Trong bài "Nên cởi trói cho ôtô ở Việt Nam", tôi đã dự đoán về những tác động xã hội khi ôtô được khuyến khích phát triển. Bài viết này sẽ phân tích sâu hơn và đề xuất chính sách thuế linh hoạt với ôtô để đất nước phát triển cân bằng.
Trước hết, chúng ta hãy làm phép tính so sánh giữa khu Trung tâm của Hà Nội, TP HCM với đất nước Singapore để thấy rằng các khu Trung tâm của chúng ta phải gánh chịu mật độ người tham gia giao thông lớn đến mức nào (nguồn: Wikipedia).
Đất nước/ |
Diện tích |
Dân số |
Mật độ |
---|---|---|---|
Singapore |
716 |
5.399.200 |
7539,7 |
Hà Nội |
233,55 |
2.414.721 |
10.399 |
TP HCM |
459 |
6.060.202 |
13.202 |
Như vậy, chúng ta có thể thấy mật độ dân cư của các Quận trung tâm Hà Nội hiện cao gấp 1,5 lần của Singapore, của TP HCM cao gấp gần 2 lần. Ngoài ra, các khu Trung tâm Hà Nội, TP HCM là Trung tâm của vùng, phải nhận lưu lượng hàng triệu phương tiện qua lại mỗi ngày.
Vì vậy, nếu các nhà làm chính sách ngồi ở Hà Nội, thưởng thức cảnh kẹt xe và ra đề xuất phải đánh thuế cao đối với ôtô hoặc đề xuất biển chẵn - lẻ, thay đổi giờ làm.... là rất hợp lý. Tuy nhiên, chúng ta không thể vì bảo hộ cho 8,4 triệu cư dân ở Hà Nội, TP HCM mà ảnh hưởng đến quyền lợi của gần 90 triệu người còn lại.
Do lợi thế về vị trí giao thông của các khu trung tâm, lưu lượng người lớn, dễ dàng kinh doanh, nhiều cơ quan, trường học, bệnh viện, làm cho dân cư tập trung tăng dần. Cùng với sự phát triển, các trung tâm tăng thêm gánh nặng bởi chất lượng dân cư thấp vì phần lớn đều làm các công việc lao động chân tay, buôn bán nhỏ.
Mật độ người tập trung cao khiến cho các ngành dịch vụ để phục vụ lực lượng dân cư này gia tăng. Do không thể di chuyển xa nên những người lao động nhập cư thường đem theo cả gia đình. Họ chấp nhận chất lượng cuộc sống thấp trong các khu nhà trọ để đổi lại có thu nhập, gây áp lực lên giao thông, giáo dục, y tế.
Nếu linh hoạt giảm thuế cho ôtô cho các tỉnh, sẽ giúp tạo ra các "Lợi thế giao thông mới" cho những khu vực nông thôn, đô thị nhỏ. Nhà đầu tư và người dân dễ tìm được lợi nhuận khi đầu tư vào thành phố vệ tinh do tốc độ đô thị hóa nhanh. Điều này dẫn tới việc thu hút những người nhập cư ở các đô thị lớn chuyển tới sinh sống, họ sẽ có được thuận lợi về chỗ ở, công việc, gần quê hương mình.
Thu "Phí lưu thông vào đô thị lớn'' đối với các ôtô được hỗ trợ giảm thuế ở các tỉnh vào Hà Nội, TP HCM trong thời gian 5 năm để hạn chế việc người dân lợi dụng chính sách hỗ trợ. Đồng thời phát triển các khu vực đỗ xe tại cửa ngõ các thành phố lớn để khuyến khích người dân ngoại tỉnh sử dụng các phương tiện công cộng.
Khi đó khu vực Trung tâm Hà Nội, TP HCM sẽ chỉ còn lại những người lao động địa phương (đã cư trú nhiều đời) và những người lao động trong các ngành nghề có giá trị cao. Là nơi giao thương thuận lợi, du lịch, văn hóa phát triển mà không phải cõng trên mình một lưu lượng giao thông quá lớn.
Quy hoạch lại các khu Trung tâm Hà Nội, TP HCM theo hướng bắt buộc đường đi phải vừa đủ xe cứu hỏa, cứu thương ( trên 4 mét). Như vậy sẽ thúc đẩy nhanh quá trình di chuyển dân cư lên các khu nhà cao tầng hiện đại hoặc di chuyển ra các đô thị vệ tinh để có nhà lớn và ôtô, giúp thành phố có đủ quỹ đất mở rộng giao thông.
Chính sách thuế linh hoạt với ôtô theo hướng ưu đãi cho các tỉnh, thắt chặt với Hà Nội, TP HCM không chỉ giúp phát triển cân bằng giữa thành thị, nông thôn mà còn phát huy được các tiềm năng của địa phương. Đồng thời giúp cho nhiều chính sách phát triển kinh tế của nhà nước được thực thi hiệu quả.
Độc giả Trần Quang Huy