Cách đây gần 8 năm, khi còn học ở trường ĐH Bách khoa TPHCM, nhóm chúng tôi đã từng nghiên cứu đề tài xe buýt nhanh, đây là đề tài được Sở GTCC TPHCM giao xuống trường nghiên cứu và thiết kế hàng loạt tuyến xe buýt nhanh BRT (Bus Rapid Transit) cho TP HCM.
Lúc ấy chúng tôi đã khảo sát mật độ giao hàng loạt tuyến đường của TP, nơi có các tuyến BRT đi qua.
Mặc dù đề tài hoàn thành với việc đề xuất hàng loạt tuyến BRT (nhiều toa) cho TP với phần thuyết minh dày 300 và phụ lục hơn 1.000 trang giấy, kèm theo hàng chục bản thiết kế. Tuy nhiên cá nhân tôi cho rằng triển khai BRT dạng nhiều toa ở các TP lớn của Việt Nam là không hợp lý vì những lý do sau:
1. Mật độ giao thông quá đông, ý thức tuân thủ giao thông còn nhiều hạn chế.
2. Diện tích mặt thoáng của đường ít, không phù hợp cho dạng BRT nhiều toa, kể cả ở những tuyến đường được xây dựng mới đây như đường Võ Văn Kiệt, Nguyễn Văn Linh.
3. Điểm giao cắt quá nhiều, mà BRT nhiều toa thì lại rất cồng kềnh, nếu không làm cầu cạn cho BRT nhiều toa thì tình trạng tắc nghẽn tại các điểm giao cắt này sẽ trở nên rất nghiêm trọng. Còn nếu làm cầu cạn chỉ để cho đoàn BRT nhiều toa đi qua thì sẽ là phung phí.
4. BRT nhiều toa (ví dụ 3 hay 4 toa) thực tế chỉ là 3 hay 4 chiếc xe buýt thường nối đuôi nhau, có khác chăng chỉ là giảm số lượng tài xế xuống còn 1, trong khi đó hành lang thông thoáng cho BRT nhiều toa đòi hỏi ở mức cao.
5. Việc đầu tư các đoàn xe BRT nhiều toa này đòi hỏi phải nhập khẩu, vì VN chưa đủ công nghệ để sản xuất lắp rắp BRT nhiều toa.
6. Tại mỗi bến chờ xe buýt trên các tuyến hiện nay, ai cũng có thể thấy là số lượng người chờ xe buýt không quá đông đến mức phải dùng 3-4 toa xe, để rồi sau đó phải đến 45-50 phút nữa mới có đoàn xe khác. Nếu qui hoạch tuyến quá dày với nhiều đoàn xe thì lại không hợp lý.
Thay vì làm BRT nhiều toa như trong dự án là chở đến 200 hành khách, tại sao không cải thiện hệ thống xe buýt hiện nay trên những tuyến đường cho phép theo chủ trương tương tự là dành đường riêng (hoặc phân làn riêng), thông thoáng để cải thiện tốc độ, cải thiện số lượt chạy của mỗi xe/ngày, không cần cầu cạn, không cồng kềnh, hành lang không cần quá lớn, tạo lưu lượng đều hơn với 5-7 phút mỗi xe đi qua thay vì 45 phút mỗi đoàn BRT 4 toa đi qua?
Ở những đoạn khó giải phóng mặt thoáng của đường thì xe buýt thường có thể hoà nhập vào dòng giao thông chung bình thường (dù có chậm hơn).
Tôi ủng hộ việc cải thiện, nâng cấp hệ thống xe buýt hiện nay, ủng hộ việc làm BRT đơn toa thay vì nhiều toa.
Cuối cùng, xe buýt không giải quyết triệt để được vấn đề giao thông công cộng khối lượng lớn tốc độ nhanh, thay vào đó nên cấp tốc đầu tư các hệ thống giao thông công cộng biệt lập, tốc độ lớn, cự ly dài ở trên cao hoặc ngầm như monorail, metro. BRT nhiều toa dù có rẻ với mức 156 triệu USD mỗi tuyến thì vẫn không rẻ nếu xét đến tính hiệu quả và những rắc rối của nó.
>> Xem thêm: 'Đi xe buýt có wifi, tôi sợ bị móc túi laptop’
Nghinh Phong
Chia sẻ bài viết của bạn về xe buýt tại đây .