"Hệ thống trường học tại Cuba có tiêu chuẩn cao, chất lượng học thuật xuất sắc, các giáo viên được trả lương cao, đảm bảo cuộc sống đầy đủ; các trường có mức độ tự chủ chuyên nghiệp khiến nước này trở thành một trong những nước có hệ thống giáo dục hiệu quả nhất thế giới, sánh ngang với Phần Lan, Singapore, Thượng Hải (Trung Quốc), Hàn Quốc, Thụy Sỹ, Hà Lan và Canada", theo báo cáo của Ngân hàng Thế giới (WB) tháng 3/2014.
Giáo dục được ưu tiên hàng đầu tại Cuba, kể từ năm 1959 (khi Cách mạng Cuba thành công), khiến nước này có hệ thống giáo dục thực sự hiệu quả, cùng đội ngũ giáo viên có chất lượng cao. Đây cũng là quốc gia có tỷ lệ đầu tư ngân sách quốc gia vào giáo dục cao nhất thế giới, 13 %, theo Huffington Post.
Trường đại học Havana ở Cuba. Ảnh: Authenticubatours.
Dưới đây là hệ thống giáo dục của Cuba theo Classbase, một trang giáo dục trực tuyến cung cấp thông tin về hệ thống giáo dục và các viện khoa học khắp thế giới.
Tiểu học
Giáo dục Cuba được quốc hữu hóa năm 1959, khi đó chưa đến một nửa trẻ em được đi học. Ngày nay, Cuba là nước có tỷ lệ biết chữ cao nhất thế giới. Trẻ em ở đây được dạy nhiều môn học trong 6 năm tiểu học, trong đó quan trọng nhất là 3 môn: Đọc, Lễ nghi, và Tiết tấu.
Trung học
Mục đích của 3 năm trung học ở Cuba là cung cấp nền tảng về ngôn ngữ, công nghệ và khoa học xã hội cho học sinh. Sau đó, học sinh có thể chọn học lên cấp ba, hoặc chuyển sang học nghề để đi làm.
Phổ thông trung học
3 năm cuối cùng ở cấp phổ thông trung học là phần mở rộng của chương trình trung học. Thời gian này, các tiêu chuẩn về học thuật yêu cầu cao hơn, chặt chẽ hơn và học sinh bắt buộc phải tham gia vào các cuộc huấn luyện bán quân sự của trường. Những ngày nghỉ lễ của nhà trường, các em phải tham gia vào các hoạt động xã hội. Những học sinh hoàn thành bậc học sẽ được cấp chứng chỉ tốt nghiệp.
Dạy nghề
Học sinh sau khi tốt nghiệp trung học có thể học nghề theo hai hướng: theo các khóa học đào tạo công nhân lành nghề hoặc các chương trình đào tạo kỹ thuật viên trung cấp. Học sinh tốt nghiệp loại giỏi chương trình đào tạo kỹ thuật viên trung cấp có thể theo học tiếp để nâng cao trình độ tại các viện công nghệ.
Đại học
Cuba có chương trình giáo dục đại học chất lượng học thuật xuất sắc từ lâu, với sự thành lập của trường đại học Havana năm 1727. Ngày nay, các trường đại học, viện nghiên cứu cấp cao, viện sư phạm cấp cao của Cuba vẫn tiếp tục truyền thống ấy.
Bộ giáo dục đại học quản lý chính sách cho cả chương trình đại học và sau đại học. Những chính sách này cũng bao gồm phương pháp luận, giảng dạy và phân bổ nguồn lực sinh viên. Hiện nay có hơn 110.000 người Cuba đang theo học đại học. Mỗi sinh viên tốt nghiệp đại học sẽ phải phục vụ một vài năm nhất định tại nông thôn.
Kể từ khi Cách mạng Cuba năm 1959 thành công, nước này đã tạo ra một hệ thống xã hội đảm bảo người dân được tiếp cận phổ cập các dịch vụ giáo dục và y tế do nhà nước chi trả. Mô hình này giúp Cuba đạt được nhiều thành tựu trong việc phổ cập giáo dục, tiêu diệt nhiều loại bệnh, cung cấp nước sạch và hệ thống vệ sinh công cộng tới toàn dân.
Bất chấp lệnh cấm vận của Mỹ và khủng hoảng kinh tế trong những năm 90, Cuba liên tục có tỷ lệ trẻ sơ sinh tử vong thấp nhất khu vực, và người dân có tuổi thọ cao nhất khu vực châu Mỹ Latin. Cuba được đánh giá là một trong những nước có chính sách xã hội tốt nhất trong số các nước đang phát triển, được nhiều cơ quan quốc tế ghi nhận như Tổ chức Y tế Thế giới, Chương trình phát triển Liên Hợp Quốc và các cơ quan khác của Liên Hợp Quốc.
Hồng Hạnh