- Cảm xúc của ông khi được Quốc hội bầu làm người đứng đầu ngành Giáo dục?
- Tôi vui mừng và vinh dự được Quốc hội tín nhiệm phê chuẩn giữ một chức vụ quan trọng trong Chính phủ, nhưng cũng không khỏi lo lắng vì thấy trách nhiệm quá lớn lao. Làm trong ngành nhiều năm, tôi thấu hiểu những khó khăn, gian khổ không hề nhỏ mà các vị bộ trưởng tiền nhiệm phải trải qua. Nay được đặt vào cương vị ấy, tôi ý thức sâu sắc rằng có rất nhiều thử thách ở phía trước.
Dù vậy, tôi tin tưởng vào thành công vì giáo dục, đào tạo là lĩnh vực được Đảng, Nhà nước và toàn xã hội dành cho sự quan tâm đặc biệt. Chúng ta cũng có rất nhiều chuyên gia giỏi, đầy nhiệt huyết trong và ngoài nước. Nếu tranh thủ được trí tuệ, sự nhiệt tình của họ thì không lo ngành giáo dục, đào tạo không có “hòn núi cao”.
Tôi sẽ thành tâm lắng nghe và tạo điều kiện để các bậc cao minh, trí giả cũng như người dân bình thường đều có thể hiến kế hoặc đưa ra những suy nghĩ tâm huyết.
Tân Bộ trưởng Giáo dục Phùng Xuân Nhạ. Ảnh: VNU
- Việc đầu tiên Bộ trưởng ưu tiên thực hiện khi nhận nhiệm vụ mới là gì?
- Tôi phải bắt tay ngay vào việc tiếp tục triển khai quyết liệt và sáng tạo Chương trình hành động của Chính phủ về Đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục, đào tạo theo tinh thần Nghị quyết 29 của Trung ương.
Chúng ta phải chuyển cả một nền giáo dục lấy tiếp cận nội dung là chủ đạo sang một nền giáo dục chú trọng dạy phương pháp, kỹ năng trên nền tảng kiến thức chuyên môn cần thiết để phát triển năng lực người học và dạy làm người.
Để đạt được mục tiêu ấy, việc đổi mới chương trình, nội dung và phương pháp dạy, kiểm tra, đánh giá phải được triển khai một cách khoa học, đồng bộ theo hướng hội nhập quốc tế, nhưng phù hợp với hoàn cảnh của Việt Nam. Chúng ta phải làm nhiều hơn nữa để giáo dục phổ thông từng bước đạt chuẩn mực và đi vào kỷ cương, nề nếp; giáo dục đại học hướng tới chất lượng và sản phẩm đầu ra đáp ứng tốt nhu cầu thị trường lao động trong bối cảnh hội nhập quốc tế.
- Vậy ông đặt vai trò của sách giáo khoa ở đâu?
- Lâu nay, mọi người mất nhiều công sức để nói về đổi mới chương trình, sách giáo khoa, nhưng câu chuyện về các thầy, câu chuyện về nhà trường cũng rất đáng được quan tâm.
Theo tôi, sách chỉ là một trong những học liệu quan trọng chứ không phải mục tiêu của giáo dục. Cần phải tạo được động lực cho các thầy/cô và đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục tích cực, phấn khích thực hiện đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục để tạo được môi trường sư phạm thật sự trong các trường học (thầy ra thầy, trò ra trò và trường ra trường…) và lan tỏa ra xã hội.
- Nguyên Bộ trưởng Phạm Vũ Luận xem đổi mới căn bản giáo dục đào tạo là một "trận đánh lớn", quan điểm của ông thế nào?
- Tôi rất chia sẻ với tinh thần của quan điểm này. Tuy nhiên, theo tôi giáo dục là quá trình lâu dài để phát triển con người, vì con người chứ không nhất thời, chiến tích. Bất kỳ người dân nào cũng có mưu cầu rất chính đáng là được học hành tử tế, được sống vui vẻ, sống trong xã hội yên bình. Tôi được giao nhiệm vụ đứng đầu ngành giáo dục thì rất phải thấu hiểu và tôn trọng nhu cầu này.
Mục tiêu của giáo dục là tạo nên những con người thực sự nhân văn, giáo dục phải tạo được môi trường tốt để mọi người học tập suốt đời theo triết lý học để biết, học để làm việc, học để sống với nhau, và học để làm người.
Theo tôi, quan sát, lắng nghe thấu nguyện vọng của người dân sẽ là một trong những nguyên nhân quan trọng, có tính quyết định đến thành công của giáo dục. Mọi người dân đều có mưu cầu để cuộc sống tốt lên, nhân văn hơn. Thấu hiểu và tôn trọng nhu cầu này mới xây dựng đúng được mục tiêu, nội dung và phương pháp giáo dục. Đây là nhiệm vụ khó, một mình giáo dục không làm được mà phải có sự đồng hành của gia đình và toàn xã hội.
Giáo dục và đào tạo là quá trình liên tục, lâu dài. Thực hiện đổi mới giáo dục và đào tạo không phải là một đội quân, mà là các thầy cô giáo, học sinh, sinh viên, cán bộ quản lý giáo dục, tổ chức xã hội, doanh nghiệp và các bậc phụ huynh. Nhiệm vụ quan trọng của chúng ta bây giờ là tập hợp các nguồn lực để tạo được một số chuyển biến tích cực, có tính đột phá trong giáo dục, nhờ đó tạo được niềm tin. Khi xã hội có niềm tin thì công cuộc đổi mới giáo dục và đào tạo sẽ thuận lợi.
- Ông xây dựng niềm tin đó bằng cách nào?
- Niềm tin phải được xây dựng bắt đầu tư quan điểm đúng và hành động quyết liệt để có những kết quả cụ thể. Chỉ làm được như thế thì mới tạo được niềm tin của xã hội. Những người trong ngành phải nhận thức rõ trách nhiệm và thống nhất quan điểm, quyết liệt hành động và tự tin vào sự thành công của sự nghiệp đổi mới. Đây cũng là một trong những nhiệm vụ cần phải làm ngay của ngành.
Hoàng Thùy