Chiều 22/4, TAND Tối cao tại Hà Nội tiếp tục thẩm vấn các bị cáo nguyên là cán bộ của Vinalines. Bị cáo Mai Văn Khang (nguyên phó tổng giám đốc Công ty TNHH một thành viên vận tải Viễn dương Vinashin, thuộc Vinalines) cho rằng không giữ chức vụ gì trong đoàn cán bộ của Vinalines sang Nga khảo sát mua ụ nổi 83M. “Khi tham gia đoàn, bị cáo chỉ làm phiên dịch”, ông khai và cho biết không tham gia soạn thảo báo cáo khảo sát khi đoàn về Việt Nam.
Bị cáo Khang khai không có mục đích, động cơ trong thương vụ mua ụ nổi mà làm việc công tâm theo trách nhiệm được giao phó. Trước những lý giải của bị cáo, HĐXX cho rằng, nếu tình trạng ụ nổi được phản ánh đúng, khách quan sẽ không có chuyện Vinalines quyết định mua với số tiền lớn như vậy để gây thất thoát hơn 366 tỷ đồng của Nhà nước.
Khi bị chất vấn "có hay không có tội?", ông Khang vừa bảo bị oan, vừa bảo "không nắm rõ về pháp luật lắm, nhưng nếu toà quyết định tôi không oan thì xin được giảm nhẹ hình phạt”.
Các bị cáo tại phiên toà phúc thẩm. Ảnh: Việt Dũng.
Trong khi đó, nguyên tổng giám đốc Vinalines Mai Văn Phúc “bảo lưu” kháng cáo kêu oan cho cả hai tội danh mà TAND Hà Nội quy kết và tuyên án tử hình. Ông Phúc giải thích khi đoàn khảo sát từ Nga trình bày việc không đàm phán trực tiếp mua ụ nổi 83M mà phải qua công ty môi giới AP, bị cáo có hỏi Trần Hữu Chiều (Trưởng đoàn khảo sát) về việc bên bán chi hoa hồng cho Công ty AP (môi giới) bao nhiêu. Việc này không nhằm gợi ý về khoản "lại quả" từ bên bán. “Hỏi vậy là bị cáo muốn biết chính xác AP nhận nhiều hay ít để ép họ giảm giá ụ nổi, có lợi cho Vinalines”, cựu tổng giám đốc Vinalines nói.
Phần thẩm vấn tội Cố ý làm trái quy định của Nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng đối với các bị cáo nguyên là cán bộ hải quan, đăng kiểm viên ông Lê Văn Dương (nguyên đăng kiểm viên Chi cục đăng kiểm số 6, Cục Đăng kiểm Việt Nam) dù chống án kêu oan tuy nhiên khi bị thẩm vấn đã thay đổi, xin toà phúc thẩm xem xét giảm nhẹ hình phạt.
Ông Dương cho rằng, khi cùng đoàn cán bộ Vinalines sang Nga khảo sát, trong biên bản giám định bị cáo đã làm khách quan, trung thực. Tuy nhiên, biết Vinalines rất muốn mua ụ nổi 83M nên đã nể tình. Bị cáo thừa nhận: “Khi giám định, do điều kiện thời gian đi thực tế vào buổi chiều, nên không sát sao. Tôi thấy chưa làm hết trách nhiệm”.
Bị cáo Huỳnh Hữu Đức (nguyên Phó chi cục hải quan Vân Phong, đơn vị đứng ra thông quan cho ụ nổi 83M về Việt Nam) trong trình bày kháng cáo xin giảm nhẹ hình phạt cũng mong được HĐXX hiểu rằng mình không cố ý làm trái. Ông Đức cho biết nhận thức "ụ nổi không phải là tàu biển", đã làm tròn trách nhiệm khi kiểm tra. Theo bị cáo, nếu không cho kiểm tra thì lỗi mới hoàn toàn là do ông.
Cấp dưới của ông Đức là Lê Văn Lừng thừa nhận ụ nổi không đủ điều kiện thông quan vì có hỏng hóc, cũ nát song vẫn cho thông quan.
Riêng bị cáo Lê Ngọc Triện (nguyên đội trưởng nghiệp vụ Chi cục Hải quan Vân Phong) vẫn “bảo lưu” việc khai nhận trước đó tại cơ quan điều tra là do bị cán bộ ép cung; viết theo tờ khai của cán bộ. Do thời điểm bị tạm giam, bị cáo ốm đau nên làm theo. “Bị cáo có những uất ức xin gặp VKSND Tối cao nhưng không được”, giọng ông Triện lạc đi.
Vấn đề ụ nổi có phải là tàu biển được thẩm vấn nhiều tại buổi chiều nay vì liên quan đến trách nhiệm của các công chức hải quan. Ông Trần Thái Sơn (giám định viên vụ án, cán bộ Bộ Tài chính) cho rằng, ngay Bộ Công an, Bộ GTVT cũng cho rằng ụ nổi không phải là tàu biển. Trên thực tế, ụ nổi này không tự di động được mà phải lai dắt về Việt Nam. “Chúng tôi đã cho rằng 'coi như là tàu biển' để nhập khẩu”, ông Sơn nói.
Việc nhập khẩu, đối với cơ quan hải quan, chỉ là thủ tục, chứ không phải là điều kiện nhập khẩu. Hải quan có quy định, kiểm tra và giám sát hàng hoá, điều đầu tiên phải biết tên hàng hoá đó là gì. Ở mỗi quốc gia có tên gọi khác nhau, nhưng đều chung một quy ước để đưa vào mã số cụ thể. “Tôi khẳng định, ụ nổi tiếng anh có chú giải, mã số là gì. Trong khi đó, các loại tàu có mã số khác nhau, không giống với ụ nổi”, ông Sơn nói.
Đại diện Bộ GTVT, Phó chánh thanh tra Trịnh Viết Lộc, trả lời ụ nổi không phải tàu biển, vì Bộ là cơ quan soạn thảo Luật hàng hải, trình quốc hội. Điều 11, định nghĩa, tàu biển trước hết là tàu, vật thể nổi trên biển, ụ nổi là vật thể nổi. Tàu biển di động được, còn ụ nổi không tự di động được nên không thể là tàu biển được. Tuy nhiên, thẩm phán chủ toạ Nguyễn Văn Sơn vẫn chất vấn: “Di động có nhiều hình thức” và bảo lưu quan điểm "ụ nổi là tàu biển".
Đại diện Cục đăng kiểm Đinh Quốc Vinh cho biết, sau phiên sơ thẩm, Bộ GTVT cũng khẳng định, đến giờ vẫn nhận thức ụ nổi không phải là tàu biển. Lê Văn Dương đã làm đúng theo quy định của luật hải quan. Tàu biển có thể là tàu có thể là cấu trúc nổi mà ụ nổi là cấu trúc nổi nên đương nhiên là tàu biển, chủ toạ cho biết và khẳng định Cục đăng kiểm chưa làm đúng, hết chức năng của mình, phải nhận xét xem, kiểm tra giám định đó đúng chưa, và ụ nổi có đủ điều kiện nhập khẩu, thông quan.
8h ngày mai, phiên xử tiếp tục.
Việt Dũng