Trợ lý Ngoại trưởng Mỹ phụ trách các vấn đề Đông Á và Thái Bình Dương Daniel Russel. Ảnh: EPA.
Đề cập đến những tranh chấp trên biển, Daniel Russel, Trợ lý Ngoại trưởng Mỹ phụ trách vấn đề Đông Á và Thái Bình Dương, đã thách thức cái gọi là "đường 9 đoạn" thể hiện chủ quyền của Trung Quốc trên phần lớn Biển Đông. Theo ông Russel, các tuyên bố hàng hải theo luật pháp quốc tế cần phải dựa trên đặc điểm địa hình.
"Bất cứ tuyên bố nào của Trung Quốc đối với các quyền hàng hải mà không dựa trên những đặc điểm địa hình đều không phù hợp với luật pháp quốc tế", AFP dẫn lời ông Daniel Russel nói với một ủy ban của quốc hội Mỹ. "Trung Quốc có thể nêu bật sự tôn trọng của nước này đối với luật pháp quốc tế bằng việc làm sáng tỏ hoặc điều chỉnh lại đòi hỏi của họ cho phù hợp với luật biển quốc tế".
"Việc Trung Quốc không làm sáng tỏ các đòi hỏi ở Biển Đông đã tạo ra sự không ổn định trong khu vực, hạn chế triển vọng đạt được các giải pháp đồng thuận hay thỏa thuận phát triển chung công bằng", Russel cho biết thêm.
Ông Russel ủng hộ việc Philippines đưa tranh chấp với Trung Quốc ra Tòa án Liên Hợp Quốc như một phần trong nỗ lực tìm kiếm giải pháp "hòa bình, không ép buộc". Tuy nhiên, động thái này đã bị Trung Quốc phản đối năm ngoái. Trợ lý Ngoại trưởng Mỹ cũng nhắc lại quan điểm của Washington về việc không đứng về phía nào trong tranh chấp chủ quyền ở châu Á, trong khi quốc gia này vẫn đang tăng cường hợp tác quân sự với Nhật Bản và Philippines.
Những nhận xét trên thể hiện lập trường ngày càng cứng rắn của Mỹ ở Biển Đông. Năm 2010, Ngoại trưởng Mỹ khi đó là bà Hillary Clinton tuyên bố rằng tự do hàng hải Biển Đông, tuyến đường vận chuyển hơn một nửa khối lượng hàng hóa thương mại thế giới, là một lợi ích quốc gia của Mỹ.
Trung Quốc thiết lập vùng nhận dạng phòng không (ADIZ) tại biển Hoa Đông hồi cuối năm ngoái, với phạm vi bao trùm cả quần đảo Senkaku/Điếu Ngư đang tranh chấp với Nhật Bản. Động thái này khiến cả Tokyo, Seoul và Washington phản ứng quyết liệt. Tại Biển Đông, Trung Quốc cũng có tranh chấp chủ quyền biển đảo với một số nước ASEAN, trong đó có Việt Nam.
"Chúng tôi không công nhận cũng không chấp nhận vùng nhận dạng phòng không mà Trung Quốc tuyên bố", ông Russel khẳng định. "Chúng tôi đã làm rõ với Trung Quốc rằng nước này không nên tìm cách thực thi vùng phòng không đó (ở biển Hoa Đông) và kiềm chế có các hành động tương tự ở những nơi khác trong khu vực này".
Nguyễn Tâm