Lãnh đạo các nước ASEAN và Mỹ trong cuộc họp thượng đỉnh ASEAN - Mỹ ngày 8/9. Ảnh: Reuters
Theo Reuters, các lãnh đạo châu Á thận trọng khi đề cập đến tranh chấp Biển Đông trong dự thảo tuyên bố sẽ được đưa ra tại Vientiane, Lào hôm nay, mặc dù trước đó người đứng đầu 10 quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) cùng 6 lãnh đạo khác, trong đó có Tổng thống Mỹ Barack Obama và Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường đã "tái khẳng định tầm quan trọng của việc duy trì hòa bình, ổn định, an ninh và tự do hàng hải và hàng không trên Biển Đông".
"Một số nhà lãnh đạo vẫn lo ngại trước diễn biến gần đây ở Biển Đông", bản dự thảo có đoạn viết.
Bản thảo tuyên bố này không đề cập đến phán quyết của Tòa Trọng tài tại The Hague vào tháng 7, nói rằng Trung Quốc không có quyền lịch sử với nguồn tài nguyên trong yêu sách "đường lưỡi bò" mà nước này đơn phương vạch ra, bao trùm hầu hết diện tích Biển Đông.
Ông Obama hôm nay khẳng định phán quyết đã giúp làm rõ các quyền hàng hải. "Tôi công nhận có sự gia tăng căng thẳng", ông Obama nói, nhắc đến phán quyết. "Tôi mong chờ được thảo luận về làm thế nào để cùng nhau giảm căng thẳng, thúc đẩy ngoại giao và ổn định".
Các quan chức nói rằng cuộc họp hôm qua giữa các lãnh đạo ASEAN và Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường diễn ra suôn sẻ.
Ông Lý tuyên bố Trung Quốc sẵn sàng làm việc với các nước ASEAN trong việc "xóa tan can thiệp và xử lý một cách đúng đắn" vấn đề Biển Đông, ám chỉ không cho phép các nước khác bên ngoài khu vực, không liên quan trực tiếp đến tranh chấp, tham gia.
ASEAN hôm qua cũng ra tuyên bố, liệt kê 8 điểm liên quan đến Biển Đông, nhưng không đề cập đến phán quyết của Tòa Trọng tài.
Theo Reuters, khối này tránh đưa ra lập trường về các vấn đề ngoại giao gai góc, đặc biệt khi liên quan đến Trung Quốc , do ảnh hưởng của nước này trong khu vực và sự cần thiết cân bằng mối quan hệ với Mỹ.
"Cả Trung Quốc và Mỹ đều nằm trong số những đối tác quan trọng nhất của ASEAN và ASEAN không muốn phải lựa chọn giữa các đối tác", Tổng thư ký ASEAN Lê Lương Minh nói.
Xem thêm: Trung Quốc muốn 'xóa tan can thiệp' từ bên ngoài ở Biển Đông
Obama khẳng định phán quyết Biển Đông là 'ràng buộc'
Phương Vũ