Nếu muốn trừng phạt Thổ Nhĩ Kỳ, ông Putin được dự đoán sẽ thực thi những biện pháp nhằm đánh vào các lợi ích của quốc gia này. Ảnh minh họa: Reuters
Thổ Nhĩ Kỳ hôm 24/11 bắn rơi chiến đấu cơ Su-24 Nga gần khu vực biên giới với Syria vì cho rằng chiếc máy bay này xâm phạm không phận. Nga trong khi đó khẳng định phi cơ của họ chỉ hoạt động trên lãnh thổ Syria. Tổng thống Nga Putin chỉ trích hành động của Thổ Nhĩ Kỳ là một "cú đâm sau lưng" và không khác gì "đồng lõa với khủng bố", là hành động phản bội do một quốc gia mà Moscow coi như bạn thực hiện.
Thái độ kiên quyết và ngôn từ cứng rắn đó khiến nhiều người suy đoán Tổng thống Nga trong tương lai gần sẽ có những biện pháp đáp trả mạnh mẽ đối với Thổ Nhĩ Kỳ bởi ông Putin hiện nắm trong tay nhiều quân bài.
Du lịch
Ngay sau khi Su-24 bị bắn, Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov cảnh báo công dân nước này không nên tới Thổ Nhĩ Kỳ. Theo Bloomberg, đây rõ ràng không đơn thuần chỉ là một lời khuyên về an toàn khi đi du lịch.
Chỉ trong 9 tháng đầu năm nay, có khoảng 3,3 triệu khách du lịch Nga đến Thổ Nhĩ Kỳ và trong cả năm 2014 con số này là 4,5 triệu.
Hàng không Quốc gia Thổ Nhĩ Kỳ từ tháng 9 đã trở thành hãng hàng không dân dụng quốc tế lớn nhất hoạt động ở Nga, được dự báo sẽ chuyên chở trên một triệu lượt hành khách trên các đường bay với Nga. Hãng này cũng đã tăng hơn 16% số chuyến bay tới Nga trong năm 2015.
Hiện có khoảng 10.000 người Nga du lịch ở Thổ Nhĩ Kỳ. Tuy nhiên, điểm đến ưa thích này sẽ sớm bị "đóng cửa", Irina Turina, phát ngôn viên báo chí của Liên đoàn Du lịch Nga, cho hay. Tổng cục Du lịch Liên bang Nga đã yêu cầu các công ty lữ hành ngừng bán tour du lịch sang Thổ Nhĩ Kỳ.
Từ những con số thống kê trên, có thể dễ dàng hình dung mức độ ảnh hưởng của việc sụt giảm bất ngờ lượng du khách Nga đối với không chỉ ngành du lịch mà còn nhiều ngành nghề liên quan khác của Thổ Nhĩ Kỳ.
Năng lượng
Quá nửa lượng khí đốt Thổ Nhĩ Kỳ tiêu thụ trong năm 2014 được nhập khẩu từ Nga, tương đương khoảng 27 triệu mét khối, theo số liệu của Gazprom, tập đoàn dầu khí lớn nhất Nga. Lượng khí đốt này được vận chuyển chủ yếu bằng đường ống Blue Stream đi qua Biển Đen và phần còn lại bằng các đường ống đi qua Ukraine và Balkans.
Mặc dù Thứ trưởng Bộ Năng lượng Nga Anatoly Yanovsky cho hay các hợp đồng khí đốt đã ký kết giữa hai nước vẫn sẽ được duy trì nhưng ông này lại từ chối bình luận về vấn đề tạm dừng việc đàm phán xây dựng một đường ống dẫn khí đốt mới đi qua Biển Đen và Thổ Nhĩ Kỳ để đưa khí đốt vào châu Âu.
Ngoài ra, Nga còn đang giúp Thổ Nhĩ Kỳ xây dựng nhà máy điện hạt nhân đầu tiên của nước này với công suất 4.800MW. Nhà máy được đặt tại tỉnh Mersin bên bờ biển Địa Trung Hải.
Nếu tất cả bị đình trệ, tổn thất về kinh tế đối với Thổ Nhĩ Kỳ là không thể tránh khỏi, chưa kể đến những tác động tiêu cực tới đời sống xã hội.
Quân sự
Putin chưa đưa ra bất cứ đe doạ quân sự nào với Ankara, tuy nhiên chuyên gia dự báo Tổng thống Nga có thể sẽ gián tiếp tấn công vào các lợi ích của Thổ Nhĩ Kỳ nếu muốn tung đòn trừng phạt.
Với mối quan hệ sẵn có với các nhóm người Kurd ở Syria và Iraq, Nga có thể cung cấp vũ khí cho những lực lượng này. Người Kurd, vốn chiếm tới một phần năm dân số Thổ Nhĩ Kỳ, luôn khát khao có một quốc gia cho riêng mình. Đối với Ankara, viễn cảnh người Kurd đứng ra thành lập một nhà nước riêng thậm chí còn nguy hiểm hơn cả chủ nghĩa cực đoan tôn giáo của Nhà nước Hồi giáo (IS).
Ngoài ra, Nga cũng có thể ra mặt ủng hộ Armenia trong vấn đề tranh chấp khu vực Nagorno - Karabakh với Azerbaijan, đồng minh của Thổ Nhĩ Kỳ. Quân đội Nga đang hiện diện ở Armenia, gần biên giới đã phong toả với Thổ Nhĩ Kỳ, một điểm nóng dễ khiến căng thẳng leo thang.
Một ngày sau biến cố xảy ra với chiếc chiến đấu cơ Su-24, Nga lập tức tăng cường không kích khu vực máy bay rơi, theo báo cáo từ tổ chức Theo dõi Nhân quyền Syria có trụ sở tại Anh. Hành động này đi ngược lại lời kêu gọi ngừng đánh bom "các anh em người Turk ở Syria" của Thủ tướng Thổ Nhĩ Kỳ Ahmet Davutoglu. Nga thậm chí còn điều động thêm hệ thống phòng thủ tên lửa S-400 đến Syria như một lời cảnh báo Thổ Nhĩ Kỳ.
Dù vậy, giới chuyên gia vẫn dự đoán sẽ không xảy ra đối đầu trực tiếp giữa Moscow và Ankara bởi điều đó sẽ khiến NATO phải tham chiến để bảo vệ thành viên. Cả NATO và Nga đều không mong muốn một "cuộc đối đầu trực diện", Tony Brenton, cựu đại sứ Anh tại Nga, nhận định.
Đối đầu quân sự trực tiếp với Thổ Nhĩ Kỳ thật sự là điều "khó tin và không thể chấp nhận được", Frants Klintsevich, phó chủ nhiệm Hội đồng Quốc phòng thuộc thượng viện Nga, bình luận.
Đầu tư
Nga là đối tác thương mại lớn thứ hai của Thổ Nhĩ Kỳ, chỉ đứng sau Đức, và là quốc gia xuất khẩu nhiều nhất vào nước này với giá trị khoảng 25 tỷ USD trong năm 2014, theo số liệu thống kê từ Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF).
Từ đầu năm đến nay, đầu tư trực tiếp từ Nga vào Thổ Nhĩ Kỳ đã đạt con số 775 triệu USD, theo Charlie Robertson, giám đốc phân tích tài chính toàn cầu của ngân hàng Renaissance Capital. Ở chiều ngược lại, con số chỉ khiêm tốn ở mức 55 triệu USD trong 9 tháng đầu năm 2015.
Về mặt giao thương, cả hai nước đều "sẽ chịu những tổn thất to lớn nếu căng thẳng tiếp tục leo thang", Tim Ash, trưởng phòng hoạch định tín dụng khu vực châu Âu, Trung Đông và châu Phi của công ty Nomura International Plc, đánh giá. "Tuy nhiên hiện tại những cái đầu đang rất nóng và một bên sẽ phải chấp nhận nhún nhường". Thổ Nhĩ Kỳ có lẽ sẽ là bên không thể làm căng bởi họ nắm trong tay rất ít đòn bẩy đủ sức nặng để đối trọng với Nga.
Gia Quang