Vì sao tỷ giá USD tăng trở lại?
Ngày 7/6, trên cơ sở tỷ giá bình quân liên ngân hàng 20.828 VND (do NHNN công bố) và biên độ cho phép +/- 1%, hầu hết tỷ giá USD/VND của các NHTM đã tăng kịch trần lên 21.036 đồng (bán ra). Trên thực tế, đây là mức tăng giá mạnh nhất từ đầu năm 2012, đưa giá USD tái lập đỉnh trước đó đã xác lập hồi cuối năm 2011. Nguyên nhân đến từ đâu?
Lãi suất VND đi xuống trong khi lãi suất USD về cơ bản không thay đổi đã khiến cho NHTM phải thay đổi trạng thái các đồng tiền đang nắm giữ. USD trở nên hấp dẫn trước xu hướng lãi suất VND sẽ hạ tới 9%/năm vào ngày 11/6/2012 tới đây.
Mức lãi suất này đã được Thống đốc NHNN cho biết vào buổi thảo luận trước Quốc hội chiều 7/6. Một số doanh nghiệp có lượng VND sẽ có nhu cầu chuyển một phần vốn sang ngoại tệ khiến cầu USD càng tăng. Chính vì thế đồng USD được các NHTM ưu tiên mua vào ngay đầu tháng 6/2012.
Theo Bộ Công thương, nhập siêu 5 tháng đầu năm lên tới 6,5 tỷ USD bằng 18,8% kim ngạch xuất khẩu, chỉ số giá tiêu dùng (CPI) tháng 5/2012 tăng 0,18% so với tháng trước, so với cùng kỳ năm 2011, CPI tăng đến 8,34%.
Những số liệu tài chính nêu trên cũng kích thích các NHTM tăng cường “gom” USD vì nhu cầu ngoại tệ trong trung hạn sẽ lớn hơn nguồn cung. Chính vì vậy, các NHTM đã bắt đầu “ra tay” sớm mua USD nhằm đáp ứng sự chênh lệch cung cầu ngoại tệ trong những tháng tới.
Một câu hỏi được đặt ra, vì sao tỷ giá tăng trong khi dự trữ ngoại hối của NHNN khá dồi dào, cán cân thanh toán xuất nhập khẩu ổn định? Theo các chuyên gia tài chính, thị trường tiền tệ đã bắt đầu xuất hiện xu thế chuyển đổi vốn từ VND sang USD để tối đa hóa lợi nhuận trong bối cảnh tín dụng VND tăng trưởng âm (-0,89% trong 5 tháng đầu năm 2012).
Một nghi vấn tiêu cực khác được đề cập đến là khả năng “rút vốn” của các nhà đầu tư ngoại. Thực tế, trên 2 sàn giao dịch chứng khoán HSX và HNX, khối ngoại đã bán ra một khối lượng lớn các cổ phiếu. Hiện tượng bán tháo đã xuất hiện ngay sau khi có những tin đồn liên quan đến việc cơ cấu, tất toán các danh mục đầu tư của các nhóm nhà đầu tư ngoại.
Tháng 6 hàng năm là thời điểm các doanh nghiệp nhập khẩu lên kế hoạch nhập và thanh toán định kỳ các mặt hàng thiết yếu như xăng dầu, nhu yếu phẩm. Bên cạnh đó, để tăng nguồn dự trữ ngoại hối quốc gia, Chính phủ đã chỉ đạo các tập đoàn bán ngoại tệ cho ngân hàng.
Do vậy, khi có nhu cầu, các doanh nghiệp buộc phải thông qua ngân hàng để thu gom đủ số lượng ngoại tệ cần thiết. Do vậy, nhu cầu USD trên thị trường tăng khá mạnh.
Một giả thiết khác được nêu ra, khi các NHTM ứ vốn, không tăng trưởng tín dụng nên cho vay trên thị trường liên ngân hàng. Chính vì thế, lãi suất thị trường liên ngân hàng liên tiếp “thủng đáy”. Nếu lãi suất thị trường liên ngân hàng VND cứ ở mức dưới 2%, các NHTM sẽ chuyển nguồn vốn VND qua USD và sẽ dùng nguồn ngoại tệ này để sinh lợi.
Với cách làm đó, các NHTM sẽ kiếm ít nhất là 2%/năm nếu cho các ngân khác vay hoặc cho vay ưu đãi từ 4-5%/năm đối với các doanh nghiệp xuất khẩu.
Và như thế, cầu ngoại tệ đã tăng lên mức kịch trần như chúng ta đã chứng kiến. Liệu “độ nóng” này có còn tiếp diễn và tỉ giá từ nay đến cuối năm sẽ tăng đến mức nào?
Tỷ giá USD sẽ tăng tới đâu?
Tỷ giá bình quân liên ngân hàng do Ngân hàng Nhà nước công bố (7/6) vẫn tiếp tục cố định ở mốc 20.828 VND, giữ nguyên ngày giao dịch thứ 131 (hơn 4 tháng) liên tiếp. Với mức này, theo biên độ +/-1%, giá USD bán ra của các ngân hàng thương mại chỉ giới hạn ở mức kịch trần là 21.036 VND.
Thật ra, tỷ giá chỉ biến động “nóng” trong mấy ngày gần đây và có tính chất cục bộ, nếu so với đầu năm(1/1), tỷ giá USD/VND không thay đổi. Như vậy, biến động của tỷ giá USD/VND vẫn nằm trong biên độ cho phép, định hướng ổn định tỷ giá trong khoảng 2% - 3% trong năm 2012 của Ngân hàng Nhà nước vẫn khả thi.
Với sự gia tăng mạnh của dự trữ ngoại tệ từ cuối năm 2011 trở lại đây, NHNN đã có đủ năng lực cần thiết để can thiệp vào sự biến tỷ giá.
Rõ ràng, những biến động tỷ giá trong những ngày vừa qua không đáng lo ngại như nhiều người nhận định. Thế nhưng việc “ghìm giữ” giá USD như hiện nay đã lộ rõ những bất cập, thậm chí ảnh hưởng đến chính sách tiền và tăng trưởng kinh tế.
Có những ý kiến cho rằng, cách điều hành và theo đuổi chính sách tỷ giá cứng nhắc trong thời gian vừa qua sẽ gây nên thâm hụt thương mại, căng thẳng ngoại tệ, làm cho đồng tiền trong nước luôn bị định giá cao.
Điều này sẽ gây bất lợi cho hoạt động sản xuất kinh doanh trong nước (cả xuất khẩu và tiêu thụ nội địa), tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp bên ngoài.
Hậu quả của chính sách này là hàng hóa xuất khẩu hoặc nội địa sẽ bị giảm đi do chi phí sản xuất tăng cao, nhiều doanh nghiệp trong nước sẽ buộc phải giảm quy mô sản xuất, thậm chí là đóng cửa hoạt động kinh doanh.
Nhiều chuyên gia trong ngành ngân hàng cảnh báo, biến động tỷ giá có thể xảy ra do nhu cầu ngoại tệ USD cho việc thanh toán trả nợ vay, nhập khẩu hàng hóa tăng mạnh vào cuối năm. Quyết định 857QĐ-NHNN (2/5) đã cho phép khách hàng (có nguồn thu ngoại tệ từ xuất khẩu) được quyền vay ngắn hạn ngoại tệ bán lấy VND để đáp ứng nhu cầu vốn trong nước.
Với cơ chế đó cộng với lãi suất thấp (từ 5-7%/năm), các doanh nghiệp hiện nay rất chuộng vay USD, bán lấy VND để kinh doanh. Đến cuối năm, khách hàng lại gom USD để trả nợ ngân hàng. Như vậy cầu USD sẽ tăng đột biến, tạo sức ép lớn đến tỷ giá của những tháng cuối năm.
Nhận định này lại phù hợp với dự đoán của Khối Nghiên cứu Kinh tế thuộc ngân hàng HSBC trong “Báo cáo kinh tế vĩ mô - Triển vọng thị trường Việt Nam” vừa công bố. Theo đó, các chuyên gia nhận định rằng, mặc dù có nhiều lo ngại về tiền tệ nhưng tình hình kinh tế Việt Nam đang có những chuyển biến tích cực.
Báo cáo nhận định: "Đến thời điểm này chưa thể kết luận những rủi ro đó có làm suy yếu đồng nội tệ hay không nhưng chúng tôi dự đoán tỷ giá USD/VND sẽ ở mức 21.500 vào cuối năm".
Đồng ý với quan điểm đó nhưng theo hướng tăng hơn, ngân hàng ANZ cho rằng, tỷ giá USD/VND sẽ biến động cao mức dự đoán của HSBC.
Ông Warren Hogan, chuyên gia kinh tế trưởng ngân hàng ANZ cho biết, Tỷ giá USD/VND sẽ đạt mức 21.800 VND/USD vào cuối năm, cao hơn một chút so với mức dự báo (2%-3%) của Thống đốc NHNN Việt Nam, thâm hụt thương mại về cơ cấu và thâm hụt cán cân thanh toán sẽ gây áp lực buộc tiền đồng phải giảm giá.
Tuy nhiên, theo ANZ, Việt Nam vẫn là một đích đến hấp dẫn cho các nhà đầu tư nước ngoài nhờ điều kiện địa lý thuận lợi và lực lượng lao động trẻ có tính cạnh tranh.
Một kịch bản có thể xảy ra trong vài ngày tới là NHNN sẽ điều chỉnh tỷ giá bình quân liên ngân hàng linh hoạt thay vì cố định ở 20.828 VND trong suốt một thời gian dài.
Với “độ căng” tỷ giá như hiện nay, khả năng NHNN sẽ điều chỉnh bình quân tăng thêm khoảng + 2% trong thời gian tới, vẫn đảm bảo những gì Thống đốc NHNN tuyên bố, năm 2012 tỷ giá USD/VND dự kiến sẽ biến động trong khoảng 2% - 3%.
Nếu vậy, với nguồn dự trữ ngoại tệ dồi dào của NHNN, tỷ giá USD/VND đến cuối năm sẽ chỉ giới hạn ở ngưỡng 21.667 VND/USD.
Văn Khoa