được sử dụng theo cách như thể tôi ủng hộ hướng đi hiện nay của Trung Quốc đối với các đảo nhân tạo", bà viết.
Bà khẳng định rằng các hồ sơ lưu trữ tại Quốc hội Anh đều thể hiện việc bà thường xuyên nêu quan ngại về hoạt động xây đảo nhân tạo và triển khai quân sự phi pháp của Trung Quốc trên Biển Đông. Bà đã hối thúc chính phủ Anh làm tất cả những gì có thể để đảm bảo luật pháp quốc tế được tôn trọng, có những bước đi cần thiết để ngăn chặn tình trạng quân sự hóa khu vực.
"Đảm bảo hòa bình và ổn định ở Biển Đông là vấn đề mà tôi rất quan tâm. Tôi đã nêu vấn đề này với đoàn đại biểu Trung Quốc tại hội nghị, và đặc biệt tôi đã bày tỏ lo ngại rằng hoạt động xây đảo và triển khai lực lượng quân sự trên các đảo nhân tạo ở Biển Đông là mối quan ngại lớn đối với Anh và các nước châu Âu, cũng như các bên bị ảnh hưởng ở Biển Đông", bà nhấn mạnh.
Trong bức thư gửi Ngoại trưởng Anh Philip Hammond hồi giữa tháng 7, bà đặt câu hỏi: "Bộ Ngoại giao Anh có đồng ý rằng phán quyết của Tòa Trọng tài cần phải được tôn trọng, và bất cứ hành vi không tuân thủ nào của chính phủ Trung Quốc không chỉ gây ra tổn hại nghiêm trọng về uy tín với họ mà còn tạo nên lỗ hổng lớn trong luật pháp quốc tế?"
Một người nữa cũng rất sửng sốt khi thấy bà West bị "vơ" vào đoạn video tuyên truyền của Trung Quốc là Matthew Whitty, thư ký báo chí của bà. Ông Whitty nói rằng trong cuộc phỏng vấn với các phóng viên bên lề hội nghị diễn ra ở Bắc Kinh, bà West cũng đã nêu rõ những quan ngại về quá trình quân sự hóa các đảo nhân tạo ở Biển Đông.
"Thật kỳ lạ khi hình ảnh đó lại được Trung Quốc sử dụng để hậu thuẫn cho lập trường Biển Đông của mình", ông Whitty nói.
Xem thêm: Trung Quốc chiếu video tuyên truyền về Biển Đông ở Quảng trường Thời đại Mỹ
Trí Dũng