Nhà giàu Trung Quốc vừa làm từ thiện vừa lo

Vào năm 2010, hai tỷ phú Mỹ Bill Gates và Warren Buffett mời 50 tài phiệt Trung Quốc đến dự một bữa tiệc tối hoành tráng ở thủ đô Bắc Kinh với mục đích gây quỹ từ thiện. Những tưởng với danh tiếng của hai nhà tỷ phú, bữa tiệc sẽ lôi kéo được đông đủ khách mời. Nhưng hóa ra, khá nhiều người không xuất hiện.

Vụ việc làm dấy lên tranh cãi trên mạng xã hội: Liệu giới nhà giàu Trung Quốc có phải là những kẻ keo kiệt?

Tổng số tiền người Trung Quốc đóng góp cho các hoạt động từ thiện chỉ bằng 4% so với mức trung bình ở Mỹ và châu Âu, BBC dẫn một thống kê của Chương trình Phát triển Liên Hiệp Quốc.

Tuy nhiên, đó chỉ là phần nổi của tảng băng chìm, theo một báo cáo của đại học Harvard, các con số chỉ là hiện tượng bên ngoài, căn nguyên sâu xa nằm ở việc xã hội Trung Quốc lâu nay vốn không có niềm tin vào sự trung thực của các tổ chức từ thiện. 

Năm ngoái, tạp chí Caixin đã đăng loạt bài điều tra, phanh phui chân tướng của tỷ phú 48 tuổi Chen Guangbiao, người tự xưng là "nhà từ thiện có khí chất nhất Trung Quốc". Ông Chen nổi tiếng sau khi phát hàng trăm hộp đựng không khí sạch cho người dân Bắc Kinh vào năm 2013 và mời 200 người vô gia cư ở New York ăn trưa trong một nhà hàng sang trọng. Ông Chen nói trong hồi ký của mình rằng từ năm 1998 đến 2012, ông này đã quyên góp hơn 300 triệu USD.

Loạt bài của Caixin dẫn lời một nguồn tin xác nhận số tiền ông Chen thực sự làm từ thiện chưa tới 10% con số đó, đồng thời xác minh ông Chen hoàn toàn bịa đặt khi tuyên bố góp tiền xây dựng 52 trường học ở Trung Quốc. Caixin cũng đưa ra bằng chứng cho thấy tỷ phú này đã làm giả con dấu và giấy tờ xác nhận từ thiện. 

Thận trọng

Từ năm 2010 đến 2016, tổng số tiền đóng góp của 100 nhà từ thiện hàng đầu Trung Quốc tăng gấp ba lần, ước đạt 4,6 tỷ USD. Và trong số 200 người giàu nhất ở đất nước này có tới 46 người đứng ra thành lập và bảo trợ ít nhất một quỹ từ thiện riêng, BBC dẫn nghiên cứu của đại học Harvard.

"Hoạt động từ thiện ở Trung Quốc ngày nay đang trong giai đoạn thay đổi, thử nghiệm và phát triển mạnh mẽ", các nhà nghiên cứu của Harvard nhận xét.

"Tất cả mọi người tôi quen biết đều muốn cho đi," ông Vương Bân, được coi là nhà từ thiện có ảnh hưởng nhất Trung Quốc, nói các tài phiệt nước này không keo kiệt, họ chỉ thận trọng.

"Những người này đều thông minh. Thế nên họ mới trở thành những người giàu có. Họ sẽ không dễ dàng đưa tiền của mình cho bất cứ ai. Họ chỉ đóng góp cho những quỹ từ thiện hoạt động hiệu quả", ông Vương Bân cho rằng số tiền mà người Trung Quốc sẵn sàng quyên góp cho các hoạt động từ thiện hiện rất lớn tuy nhiên các tổ chức thiện nguyện hoạt động minh bạch lại không nhiều.

Chính bản thân ông Vương, sau nhiều lần thất vọng với cách thức hoạt động của các tổ chức từ thiện do chính phủ đỡ đầu, đã quyết định tự lập quỹ, đặt tên là Quỹ Ái Hữu, quỹ từ thiện tư nhân đầu tiên ở Trung Quốc chuyên nâng đỡ trẻ em mồ côi và bệnh tật. Các thành viên trong ban điều hành của quỹ Ái Hữu bao gồm ông chủ của Alibaba Jack Ma và giám đốc trang tìm kiếm Baidu Robin Li.

Ông Rupert Hoogewerf, người nghiên cứu hành vi của giới siêu giàu Trung Quốc, cho rằng văn hóa làm từ thiện ở đất nước này đang thay đổi nhanh chóng.

Bất chấp xã hội vẫn còn nghi ngờ về tính minh bạch của nhiều tổ chức từ thiện, người Trung Quốc ngày nay quyên góp nhiều hơn qua các tổ chức từ thiện tư nhân.

Đồng thời, với sự trợ giúp của công nghệ hiện đại, việc quyên góp trở nên dễ dàng hơn. Vào năm 2015, uớc tính hơn 23 triệu người Trung Quốc làm từ thiện qua mạng.

Tencent, một trong những công ty công nghệ có giá trị nhất Trung Quốc, thành lập một diễn đàn kêu gọi công chúng làm từ thiện. Tháng 9 năm ngoái, tổng cộng hơn 44 triệu USD đã được quyên góp chỉ trong vòng ba ngày kêu gọi. Và Tencent đã chuyển toàn bộ số tiền đó cộng với tiền túi của tập đoàn, tổng cộng 77 triệu USD, tới nhiều tổ chức từ thiện khắp cả nước Trung Quốc.

An Hồng

• Phong cách làm từ thiện lặng lẽ của người giàu Arab