A. Chương trình và sách giáo khoa hiện hành |
I. Về hạn chế chương trình ôn tập |
Cũng như một số năm học trước, năm học này (2006-2007), chương trình thi tốt nghiệp THPT môn Văn bao gồm toàn bộ phần văn học Việt Nam và phần văn học nước ngoài ở lớp 12, theo quy định về điều chỉnh nội dung giảng dạy, ban hành theo Quyết định số 28/2000/QĐ-BGD&ĐT ngày 20/7/2000 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo. Đáng lưu ý, mặc dù có in trong sách giáo khoa Văn học 12 tập I, phần văn học Việt Nam (mới được chỉnh lý và hợp nhất năm 2000, NXB Giáo dục tái bản vào các năm 2001 và 2002), nhưng 4 bài sau đây không có trong phạm vi ra đề thi, vì những bài này đã được chuyển từ chính khoá sang đọc thêm: Ngoài ra, có 4 bài sau đây chỉ học chính khoá đoạn trích (phần còn lại ở mỗi bài cũng đã chuyển sang đọc thêm); do đó, đề thi chỉ đề cập đến đoạn trích đã học, không rơi vào phần đọc thêm: - Phần văn học nước ngoài, chương trình thi gồm 6 tác giả với 6 tác phẩm hoặc đoạn trích. Cụ thể là: |
II. Về số lượng và dạng thức đề thi |
- Theo quy định hiện hành, bài Làm văn có hai đề thi. Học sinh được chọn một trong hai đề và làm bài trong thời gian 150 phút. - Mỗi đề thi bao gồm hai hoặc ba câu; không có đề thi chỉ có một câu (10/10 điểm). Trong mỗi đề thi đều có câu chủ yếu yêu cầu học sinh tái hiện kiến thức và có câu chủ yếu đòi hỏi các em vận dụng kiến thức. Như vậy, mỗi đề thi đều đề cập đến nhiều khu vực khác nhau của chương trình. (Không có đề riêng về lý luận văn học). - Đề thi ghi rõ điểm tối đa cho từng câu. |
Dưới đây xin giới thiệu một bộ đề thi tốt nghiệp THPT môn Làm văn để làm ví dụ: |
Đề 1 |
Câu 1 (2 điểm): Enxa Tơriôlê đã có vai trò như thế nào trong cuộc đời và sự nghiệp sáng tác của Lui Aragông? Câu 2 (8 điểm): Anh chị hãy phân tích sức sống mãnh liệt của nhân vật Mị (kể từ khi cô bị bắt làm con dâu gạt nợ nhà thống lý Pá Tra tới khi trốn khỏi Hồng Ngài) trong truyện ngắn Vợ chồng A Phủ của nhà văn Tô Hoài. |
Đề 2 |
Câu 1 (2 điểm): Anh chị hãy trình bày ngắn gọn những điểm cần lưu ý về hoàn cảnh ra đời bài thơ Tây Tiến của Quang Dũng. Câu 2 (2 điểm): Vì sao có thể nói, truyện Đôi mắt của nhà văn Nam Cao là tuyên ngôn nghệ thuật của cả một thế hệ nhà văn đi theo cách mạng? Câu 3 (6 điểm): Cảm nhận của anh, chị về bài thơ dưới đây: Chiều tối Chim mỏi về rừng tìm chốn ngủ, |
III. Về yêu cầu ôn tập |
Phần văn học Việt Nam: - Đối với những bài giảng văn, học sinh phải nhớ chính xác tên tác giả, tác phẩm, hoàn cảnh ra đời và thể loại của tác phẩm; tóm tắt chính xác, đầy đủ nội dung tác phẩm (nếu là truyện), phải học thuộc lòng những bài thơ ngắn, những đoạn thơ tiêu biểu của những bài thơ dài hoặc những đoạn trích dài; nhất thiết phải nắm chắc giá trị nội dung và nghệ thuật của từng tác phẩm. Ngoài ra, còn phải biết tập hợp các tác phẩm thành từng nhóm; từ đó rút ra những nét chung của chúng; đồng thời thấy được sự độc đáo của từng tác phẩm trong nhóm tác phẩm. Phần văn học nước ngoài: Bên cạnh việc ôn tập về kiến thức, học sinh cần chú ý nhiều đến việc ôn luyện kỹ năng làm văn, từ kỹ năng dùng từ, đặt câu đến kỹ năng dựng đoạn, đưa dẫn chứng, phân tích dẫn chứng... mà cách tốt nhất là làm nhiều bài văn khác nhau theo những đề bài ở sách giáo khoa. |
B. Chương trình và SGK phân ban thí điểm |
I. Về hạn chế chương trình thi |
- Chương trình thi tốt nghiệp ở Ban Khoa học xã hội cũng như Ban Khoa học tự nhiên trung học phân ban thí điểm bao gồm toàn bộ chương trình Ngữ văn lớp 12 (cả 3 phần Đọc văn, Tiếng Việt và Làm văn). - Trong phần Đọc văn, cần chú trọng bộ phận văn học Việt Nam và văn học nước ngoài ở chương trình chính khoá. - Trong năm học này, những bài Đọc thêm bắt buộc không có trong hạn chế chương trình thi. |
II. Về số lượng và dạng thức đề thi |
- Theo quy định hiện hành, môn Làm văn có hai đề thi. Học sinh được chọn một trong hai đề và làm bài trong thời gian 150 phút.
- Mỗi đề thi bao gồm hai phần. Một phần kiểm tra theo hình thức trắc nghiệm và một phần kiểm tra theo lối tự luận. Phần trắc nghiệm bao gồm 15 câu. Học sinh trả lời đúng mỗi câu được 0,2 điểm, trả lời đúng tất cả các câu được 3 điểm/10 điểm. Phần này nhằm kiểm tra các kiến thức về đọc - hiểu văn bản (như kiến thức về lý luận văn học, giai đoạn văn học, tác giả, tác phẩm, về văn hoá…) và kiến thức về tiếng Việt. Phần tự luận bao gồm 1 hoặc 2 câu, điểm tối đa là khoảng 7 điểm/10 điểm. Phần này chủ yếu nhằm kiểm tra năng lực vận dụng kiến thức, năng lực phân tích, cảm thụ tác phẩm và kỹ năng làm văn, thông qua việc viết bài hoặc đoạn văn có thể là nghị luận văn học hoặc nghị luận xã hội. Như vậy, mỗi đề thi đều có thể đề cập đến nhiều khu vực khác nhau của chương trình. Đề thi ghi rõ điểm tối đa cho từng phần. |
Xin giới thiệu hai đề, mỗi đề dùng cho một ban có dạng thức tương tự như đề thi tốt nghiệp trung học phân ban: |
Ban khoa học xã hội và nhân văn |
Phần trắc nghiệm (3 diểm) Anh/chị hãy trả lời các câu hỏi trắc nghiệm sau bằng cách khoanh tròn vào chữ cái đứng đầu phần mà mình cho là đúng nhất. (Mỗi câu trả lời đúng được 0,2 điểm). Câu 1: Tác phẩm nào dưới đây thuộc văn học thời kỳ từ Cách mạng tháng Tám năm 1945 đến năm 1975? Câu 2: Hai thể loại văn học nào đạt được thành tựu xuất sắc nhất trong văn học Việt Nam thời kỳ từ Cách mạng tháng Tám năm 1945 đến cuối thế kỉ XX? Câu 3: Nhận xét nào không đúng với văn học Việt Nam từ sau năm 1975 đến hết thế kỉ XX? Câu 4: Nhà văn nào được đánh giá là một trong những người đi tiên phong trong việc đổi mới văn học Việt Nam sau năm 1975? Câu 5: Xét đến cùng, vì sao tác phẩm Ai đã đặt tên cho dòng sông? của Hoàng Phủ Ngọc Tường hấp dẫn người đọc? Câu 6: Ở truyện ngắn Những đứa con trong gia đình của Nguyễn Thi, các nhân vật chính diện không có đặc điểm nào trong các đặc điểm dưới đây? Câu 7: Trong truyện ngắn Một người Hà Nội của Nguyễn Khải, có chi tiết cây si cổ thụ bị bão đánh bật rễ rồi lại hồi sinh và đấy có thể thường được coi là một biểu tượng nghệ thuật nói về Hà Nội, người Hà Nội. Theo anh/chị, qua chi tiết đó, nhà văn muốn gửi đến người đọc ý tưởng gì? Câu 8: Qua truyện ngắn Chữ người tử tù và nhất là tuỳ bút Người lái đò Sông Đà, anh chị thấy nhận xét nào không đúng về đặc điểm sáng tác của nhà văn Nguyễn Tuân? Câu 9: Học tiểu luận Nhận đường của Nguyễn Đình Thi, điều cốt lõi nhất cần nắm được là gì? Câu 10: Nội dung bao trùm trong bài thơ Việt Bắc của Tố Hữu là gì? Câu 11: Theo anh/chị tiểu sử của nhà văn Lỗ Tấn có điểm nào cần đặc biệt lưu ý để hiểu thêm truyện ngắn Thuốc, cũng như toàn bộ sự nghiệp sáng tác của ông? Câu 12: Tác phẩm Ông già và biển cả của tác giả nào? Câu 13: Qua truyện Số phận con người, chủ yếu Sôlôkhôp muốn gửi đến người đọc thông điệp gì? Câu 14: Anh/chị hiểu thế nào là thao tác giải thích? Câu 15: Câu "Vừa qua, nhà trường rất quan tâm thắp sáng những tài năng mới trong lĩnh vực sáng tác văn chương" mắc lỗi gì? Phần tự luận (7 điểm) Câu 2 (5 điểm): Cảm nhận của anh/chị về nhân vật bà Hiền trong truyện ngắn Một người Hà Nội của Nguyễn Khải. |
Ban khoa học tự nhiên |
Phần trắc nghiệm (3 điểm) Anh/chị hãy trả lời các câu hỏi trắc nghiệm sau bằng cách khoanh tròn vào chữ cái đứng đầu phần mà mình cho là đúng nhất. (Mỗi câu trả lời đúng được 0,2 điểm). Câu 1: Bài thơ Đất nước của Nguyễn Đình Thi có sự đan xen những câu thơ với độ dài ngắn khác nhau. Điều đó chủ yếu có tác dụng gì? Câu 2: Theo anh/chị, nội dung nào dưới đây là quan trọng nhất giúp người đọc hiểu thêm giá trị đặc sắc trong bài thơ Tây Tiến của Quang Dũng? Câu 3: Nội dung nào không có ở bài tuỳ bút Người lái đò Sông Đà của Nguyễn Tuân? Câu 4: Vì sao ở Người lái đò Sông Đà, Nguyễn Tuân lại miêu tả con sông Đà với hai nét tính cách đối lập nhau vừa hung bạo lại vừa trữ tình? Câu 5: Ý nào dưới đây không phải là đặc sắc nghệ thuật trong bài thơ Tiếng hát con tàu của Chế Lan Viên? Câu 6: Chân lý rút ra từ truyện ngắn Rừng xà nu của Nguyễn Trung Thành là gì? Câu 7: Chất Tây Nguyên trong truyện Rừng xà nu của Nguyễn Trung Thành chủ yếu không thể hiện qua yếu tố nào trong các yếu tố dưới đây? Câu 8: ở nhân vật bà Hiền trong truyện Một người Hà Nội, Nguyễn Khải đã hầu như không nói đến phẩm chất gì trong những phẩm chất dưới đây? Câu 9: Trong vở kịch Hồn Trương Ba, da hàng thịt của Lưu Quang Vũ, có một lời thoại hết sức quan trọng: "Không thể bên trong một đằng, bên ngoài một nẻo được. Tôi muốn được là tôi toàn vẹn!". Theo anh/chị, câu đó của nhân vật nào? Câu 10: Nhận xét nào đúng nhất về đặc điểm giọng văn của Nguyễn Minh Châu trong truyện ngắn Chiếc thuyền ngoài xa? Câu 11: Ai là người đề xướng nguyên lý “Tảng băng trôi”? Câu 12: Vì sao, tuy học nhiều nghề, nhưng sau cùng Lỗ Tấn đã chọn nghề viết văn? Câu 13: Trong các câu sau đây, câu nào diễn đạt thiếu logic? Câu 14: Trong các câu dưới đây câu nào không dùng biện pháp tu từ ẩn dụ? Câu 15: Câu văn nào trong các câu dưới đây cần sửa chữa? Phần 2: Tự luận (7 điểm) |
III. Về yêu cầu ôn tập |
- Để làm tốt Bài kiểm tra tổng hợp cuối năm, học sinh cần nắm được một số yêu cầu về kiến thức và kĩ năng trong phần Đọc văn. Trước hết, phải nắm được tác giả và hoàn cảnh ra đời của tác phẩm. Phải thấy được nội dung của văn bản (như đề tài, chủ đề, cốt truyện, chi tiết, hệ thống nhân vật,…) và hình thức của văn bản (như đặc điểm thể loại, các phương thức biểu đạt, ngôn ngữ,…). Tiếp đến, phải có những tri thức và kĩ năng đọc – hiểu văn bản. Đối với phần văn học Việt Nam, yêu cầu ôn tập giống như ở chương trình đại trà (đã nêu trên đây). - Tăng cường thực hành các nội dung tiếng Việt, gắn với các văn bản tác phẩm trong phần Đọc văn và gắn với các tình huống giao tiếp. Cần vận dụng một cách linh hoạt các kiến thức và kĩ năng tiếng Việt. Đồng thời, cần thông qua thực hành để nâng cao hiểu biết về loại văn bản nghị luận, rèn luyện kỹ năng tạo lập và phát triển luận điểm, kỹ năng lập luận, kỹ năng kết hợp những thao tác khác nhau,… để hoàn thiện bài viết. |
(Nguồn: Bộ GD&ĐT)