Người ngoại tình bị đóng gông một tháng. Ảnh: Tư Liệu
Sách Khâm định Đại nam Hội điển sự lệ ghi lại, luật thời vua Minh Mạng thứ 8 năm 1827 quy định, nếu thông gian không chồng thì gian phu, dâm phụ đều bị đóng gông một tháng, phạt 100 trượng. Nếu có hành vi "điêu toa lừa dối gian dâm không chồng" thì mỗi người sẽ bị đóng gông 2 tháng, phạt 100 trượng.
Những người có chồng mà thông gian với người khác thì bất luận thông dâm hay lừa dối gian dâm. Nếu có chồng chưa có con thì gian phu, dâm phụ đều bị xử giảo giam hậu (xử thắt cổ nhưng giam để đợi thi hành hình). Nếu có chồng có con đều xử giảo lập quyết (xử thắt cổ hành hình ngay).
Người nào mối lái để cho người thông gian ở nhà mình thì xử tội nhẹ hơn một bậc. Người dân thông gian với vợ quan chức thì gian phu và dâm phụ đều bị xử thắt cổ hành hình ngay. Quan chức thông gian với vợ dân thì xử phạt thắt cổ nhưng giam đợi hành hình.
Đến thời vua Tự Đức, tội ngoại tình được cải hoán, bổ sung thêm một số hình phạt nhưng theo chiều hướng nặng hơn. Theo sách Khâm định Đại nam Hội điển sự lệ, với quan chức ngoại tình, vua Tự Đức năm thứ 10 (1857) quy định: Quan chức thông gian với vợ quan chức thì xử theo luật thường. Quân dân mà thông gian với vợ quan chức thì gian phu, dâm phụ bị xử giảo lập quyết (tức là thắt cổ hành hình ngay). Quan chức mà gian dâm với vợ quân dân thì gian phu bị phạt 100 trượng, đi đầy 3 ngàn dặm, gian phụ bị bắt đi làm đầy tớ. Đại nam Hội điển sự lệ cho hay, những người gian dâm mà sinh ra con cái thì những đứa con ấy bắt gian phu phải nuôi.
Những người vợ mà gian dâm, chồng được phép đem người vợ đó gả chồng hay đem bán nếu như không muốn giữ lại. Nhưng nếu người chồng đem gả bán vợ ngoại tình cho kẻ gian dâm với vợ thì kẻ gian phu và người chồng đều bị xử phạt 80 trượng.
Người đàn bà phải ly dị về nhà cha mẹ, tiền lễ cưới tịch thu vào kho nhà nước. Vào năm 1875 vua Tự Đức chuẩn 9 điều trong việc xử tội gian dâm. Theo đó, thông gian thì phạt 80 trượng, có chồng mà thông gian thì phạt 90 trượng, điêu toa gian dâm lĩnh phạt 100 trượng.
Nếu ai thông gian với người thân thuộc cùng họ không phải để tang, và vợ những người thân thuộc ấy đều xử phạt 100 trượng, cưỡng gian thì xử phạt gian phu tội trảm giam hậu.
Nếu thông gian với người không chồng thì gian phu bị phạt 100 trượng, đi tù 3 năm, gian phụ bị xử phạt 100 trượng, đóng gông một tháng. Nếu có chồng thì gian phu bị phạt 100 trượng, đi đầy 3 ngàn dặm, gian phụ phát đi làm nô tỳ. Ai thông gian với cụ họ, bà cô họ, bà bác, bà thím họ, chị em chú bác, chị em với mẹ, vợ anh vợ em thì gian phu gian phụ đều bị xử giảo quyết. Nếu là cưỡng gian thì gian phu bị trảm quyết.
Bên cạnh quy định xử phạt những người ngoại tình, triều Nguyễn cũng ra quy định xử phạt rất nghiêm khắc với những người quan hệ bất chính với trẻ em dưới 12 tuổi. Theo sách Đại nam Hội điển sự lệ ghi chép, thời Nguyễn những kẻ thông gian với con gái 12 tuổi trở xuống, dẫu có tình thông gian cũng bị xử là cưỡng gian. Tùy vào hành vi mà có thể bị xử giảo giam hậu hoặc bị trảm quyết bêu đầu.
Võ Thạnh