Ngày 25/4, VKSND TP HCM cho biết đã rút hồ sơ vụ án ông Nguyễn Văn Bỉ (48 tuổi) bị đề nghị truy tố Vi phạm các quy định về quản lý nhà ở từ VKSND huyện Bình Chánh để kiểm tra, thẩm định các căn cứ.
Công an TP HCM cũng đang rà soát lại quy trình, các căn cứ xử lý hình sự ông Bỉ, nếu phát hiện sai phạm sẽ xử lý.
Ông Bỉ và khu đất trước đó dựng chòi lá. Ảnh: Quốc Thắng.
Theo kết luận điều tra, năm 2005, ông Bỉ mua 3.600 m2 đất, đứng tên vợ, tại khu phố 3 (thị trấn Tân Túc) sát khu hành chính gồm UBND, Công an huyện Bình Chánh và khu dân cư đông đúc. Tháng 7/2015, cần chỗ để vật tư trồng cây và nuôi gia cầm, ông này tự ý xây căn nhà lá gần 100 m2. Sau đó, UBND huyện xử phạt hơn 6 triệu và buộc tháo dỡ do xây trái phép. Chủ nhà chấp hành quyết định, nộp phạt và tự tháo dỡ công trình.
Hơn 5 tháng sau, ông Bỉ tiếp tục xây không phép căn nhà rộng 35 m2 với cột cây, vách lá, mái lá. UBND thị trấn Tân Túc sau đó lập biên bản, UBND huyện Bình Chánh ra quyết định xử phạt nhưng ông Bỉ không nhận. Công an huyện Bình Chánh sau đó gửi công văn đề nghị UBND huyện hủy quyết định này. Đến ngày 19/1, nơi này ra quyết định khởi tố ông Bỉ vì cho rằng lần xử phạt hành chính hơn 6 triệu đồng là tiền sự, lần dựng chòi thứ 2 nhỏ hơn với mục đích tương tự được cho là tái phạm.
Đánh giá hành vi của ông Bỉ là nguy hiểm cho xã hội, xâm phạm tình hình quản lý trật tự đô thị, phá vỡ quy hoạch chung của địa phương... Công an huyện Bình Chánh đề nghị VKS cùng cấp truy tố ông Bỉ.
Cầm trên tay kết luận điều tra của Công an huyện Bình Chánh (TP HCM), người đàn ông gầy gò, đen nhẻm cho biết gia đình ngày đêm lo lắng, mất ăn mất ngủ vì ông bị đề nghị truy tố tội Vi phạm các quy định quản lý nhà ở do dựng chòi lá nuôi ngỗng.
"Tôi chỉ làm cái chòi nuôi ngỗng và để vật tư chứ có xây nhà gì đâu. Khi bị lập biên bản tôi cũng tự nguyện tháo dỡ nhưng vẫn bị khởi tố", ông Bỉ nói.
Lật từng trang các văn bản xử phạt, ông Bỉ cho biết hành nghề mai táng, sống với mẹ già, điều kiện kinh tế khó khăn nên muốn nuôi gia cầm cải tạo bữa ăn gia đình. Do căn chòi cũ đã sập nên dựng lại để chứa đồ, thức ăn nuôi ngỗng. Lúc bị phát hiện, ông tháo dỡ ngay vì sợ lại bị phạt giống lần trước. Hiện, cả gia đình ông bấn loạn, người mẹ hơn 80 tuổi buồn đau mà mang bệnh.
Ông Bỉ làm thủ tục để nhờ luật sư bào chữa cho mình. Ảnh: Quốc Thắng.
Theo luật sư Nguyễn Văn Quynh (Đoàn luật sư TP Hà Nội), Điều 270 Bộ luật Hình sự sửa đổi bổ sung 2009 về tội Vi phạm các quy định về quản lý nhà ở quy định Người nào chiếm dụng chỗ ở, xây dựng nhà trái phép, đã bị xử phạt hành chính về hành vi này hoặc đã bị kết án về tội này, chưa được xoá án tích mà còn vi phạm, thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến hai năm hoặc phạt tù từ ba tháng đến hai năm.
Khách thể của tội danh phải là 'nhà ở', trong khi Luật Nhà ở quy định 'nhà là công trình xây dựng với mục đích để ở và phục vụ các nhu cầu sinh hoạt của hộ gia đình, cá nhân'.
"Ở đây, ông Bỉ chỉ dựng chòi với kết cấu cột cây, vách lá, mái lá để làm nơi chứa vật tư trồng cây thì không phải là 'nhà ở'. Tức không đúng khách thể của tội phạm quy định tại Điều 270 Bộ luật Hình sự. Do vậy, không có căn cứ để khởi tố ông Bỉ", ông Quynh phân tích.
Cũng theo luật sư, việc lập biên bản vi phạm hành chính làm căn cứ khởi tố hình sự là không đúng. Miếng đất do vợ ông Bỉ đứng tên hoàn toàn là đất vườn canh tác trồng cây cảnh, chăn nuôi vịt cải thiện đời sống. Theo Điều 4 khoản 1, điểm K (đoạn 2) quyết định số 68/2010 của UBND TP HCM quy định về Cấp giấy phép xây dựng trên địa bàn TP HCM thì trường hợp xây chòi phục vụ chăn nuôi, trồng trọt trên đất nông nghiệp của ông Bỉ không phải xin phép .
Chưa kể quyết định xử lý vi phạm hành chính của UBND huyện Bình Chánh nêu căn cứ xử phạt lại đưa nguyên Nghị định số 121/2013/NĐ - CP ngày 10/10/2013 của Chính phủ và Thông tư 02/2014/TT - BXD ngày 12/02/2013 vào làm căn cứ xử phạt 6 triệu đồng ông Bỉ. Trong khi đó không nêu rõ quy định nào về đất nông nghiệp và điều khoản vi phạm nào làm căn cứ xử phạt ông Bỉ.
Đồng quan điểm, luật sư Nguyễn Văn Hậu – Phó chủ tịch Hội luật gia TP HCM - cho rằng, các cơ quan tố tụng TP HCM nên xem xét và đình chỉ việc khởi tố đối với ông Bỉ.
Theo ông Hậu, Công an huyện Bình Chánh căn cứ vào Luật Nhà ở để xử lý ông Bỉ. Nhưng ông không bị điều chỉnh bởi luật này bởi đã có nhà ở riêng lẻ trên đất thuộc quyền sở hữu của mình. Ông Bỉ chỉ xây thêm cái chòi lá để nuôi ngỗng và đựng thức ăn chăn nuôi… đây không phải là trường hợp phải cấp giấy phép xây dựng. Việc ông này xây chòi ngỗng cũng không ảnh hưởng đến cảnh quan kiến trúc đô thị, không phải xây trái phép trên đất chiếm dụng mà đất thuộc quyền sử dụng của vợ chồng ông.
"Các cơ quan chức năng hình sự hóa quan hệ xã hội sẽ dẫn đến việc người dân bất an, hoang mang trong môi trường pháp lý. Chính quyền địa phương chỉ cần nhắc nhở, giải thích và hướng dẫn cho người dân biết", ông Hậu nêu quan điểm.
Quốc Thắng - Hải Duyên